Sile' sima'e (Lezenderwijs)

[p. 71]

10 Soepele afbetalingsvoorwaarden
(Toneelstuk in 1 bedrijf)

Speelruimte: Woonkamer in een bouwvallig huisje.
Spelers: Vader, Moeder, Buurvrouw, t.v. omroepster en drie kinderen.

1e bedrijf:
(Het toneel is verlaten. Vader komt op met een zware doos op zijn schouders. Hij plaatst de doos in een hoek van de kamer en smijt er een oude jurk overheen)

Vader: (terwijl hij van plezier zijn handen wrijft)

Lang verwacht en stil gezwegen, nooit gedacht en toch..... (nu luid).
Siene..... Siene kom maar met je kroost, meisje.
Ik heb een geweldige verrassing.
Allemaal opkomen!

(Uit de verschillende hoeken komen moeder en de kinderen op)

Vader: Ik heb hier een sublieme verrassing. De grootste van mijn leven. Jullie mogen raden.

Moeder: Ach Sjaak, eindelijk! Je hebt de hoofdprijs in de loterij gewonnen.

Vader: Nee hoor, mijn lellebelletje. Dan zat ik niet hier, maar nam een stevige borrel met mijn vrienden.

Kind I: Pa, ik weet het. Je hebt promotie gemaakt.
Je gaat meer geld verdienen en wij verhuizen naar een nieuw huis. Jé pieié..... (rent vrolijk rond).

Vader: Weer mis, maar je was in de buurt. Het is iets nieuws.

Kind II: Dan weet ik het. Het is een verrassing en vrouw Tilly van naast zal jaloers zijn. Ze zal haar ogen uitkijken, toch?

Vader: Je bent warm, heel warm. Ik zie dat het jou veel plezier zal bezorgen. Je bent de knapste van mijn kinderen.
Je zal er de hele avond naar zitten kijken.

Moeder: O Sjaak, ik weet het

Kinderen: (in koor) Een t.v.

Vader: (Rent naar de hoek en rukt het doek van het t.v. toestel af)
Ha ha ha....... geweldig, man. Dit had zeker niemand in de buurt verwacht.
Het grootste model.

[p. 72]

(Moeder en kinderen komen bewonderend dichterbij.)

Moeder: (angstig) En de financiering! Je weet dat ik dringend door de vrouwenarts behandeld moet worden. Ben je dat vergeten?

Vader: Doe niet zo ondankbaar, meisje. Jou vergeet ik toch nooit. Ik heb dat toestel juist en speciaal voor jou gekocht. Ik dacht zo: Dit zal buurvrouw de ogen uitsteken en dat doet mijn vrouwtje plezier.

Kind I: Dan heb je dus toch de loterij gewonnen.

Vader: Niet voorbarig zijn, mensen. In dit land wordt ook aan de kleine man gedacht. Ik ben een kleine man die hard werkt. Hard werken voor weinig centen, maar die goede kerels van de handel hebben ook oog en oor voor mijn problemen.

Kind II: Dan heb je het gekregen.

Vader: Jullie zijn koppig. Ik begrijp het; een teken van gebrek aan ontwikkeling. Maar die ontwikkeling komt nu naar jullie toe tot in deze bouwvallige woonkamer.

Kind II: Je praat verstandig. Ik zie dat je voor ons het allerbeste wil.

Vader: Niet ik, de handel. Dit toestel heb ik gekocht voor, schrik maar niet, vijfenzestig gulden.

Moeder: Nu lieg je, ik weet best wat zoiets kost. Het is dus toch een lot uit de loterij.

Vader: Nee lief vrouwtje, heb jij dan nog niet gehoord van de soepele afbetalingsvoorwaarden? Dit toestel kost me vijfenzestig gulden en een maandelijkse afbetaling van vijfentwintig gulden over een periode van ampertjes vijf jaar.

Kinderen: (vallen vader om de hals)
Je bent geweldig. Jij dient de vooruitgang van je gezin.

Moeder: (tegen kind I). Ga buurvrouw roepen.

(Er worden oude kisten aangesleept en vader en moeder installeren zich voor het toestel)

Buurvrouw: Siene, je liet me roepen.

Moeder: Kom erin mens, neem plaats, we kunnen direkt praten. Geef me twee minuten, ik kijk nog even naar het eind van de Muppet Show.

[p. 73]

Buurvrouw: Mijn god, buurvrouw, jullie hebben t.v! Sinds wanneer?

Moeder: Dat heb ik aan deze goede man van me te danken.

Buurvrouw: Kontant?

Moeder: Natuurlijk, hij zal toch ook niet eeuwig voor kruimeltjes werken. Ik heb je altijd gezegd dat die pina van ons maar hoogst tijdelijk was.

