Sile' sima'e (Lezenderwijs)

[p. 79]

11 Keskesi Sani

Zaterdagavond, ik zit in Thalia. De zaallichten zijn nog aan, dus neem ik aan dat het stuk nog moet beginnen. Voor de verandering ben ik eens naar de tweede voorstelling gegaan; de opvoering waarvan men zegt dat die de slechtste is.

Opeens wandelen er een stel straatvegers de zaal binnen: luid babbelend en schaterend harken ze de trap en de gangen. ‘Excuus meneer, gi'm wan p'sa,’ klinkt het af en toe. Verveeld trekt een dame haar lange rok wat opzij en hier en daar klinkt enig geroezemoes*. Nee, geachte bezoeker, de straatvegers hebben zich niet vergist, u zit gewoon midden in Keskesi Sani, het nieuwe DOE-theaterstuk. Zonder wegvallend doek en schijnwerpers naar de planken is het nieuwe theaterstuk van Thea Doelwijt en Henk Tjon begonnen.

Een heel geslaagd begin.

De alledaagse* problemen worden nu op een spottende manier op de planken gebracht.

Twee figuren spelen hierin een centrale rol:

Meneer de Politikus en Wachter. Politikus is een gewichtige* man die op duizend en één manieren probeert het volk om de tuin te leiden. Daar slaagt hij in eerste instantie behoorlijk in.

Wachter is echter bijzonder op zijn hoede voor alle mooipraat. Al gauw doorziet hij alle doortrapte leugens van Meneer de Politikus.

In deze scène worden de diverse projekten zoals West-Suriname, Volkswoningbouw en het ontwateringsprojekt Paramaribo-Zuid onder de loep genomen.

Meneer de Politikus droomt van grootse ontwikkelingen en geweldige projekten. Zo groot en geweldig dat hij bijna vergeet dat er ook nog mensen bij horen. Op schokkende wijze wordt hij er aan herinnerd en het scheelde niet veel of hij had zijn dromerij met een pak rammel van de straatvegers en straatveegsters en Wachter moeten bekopen. Meneer de Politikus herstelt zich evenwel direkt, en sluw als hij is, weet hij de straatveegsters te verleiden. Wachter is de enige die zijn ogen openhoudt en niet toegeeft aan de verleidingen. Na de pauze, die nogal onverwachts* aanbreekt, wordt het accent verlegd naar de apenwereld waar blijkt dat alles wat de apen doen nageaapt wordt door de mensen.

Een parlementsvergadering van apen blijkt veel overeenkomst* te vertonen met ons eigen Parlement. Hoewel de naam van het DOE-theaterstuk doet denken, dat dit apen-thema de hoofdmoot van Keskesi Sani moet zijn, blijkt zulks in werkelijkheid niet te kloppen.

In feite is dit apennummer gewoon een onderdeel van de avond. Dat is jammer, want juist hiermee had de groep een stuk originaliteit, een nieuwe vorm, kunnen brengen in de DOE-stijl.

Na het gedeelte over de apenwereld gaat het stuk terug naar de mensenwereld. Er ontstaat nu een spraakverwarring* onder de mensen. Meneer de Politikus maakt gebruik van populaire* woorden zoals mobilisatie en participatie. Hieronder wordt verstaan het in beweging brengen van de bevalking om deel te nemen aan de opbouw van de natie.

[p. 80]

Van deze mobilisatie-taal begrijpt Wachter niets.

‘En ik zeg mobiliseer.’

‘Ja meneer.’

‘En ik zeg participeer’.

‘Ja meneer’.

Zo gaat het spelletje door totdat meneer de Politikus boos wordt en met harde hand Wachter gaat mobiliseren en participeren.

Het stuk is nog niet af, want nauwelijks is wachter bekomen van zijn mobilisatie-avontuur of er dwarrelen twee spookfiguren in de zaal.

Het zijn de ‘geesten’ van treinbestuurders van de Goud-Expres. In het verre verleden was het projekt Gaud-winning door politici aangekondigd als de brenger van welvaart voor de Surináamse bevolking.

Met weemoed* vertellen de spoken hoe thans de goudtrein is vervallen tot toeristische attraktie*. De goudwinning is nu een grijze schim geworden. Meneer de Politikus die op dit moment bezig is met een geweldig bauxiet-spoorlijn-projekt schrikt in eerste instantie van dit spookbeeld, maar houdt voet bij stuk en wil, koste wat het kost, zijn treintje laten rijden. Nadat hij vele problemen overwonnen heeft, zien we Meneer de Politikus inderdaad in zijn West Suriname-trein het podium afrijden, maar dan met twee illustere* spoken als meerijders.

