Sile' sima'e (Lezenderwijs)

[p. 83]

12 Sra.....nan

‘Ai Sranahahan, mi moi swihiti kondre’

Dit was de herkenningsmelodie van Oom Louis en voor de bewoners van het houten huisje aan de Hernhutterstraat was dit het sein dat Oom Louis in alle vrolijkheid onderweg was naar huis.

De drie zonen van Louis haastten zich dan naar de poort om hun vader met de nodige fanfare binnen te halen.

Waarachtig, de thuiskomst van Oom Louis was een bijzondere gebeurtenis. Begrijpelijk overigens, want Louis werkte als assistentlandmeter in het Surinaams binnenland en hij kwam niet vaak thuis; om precies te zijn ééns in de twee maanden. Zijn komst was dus een feest en dat niet alleen voor zijn familie maar ook voor de andere erfbewoners, temeer daar Oom Louis een man apart was. Een gezellige man, die de beste maatjes was met meneer ‘alcohol’. Het meest opvallende aan Oom Louis was zijn grote vaderlandsliefde. Hij was één van de weinige Surinamers die het land kende van de noordgrens tot de zuidgrens, van oost naar west. Hij was drie jaar geleden de eerste landgenoot die op het drielandenpunt de nieuwe vlag van de jonge Republiek neerplantte.

Zijn kennis van de Surinaamse natuur, van ons planten- en dierenrijk was genoeg om iedere bioloog stinkend jaloers te maken.

Toch moesten het vooral de moppentappers en cabaretiërs zijn, die de grootste afgunst koesterden, want Oom Louis verstond de kunst om het meest gevariëerde gezelschap urenlang bezig te houden met de swit-tori's die hij gaf. Om kort te zijn, Oom Louis was één van die mensen die je nooit meer vergat, als je ze eenmaal ontmoet had.

Op zijn bromfiets kwam Oom Louis het erf opslingeren, want natuurlijk had hij bij zijn aankomst in de stad eerst een borreltje gepakt. De drie kleine Louietjes stonden gereed om hem bij de poort warm te onthalen. Het is niet nodig om van die jongens een beschrijving te geven; het is genoeg als vermeld wordt dat op deze jongens het spreekword: de appel valt niet ver van de boom zeer toepasselijk is. Al een paar dagen hadden de jongens de komst van hun vader voorbereid. Aan een stuk touw hadden ze letters van krantenpapier geplakt tot het woord Welkom. Op het moment dat Louis in een aardige vaart het erf op reed werd het touw als een ereboog gehesen, maar de arme stakkers waren zo klein, dat Louis niet onder de boog door kon rijden en met zijn nek bleef haken in het ‘Welkom’. De bromfiets gleed onder hem weg en hij viel met een smak in het zand. Hij bleef even liggen, want de alcohol had zijn reakties vertraagd en de jongens bogen zich, guitig lachend, over hem heen. De honden ‘Whiskey’ en ‘Ramtahal’ stonden vrolijk kwispelstaartend hun baas te begroeten.

Oom Louis kroop overeind, greep de jongste stamhouder in de kroeskop en riep: ‘Let's fight, you not gonna kill me.’ Zo was het altijd als hij een borreltje op had, dan sprak hij Engels of Spaans. Tante Ursie, zijn vrouw, kwam op het lawaai af, maar toen ze zag wat er gebeurde, liep ze weer naar binnen. In het zand rolden Louis en zijn drie zonen, ze hadden een ‘vrij-gevecht.’

Karate, Kung Fu en worstelen; alles was geoorloofd. Ook ‘Whiskey’ en Ramtahal’ leverden hun aandeel door er gezellig bij te blaffen.

[p. 84]

Oom Louis won de fight en al gauw liep hij met zijn zonen het huis in. Eén zat op zijn schouder, één zat op zijn rug en de andere hing van voren om zijn hals.

Oom Louis zong weer: ‘Mi goedoe, mi switie, mi lobie.’ Dit lied was bestemd voor Tante Ursie. De drie zonen werden ruw op het tweepersoonsbed gesmeten. Oom Louis greep hierna Tante Ursie vast en zette het volgende lied in: ‘Blue moon, you saw me standing with her.’ Tante Ursie kreeg een flinke zoen en ze moest terugdenken aan haar trouwdag. Dat was acht jaar geleden maar ze zou die dag nooit vergeten. De afspraak tussen beide families was geweest dat Louis om acht uur met zijn familie de bruid zou komen ophalen en dat ze samen zouden rijden naar de Burgerlijke Stand. Voor dit feest waren alle familieleden van zowel bruid als bruidegom uit Bernharddorp naar de stad gekomen. Tante Ursie had geweigerd om in het dorp te trouwen, maar ze had wel toegestaan dat voor het feest casirie en cassavebrood met vissoep werden klaargemaakt.