Buurvrouw: Ik ben blij voor je, h0or. Ik heb die lummel van mij allang gezegd om een ander werk te zoeken. Maar geen drupje vooruitstrevendheid heeft hij. Eerstdaags zet ik zijn koffer voor de deur.

Moeder: Ach, het is niet aan een ieder gegund in deze wereld. Maar neem plaats. Kom een beetje met ons meegenieten, wij zijn gastvrij, dat weet je.

Buurvrouw: Een andere keer, ik moet nu dringend.....
(loopt weg)

Vader Moeder en kinderen (Barsten uit in gelach)

T.V. omroep ster: En nu kijkers, opgelet.
Het streven van iedere man is de vooruitgang in zijn gezin. Daarom is voor vaders deze super- de-luxe auto van het merk.... een noodzakelijk bezit. U gaat een zondagje uit met uw gezin en u zweeft over de weg. Hydraulische schokbrekers, powersteering en powerbrakes zijn het vernuft van deze auto. En wat zegt u.... onbetaalbaar? Neen, helemaal niet! Wij hebben ook aan de kleine man gedacht. Soepele afbetalings voor waarden; u betaalt slechts f. 300, - voorschot en een maandelijkse aflossing over een periode van tien jaar.

Vader: Geweldig......... geweldig
Jullie zijn het met me eens, neem ik aan, f.300, - dát is toch geen geld voor zo'n wagen.

Moeder: Spotgoedkoop! Wat een geluk dat we een t.v. hebben. Het lijkt alsof we van de wereld waren afgesloten. Ik krijg het gevoel dat ik nu pas leef. Man, ga die auto maar gelijk halen.
Je kunt f.30, - huishoudgeld van mij meekrijgen. Voorschot op alle zaterdagochtenden wanneer je me naar de markt rijdt. Ha ha ha.......

Vader: Ik ga direkt. (vader af).

Kinderen: Ja, ga gauw, eindelijk een auto.

[p. 74]

Moeder: O.K. man, schiet op met die auto. Eindelijk wordt er ook aan de kleine man gedacht, Eén ding is zeker. Als dat wijf van naast morgen geen hartaanval krijgt van jaloezie, krijgt ze hem nooit meer.
(vader weer op)

Vader: Vrouwtje, roep de kinderen. Onze slee staat voor. We gaan een proefritje maken. Ik heb nog maar één probleem. Een geschikte garage. Ik geloof dat ik morgen wat geld ga lenen bij mijn broer. Die auto moet een prima garage. Betonnen vloer met een stalen deur.

Moeder: Moet het wel? Ons huis heeft toch geen stenen vloer. Integendeel.

Kind: Ons huis is een krot.

Vader: Op stenen vloeren en huizen geven ze nog geen soepele afbetalingsvoorwaarden. Even geduld. Wees gerust, alles komt terecht.

Moeder: Ga jij maar met de kinderen rijden. Ik kijk liever verder. Je weet nooit wat er nog komt.

Vader: Je hebt volkomen gelijk. Die t.v. is een wonder.
Je intelligentie stijgt met de minuut.

Moeder: En flink claxonneren als jullie langs buurvrouw rijden, hoor!
(kinderen en vader af)

Moeder: (huppelt rond in de kamer)
Ik leef, ik leef..... nooit gedacht. Een t.v. een auto..... (streelt de t.v.) Jij bent het begin, maar niet het......

T.V. Omroepster:
Moeder de vrouw opgelet.
De tijden veranderen en de wetenschap ontwikkelt zich. Vroeger vergde het bouwen van een huis maandenlange arbeid. Nu is een prefabricated huis in een week klaar. Zo ook met onze huishoud - artikelen. Vroeger betekende een goede cake bakken een enorm energie verlies voor moeder de vrouw. De nieuwe mixer van het merk..... heeft uw cake in een wip klaar. Onbetaalbaar? Neen helemaal niet.

Moeder: Ik droom, ik droom (knijpt zichzelf in de arm)

(kinderen en vader komen op)

Vader: Iets nieuws?

Moeder: Ja, een droom. Een mixer.

[p. 75]

T.V. omroepster Soepele afbetalingsvoorwaarden. Slechts f. 15.- voorschot en een Maandelijkse afbetaling van.....

Moeder: Vijftien gulden. Ik droom.........

Vader: Ik haal het morgenochtend. Houd je rustig.
En de kinderen moeten nu naar bed. Zó, laat me nu rustig komen genieten.
(Kinderen gaan af)

Kind I: (komt op en gaat tussen moeder en T.V. staan)
Ma, we hebben honger we.........

Moeder: Kom, meisje schuif even op, je bent niet van glas. Ik kan zo niets zien. Praat tot je vader!

Vader: Hm........

Kind II: Pa, we hebben honger.

Vader: Mmm hmmm (Buigt zich om kind om beter te kunnen zien) Hou je mond st. st......