Keskesi Sani neemt geen blad voor de mond en is overwegend spottend. Lafoe a no sjen, een vergelijking die zich haast automatisch opdringt, was dat trouwens ook, maar was in dat opzicht wel minder zwart-wit. De vormgeving van Lafoe a no sjen, was geraffineerder. Keskesi Sani is niettemin een stuk zelfspot waarin gezocht wordt naar nieuwe vormen. De spelers zijn erg enthousiast en voelen elkaar uitstekend aan. Vóór de opvoering hoorde ik dat de echte repetities ruim een maand geduurd hebben en dat geeft aan, dat DOE beschikt over een uitgebalanceerd* team. Henk Tjon speelde een typerend sterke rol, evenals Rieke Eersel die op het Surinaamse toneel hiermee haar debuut maakte.

Rieke heeft in Nederland vaker op de planken gestaan en is een hele poos niet in Suriname geweest. Zelf vond ze de voorbereiding enigszins meevallen.

Wachter, Mildred van Eer, kwam zo'n anderhalf jaar geleden bij DOE en heeft in deze korte tijd verbluffende prestaties geleverd. In Keskesi Sani vervult zij de rol van Wachter op een uitstekende wijze en ze had de zaal als het ware aan haar voeten. Mariette Moestakim koos na de mulo voor ‘full-prof toneelactrice’ en is hievoor best te spreken. In Keskesi Sani was het vooral haar eenvoud die haar een speciale plaats deed innemen in dit boeiende gezelschap.

Kes Kes Sani is misschien niet het optimale van de DOE-mogelijkheden maar het stuk heeft genoeg flair* om een gemiddeld publiek een avondje bezig te houden.

Naar: Keskesi Sani van Thea Doelwijt en

Henk Tjon.

Bewerkt uit De Vrije Stem.

[p. 81]

De tekst die je net gelezen hebt, is een recensie van het doe Theaterstuk Keskesi Sani.

Een recensie is een kritische beschouwing van een toneelstuk, film of boek in een krant of tijdschrift.

De verslaggever (journalist) gaat meestal naar de eerste voorstelling (première) en schrijft daarna een artikeltje waarin hij vertelt hoe hij het stuk vond. Veel mensen lezen die artikeltjes, die recencies, en soms hangt het van de al of niet goede recensie af of mensen naar een film of toneelstuk gaan of niet.

De bespreking van de uitvoering van Soepele afbetalingsvoorwaarden in het vorige hoofdstuk, was eigenlijk ook een soort recensie. Schrijf nu op een los vel papier een recensie over de opvoering van Soepele afbetalingsvoorwaarden. Gebruik daarbij de aantekeningen die je bij de bespreking van het stuk in de klas gemaakt hebt. Hang je recensie op het prikbord in de klas. Lees ook eens een paar andere recensies, in de krant bijvoorbeeld.

Als je de besproken film of toneeluitvoering toevallig gezien hebt, kun je jouw mening met die van de recensent vergelijken. Ben je het met hem eens?

Bij sommige woorden in deze tekst staat een sterretje*. Neem die woorden over in je schrift. Zet de betekenis er achter en maak met elk van die woorden een zin. De betekenis van het sterretje-woord moet dan duidelijk zijn.

Behalve de recensent hebben ook de andere mensen die naar de premiére gaan, invloed op het succes van een toneelstuk of film, dus op het aantal mensen dat naar het stuk gaat.

De kranten, de radio en de televisie zijn weliswaar belangrijke middelen voor het uitwisselen van gegevens en ervaringen, maar ook de eenvoudige ‘mofo koranti’ speelt een belangrijke rol. Bij de ‘mofo koranti’ is het van belang dat je goed luistert naar wat iemand je vertelt. Vaak gebeurt dat niet en de berichten van de ‘mofo koranti’ worden dan erg vervormd. Er wordt jus bij gedaan. Of er worden belangrijke feiten weggelaten.

Speel met de klas ‘mofo koranti’. De klas wordt in twee groepen gesplitst. Beide groepen gaan in een lange rij staan. De onderwijzer geeft aan de eerste van elke rij een papiertje waarop dezelfde boodschap staat. De boodschap bestaat uit minstens 25 woorden. De boodschap mag een halve minuut bekeken worden. Hierna fluisteren de voorste leerlingen het bericht in het oor van nummer twee van de rij. Ze proberen het bericht zo letterlijk mogelijk door te geven. Zo gaat het bericht doorgeven verder tot het eind van de rij. De laatste leerlingen moeten het bericht dat zij doorgekregen hebben opschrijven. De rij die de boodschap het meest letterlijk weergeeft, heeft gewonnen.

[p. 82]