Al vanaf half acht waren Tante Ursie en haar mensen gereed en zaten ze vol spanning te wachten op de komst van Oom Louis en de zijnen. Om kwart over acht was er nog niemand en Tante Ursie kon al niet meer op een stoel blijven zitten.

Ongeduldig liep ze heen en weer in haar lange trouwjurk. Om kwart voor negen kwam eindelijk de familie van Louis aanrijden, maar al gauw zag Tante Ursie dat Louis er niet bij was.

Zijn vader kwam haastig het huis binnenstappen.

Er bengelden zweetdruppels op zijn gezicht en weinig op zijn gemak vertelde hij dat Louis om zeven uur even op zijn bromfiets was weg gereden. Hij had aan niemand verteld waar hij naar toe ging, maar hij was wel helemaal gekleed voor de trouwpartij. De vader van Louis stelde voor, dat het gezelschap alvast naar de Burgerlijke Stand zou rijden en dat ze daar op Louis zouden wachten, of misschien zat die schooier daar al.

Toen ze op de Burgelijke Stand aankwamen was er nog geen spoor te zien van Louis en Tante Ursie schaamde zich dood. De ambtenaar vroeg wat er moest gebeuren en de vader van Louis vroeg hem om even geduld te betrachten; de bruidegom was onderweg.

Twintig minuten zat het hele gezelschap te wachten. De strooistertjes begonnen uit verveling ‘elle’ te spelen. Toen was plotseling buiten de herkenningsmelodie van Louis te horen. ‘Ai sranahahan, mi mohoi swihiti kondre’. Louis kwam binnen, helemaal smerig; zijn handen zwart van de smeerolie. Zijn gezicht en haren zagen eruit alsof hij wekenlang niet gebaad was.

‘Ja mensen, trouwen nu maar,’ gilde hij vrolijk.

Hij greep Tante Ursie vast en gaf haar een stevige zoen, zodat haar witte bruidsjurk ook helemaal smerig werd en haar sluier scheef ging zitten. Tante Ursie was zo kwaad dat ze hem een flinke mep in zijn gezicht gaf. Het toneel joeg de ambtenaar angst aan. Maar Louis, die zowel letterlijk als figuurlijk dik onder de olie zat, vond het de normaalste zaak van de wereld, hij ging zelfs op zijn knieën en verzocht Tante Ursie hem vergiffenis te schenken. ‘Mi skoebi doebi, mijn swit lellebelletje, wees maar niet boos.’ Alle aanwezige ambtenaren stonden nu nieuwsgierig te kijken. Onder vrolijk gejoel en gelach werd kort daarop het huwelijk gesloten.

[p. 85]

Heus, Oom Louis was geen gemakkelijke man en voor Tante Ursie was het een ramp, dat ze met korte tussenpozen in de achterliggende acht jaar drie kleine Louietjes het leven had geschonken.

Haar huishouden, haar hele leven werd nu gedomineerd door de drie bengeltjes en de grote bengel.

Ja heus, want terwijl Louis zijn vrouw liefdevol omarmde had één van de kleine Louietjes iets nieuws bedacht. Hij rende de keuken uit, het erf op en begon luid te gillen: ‘Brand, Brand.......’ De andere erfbewoners kwamen aangesneld en haastten zich naar het huis van Louis met emmers gevuld met water. In de keuken was er geen brand, in de woonkamer ook niet en toen ze zenuwachtig de slaapkamerdeur openden werden ze bleek van verlegenheid en schaamte. Daar zaten Oom Louis en Tante Ursie in een innige brassa en Louis vertelde zijn vrouw de liefste verhaaltjes. De buren slopen weg en de drie kleine Louietjes rolden lachend over de vloer van de keuken.

Dit was net zo'n streek als op die zonnige morgen waarop Tante Ursie aan de jongens had verteld dat ze vanmiddag gestoofde krabben zouden eten. De krabben waren een beetje veel voor het kleine gezin en Tante Ursie voegde eraan toe dat de jongens na school hun vriendje van naast voor het eten moesten vragen. Wie kan zich Tante Ursie's verbazing indenken toen ze om half twee een twintigtal jongens uit de buurt haar huisje zag naderen om aldaar te komen genieten van de gestoofde krabben.

Haar drie bengels hadden namelijk besloten dat ze hun vriendjes van naast mochten vragen en dat naast ook betekende drie en vier huizen verder. Ze hadden daarom geen enkele vriend overgeslagen en de krabben eetpartij werd een schreeuwerig gevecht om de zeven beschikbare ‘duimen’. Tante Ursie zat er naar te kijken en ze moest met lede ogen toezien dat er voor haar zelf niets overbleef...........