Kind III: Ma, we hebben vanavond nog niet gegeten.

Moeder: Zeg het aan je vader en schuif, ik zie niet.

Kinderen in koor: Pa, pa, we hebben honger.

Vader: Honger, honger, honger.
Jullie zijn ondankbaar. Ik heb een t.v. gekocht, ik heb een auto gekocht. Je moeder krijgt een mixer En dan komen jullie nu zeuren over honger. Ik heb nu geen geld. Ga maar met je honger naar bed. Ondankbare schepsels.

Gezichtsuitdrukkingen kunnen je een heleboel vertellen. Dat hebben we in het vorige hoofdstuk gezien. Maar ook met de rest van je lichaam kan je zonder woorden te gebruiken iets uitdrukken. Met gebaren, houdingen, en bewegingen kun je een heel verhaal uitbeelden. Dat noemen we pantomime. Dat is dus toneelspelen zonder woorden te gebruiken en zonder geluiden te maken.

De klas wordt onderverdeeld in groepjes van drie. Je mag met je groepje één, van de onderstaande verhaaltjes of spreekwoorden in pantomime gaan uitbeelden. Je mag ook zelf een verhaaltje bedenken of een ander spreekwoord nemen.

-	als twee honden vechten om een been, gaat de derde er mee heen.

[p. 76]

-	drie vrienden ontmoeten elkaar toevallig op straat en gaan ergens wat drinken.
-	als het kalf verdronken is, dempt men de put.
-	een meisje, dat dagelijks met de bus mee moet, is verliefd op de chauffeur en wil zo dicht mogelijk bij hem zitten, ook als de bus heel vol is.

Ga alsvolgt te werk. Kies met je groepje een spreekwoord of een verhaaltje uit. Spreek af, wie welke rol gaat spelen en wat die rol precies is. Bespreek met elkaar, hoe je het spreekwoord of verhaal gaat uitbeelden, wanneer wie aan de beurt is enzovoort.

Oefen het hele stuk een paar keer. De bewegingen en gebaren, die jullie maken, moeten voor iedereen duidelijk zijn.

Speel nu je pantomimestukje voor de klas.

De rest van de klas schrijft op wat ze denken dat het spreekwoord of het verhaal is.

Bij toneelspelen gebruik je eigenlijk alles. Je lichaam, je stem, kleren en voorwerpen enzovoort.

De leerlingen gaan onder leiding van een regisseur (een leerling of onderwijzer) het stuk Soepele afbetalingsvoorwaarden opvoeren. De andere leerlingen vormen het publiek. Bij de voorbereiding moet iedereen luisteren naar de regisseur, want die heeft de leiding. De regisseur zorgt er voor dat het toneelstuk wordt opgevoerd zoals hij of zij dat in gedachten ziet. De regisseur moet daarom voor allerlei dingen zorgen:

-	hij wijst de spelers aan
-	hij geeft aanwijzingen hoe de rol gespeeld moet worden
-	hij zoekt de kostuums uit die het beste passen bij de verschillende rollen en nog veel meer.

Voordat het toneelstuk wordt uitgevoerd is er al heel wat geoefend. Besteed daar niet te veel tijd aan, maar probeer toch het stuk zo goed mogelijk op te voeren. Het toneelstukje moet minstens twee keer gerepeteerd worden onder leiding van de regisseur.

[p. 77]

Wanneer het stuk opgevoerd kan worden maken jullie van je klaslokaal een toneelruimte. De tafels en stoelen worden aan de kant gezet en kunnen eventueel dienen als zitplaatsen voor het publiek.

De toneelruimte wordt gevormd door vier stoelen die met de zittingen naar elkaar toe in een vierkant gezet worden, dus zo:

Het publiek kan in een kring om de toneelruimte gaan zitten.

De tekst van het toneelstuk is heel simpel. Jullie kunnen er meer ‘sauce’ bij doen. Probeer dat alvast bij het oefenen. Je mag het natuurlijk niet te bont maken en je moet er voor zorgen dat het onderwerp van dit toneelstuk hetzelfde blijft.

Bespreek na de uitvoering het toneelstuk. Daarbij zou je kunnen letten op:

-	verstaanbaarheid en duidelijkheid Spreken de spelers luid genoeg? Spreken de spelers alle woorden duidelijk uit? Passen de gebaren die de spelers maken wel echt bij de woorden die ze spreken?
-	levendigheid Is de toon waarop de spelers met elkaar spreken afwisselend of saai? Wordt er goed bewogen of staat iedereen stokstijf op het toneel?
-	soepelheid Wordt het stuk vlot gespeeld? Kun je merken dat de spelers zich goed hadden voorbereid?

Maak in je schrift aantekeningen van deze bespreking.

[p. 78]