Ook Louis was klaar met het vertroetelen van zijn vrouw en hij ging op zoek naar de drie bengels om ook aan hen de nodige aandacht te schenken. Ze waren niet in huis en hij vermoedde dat ze op het erf zaten. Een sliertje rook verraadde dat ze zich achter de badkamer op het erf bevonden. Oom Louis sloop er op zijn tenen naar toe. De drie Louietjes zaten in gezelschap van een vriendje bij elkaar op een oude kist. Ze hadden uit vaders tabak een sigaret gerold en namen nu om de beurt een ‘trek’. Tijdens dit rookplezier vertelden ze aan hun vriend een paar sterke staaltjes van Oom Louis.

‘Mijn vader is teruggekomen uit het bos.’

‘Ja en hij heeft twee tijgers doodgeschoten.’

‘Straks gaan we naar de winkel, kom je mee?’

‘We gaan lekkers kopen want als mijn vader uit het bos komt brengt hij veel geld mee.’

Louis stond er naar te luisteren en zijn ogen begonnen kwaadaardig te glinsteren. Hij liep een paar passen terug en gilde luid: ‘Jongens, waar zijn jullie?’

De drie doofden haastig de sigaret en kwamen met een onschuldig gezicht tevoorschijn.

‘Ja pa.’

‘Waar is mijn tabak?’

[p. 86]

‘Ik weet het niet pa.’ Ze antwoordden steeds in koor.

‘Kom hier.’ Louis riep het jongste Louietje, een knaap van vijf. Hij greep hem vast en rook aan zijn mond. ‘Ik zie dat jullie al grote mannen zijn, jullie roken.’

‘Neen pa.’ Weer in koor.

‘Wel, laten we samen gezellig gaan roken, brothers.’

Louis nam ze mee naar de huiskamer. Daar rolde hij uit een nieuw pak ‘Blakka thee’ drie dikke sigaretten, stak ze aan en gaf ieder één.

‘Roken maar.’

Het ging slecht. De jongens hoestten en werden bleek. De vijfjarige moest zelfs overgeven.

Louis stond er lachend naar te kijken, hij was een man van de praktische opvoeding.

‘Pa, ik kan niet meer!’ Het was de oudste die dat verzocht. Louis kreeg een beetje medelijden want ze zagen er alle drie uit alsof ze elk ogenblik door de knieën zouden gaan.

‘En jullie roken natuurlijk nooit meer.’

‘Neen Pa, echt niet.’ Na deze belofte was Louis vergevingsgezind. Hij haalde de sigaretten op en de jongens vielen bedwelmd in een stoel.

Louis begon bulderend te lachen en ook de jongens deden hun best. Toen begonnen ze weer een beetje te worstelen op de vloer totdat Louis ze op zijn schoot nam en begon te vertellen over het bos.

Louis doet zijn best om aan deze jongens, zijn liefde voor zijn vaderland over te dragen. Hij weet dat er in zijn land nog veel armoede heerst, dat er veel werkloos heid is en dat een groot deel van de bevolking in Nederland woont. Maar hij is er zeker van dat dit land zich zal ontwikkelen. De mensen die daarvoor moeten strijden zijn vooral de jongeren. Oom Louis vertelde dat hij vanaf de onafhankelijkheid in elk dorp in het binnenland een Surinaamse vlag achterliet en de mensen in de dorpen leerde wat het betekende dat ons land onafhankelijk was.

De drie Louietjes luisterden vol belangstelling totdat de jongste vroeg: ‘Papa, en daarom vind je veel geld in het bos no?’

‘Wat?’ Louis keek verbaasd. Dachten die jongens nou werkelijk dat hij op zo'n gemakkelijke manier aan geld kwam?

‘Neen, m'n jongen, ik werk heel hard voor dat geld.’

De oudste dacht er anders over.

‘Ik ga ook assistent-landmeter worden. Je loopt gewoon met een lat en je meet en dan verdien je veel geld.’

‘Wat?’ Louis kon zich niet indenken dat die bengels het zo eenvoudig bekeken. Hij kon nu in ieder geval begrijpen waarom ze zo royaal omsprongen met alles wat hij uit het binnenland meebracht.

De ogen van Louis begonnen weer boosaardig te glinsteren.

‘Zal ik jullie wijzen hoe ik het geld verdien?’

‘Ja pa, ja pa.’

‘Goed, ik kom direkt.’ Uit een hoek van de keuken haalde Louis drie draagmanden. Hij vulde de manden. Toen ze elk zo'n gewicht van 15 kg hadden, bevestigde hij de manden op de ruggen van de drie jongens.

‘Zo, en nu kun je zelf zien hoe papa zijn geld verdient.’

‘Begin maar om de tafel te lopen totdat ik stop zeg.’

[p. 87]

De jongens vonden het eerst leuk. Ze liepen vier rondjes en amuseerden zich. Toen werd het al lastig. Bij de achtste ronde druppelde het zweet van hun voorhoofd en bij de tiende ronde was hun hijgen duidelijk hoorbaar. Bij de dertiende ronde vroegen ze of ze mochten ophouden. ‘Neen jongens, voel maar hoe papa zijn geld verdient.’ De jongste liep al huilend rond en ook de anderen konden elk ogenblik in tranen uitbarsten. ‘Louis, wat doe je?’ Het was Tante Ursie, die in de deur stond en een beetje kwaad keek.

‘Ik laat de jongens ervaren hoe ik mijn geld verdien.’

‘Ben je gek geworden?’

‘Helemaal niet, ik geloof dat jij ook een beetje mag komen lopen voor al die mooie jurken van je.’

‘Papa, je werkt hard voor je geld, mag ik stoppen?’

Oom Louis haalde de jongste uit de stoet.

De overblijvers moesten nog twee rondjes lopen.

Toen mochten ook zij Ophouden.

‘Zo Ursie, ga jij maar snel een glassje stroop voor onze arbeiders zetten en een stevig bordje erwtensoep. Wie hard werkt moet goed eten.’

Tante Ursie moest er zelfs een beetje om lachen al had ze medelijden met haar spruitjes.

Die keken nog een beetje wazig uit hun ogen en ze hijgden hardop. ‘En, wie wordt er nog assistent-landmeter?’

In koor antwoordden de drie: ‘Papa, je werkt heel hard voor je geld.’

Tante Ursie, die in de deur stond met de drie bekertjes stroop moest er om lachen. Die vier Louietjes waren een familie apart.

Louis en Ursie komen uit Bernharddorp. Waar ligt dit dorp en wie wonen er?

In het verhaal staat het spreekwoord de appel valt niet ver van de boom. Schrijf in eigen woorden op wat dit spreekwoord ongeveer betekent. Noem nog twee andere spreekwoorden, waar boom of bomen in voorkomt en nog twee spreekwoorden waar appel of appels in voorkomt.

Eén van de leerlingen uit de klas gaat Oom Louis spelen. Deze probeert zich in te denken hoe de echte ‘Oom Louis’ zou doen en denken. Die ‘Oom Louis’ wordt door de andere leerlingen en de onderwijzer geïnterviewd. Iedereen zet minstens twee vragen op papier en stelt zijn ‘beste’ vraag aan ‘Oom Louis,’ als hij aan de beurt is. De vragen moeten iets te maken hebben met het verhaal, dat je net gelezen hebt. Je kunt bijvoorbeeld ‘Oom Louis’ vragen hoe hard zijn brommer

[p. 88]

kan rijden, of hij pijn had toen hij van zijn brommer viel, wat voor opleiding hij nodig had om assistent-landmeter te worden enzovoort.

Je beurt als interviewer is pas voorbij, als je werkelijk antwoord op je vraag hebt gekregen. Als je geen antwoord of maar een half antwoord krijgt, moet je dus doorvragen of je vraag anders stellen.

In het verhaaltje hieronder zijn de zinnen door elkaar geraakt. Schrijf de zinnen in de goede volgorde in je schrift.

-	‘En die marktvrouw?’
-	Een jongeman vertelde aan zijn vriend hoe hij een marktvrouw had opgelicht.
-	‘Ik heb haar even afgeleid en terwijl ze omkeek, liet ik de vis razendsnel in mijn tas verdwijnen.’
-	Hoewel de vriend het verhaal niet leuk vond, vroeg hij geinteresseerd:

Maak een verhaaltje van ongeveer vijf zinnen. Als je dat hebt, gooi je de zinnen door elkaar, Geef die zinnen in een verkeerde volgorde aan je buur. Hij of zij moet ze weer in de goede volgorde zetten.

Maak het volgende verhaalbegin af. Verzin er een titel bij.

In het huis van de familie Doorson was er ruzie. Moeder Doorson geloofde de verhalen van haar twee bengels niet meer. Zeker twee keer deze week waren ze thuis gekomen met splinternieuw en duur speelgoed. ‘Ik wil vandaag nog weten, waar jullie dat speelgoed vandaan hebben.’

Rudi hield zijn mond dicht, maar de eén jaar jongere Carlo gaf als antwoord.

‘We hebben het op straat gevonden, mama.’......

[p. 89]

[p. 90]