Bouck der bloemen

Vander xxviijster ende een snoede bloem gheheiten Giericheit.

Hier valt nu te spreken vanden vuylen stinckende oncruyde dat in latijn hetet avaricia ende is in duytsche ghenoempt ghiericheit die die wysheit seer plach te verderven. Ghiericheit is een begherte te vercrighen ende te behouden. ende het is een onghetemperde mynne te hebben ende te houden sonder noot. Of het is als sommighe seggen een onversadelijke ende een oneerbaer begheringhe int ghemeyn. Ende daer om mach sij in onsen duytsche wael heiten ghiericheit want sij beghert al dat sij siet. Hij en is oec niet alleen ghierich die ander lude goet raept mer hij is oec ghierich die tsijne begherlijke hout. Mit eeren te houden ende mit mate omdat in eeren te verteeren of voer sijn vrienden te legghen dat en is gheen ghiericheit. Mer het is een maniere van sparicheit die men voer wijsheit hout want wat mit mate gedaen wort dat is te prijsen en niet te laesteren. Die ghierighe minsche eer hij ter winninghe coempt nae sijnen wille ende eer hij yet vanghet wort hij selve gevangen want die boese duvel slaet hem tnet over thooft ende wort ghestrict. eer hij ter helft coempt van sijnre begherten. Die ghierige is recht ghelijck der hellen want dat die helle half die wereld verslonden hadde soe en soude sij niet versadet wesen. Alsoe ist mit den gierigen dat hij half den scat vander werelt hadde hij en liet hem niet ghenoegen.

Dese ghiericheit machmen ghelijken bijden padde die ewelijc inder erden is. ende nochtan ducht sij van natueren alle weghe dat hoer die erde ghebreken sal. Alsoe ist recht mitten ghierighen minsche dat hij sijn huys vol gouts ende goets hadde ende hij altoes dat gout voer sijnen oghen sage

[p. 86]

waer hij hem keerde. Soe soude hij nochtan alle weghen sorghen ende anxt hebben dat hem gouts ende goets breken soude in sijnen leven. Sinte augustijn seit die giericheit en is niet alleen in gout of in silver mer in allen anderen saken diemen met onmate ende onredelijck beghert. Ende sonderlinghen daermen ommer meer wil hebben dan ghenoech daer om soe is quaden wille een sake alre quader dinghen. Mij heest [l. heeft] alte vreemde hoe die vuyl ardicheit van begherte soe groet inden minsche mach wesen. want dieren ende visschen ende vogelen die niet en hebben sij laten hem genoghen ende en roven noch en neemen niet dan haer nootrufte als sij hongher hebben. ende als sij versadet sijn soe ruesten sij ende en poghen niet om meer. Mer die vuyle ghiericheit en is niet te versaden altoes is sij wt om rijcheit ende goet ende en laet haer nummermeer ghenoeghen. Sij en vreyset god niet noch sij en slaet der eere gheen gade. sij en sijt geen orber aen. Sij en spaert den vader niet sij en kint haer moeder niet. noch sij en wijct den broeder noch sij en hout den vrienden gheen trouwe. Sij perset den weduwen. sij vercloect den wesen horselves kinder het sij mitten sinnen. die vrij sijn brenghet sij in eygenscap. Sij geft vals ghetughe der doden goede becommert sij als of sij selve nummermeer sterven en soude. Wat dulheit is dat der zielen die tleven verliest ende beghert die doot die dat gout verkiest ende verliest hiemelrijck. Sinte gregorius seit. dat die ghierige minsche sijnen dorst meerret mit drincken. want soe wanneer hij heeft vercreghen dat hij beghert soe staet hem sijn hertte altoes nae meer te hebben. Die sonde van giericheit als sij des minschen hertte tot haer ghetoghen heeft soe maect sij sijn sinnen alsoe blint ende swaer in ertschen saken dat sij hoer niet voeghen en can die dinghen te begheren die hier boven sijn off daer nae te staen. Ghiericheit en wort mitten dinghen dij sij beghert heeft niet wtghegoeten mer sij wortter bij ghemerret. want soe als tvuyr bijden houte dattet verteert groet wort ende oec seer wasset hoe wel dattet die vlamme mitten iersten aenstoken neder ghedruckt Soe wort die ghierige erst gestillet mit veel crigens. meer hoe hij meer inder kisten heeft hoe hij ernstigher wt is om dat te meerren. Hoe dat die ghiericheit ghelijct dat vuer daer mede in toecomender hem groter wort.

Die gherighe arbeit om rijcheit ende om wereltlijke eere die wort des duvels woenstat hier inder werelt. Want als sij sijn begerte van goede vercreghen hevet soe wil hij ghenoechte hebben ende geft hem tot oncuysheit. Soe dattet luxuria al verteert dat ghiericheit in ghebroecht heeft. Cayn was die ierste die een stat tymmerde ende beveste van giericheit om tsijn te beholden. Abel en tymmerde gheen want daer staet ghescreven die heiligen en hebben hier gheen blijvende stad. mer sij soeken die overste stad der toecomender blijscap ende der ewigher vrouden.

Overvloedicheit van tijtlijken goeden heeft dicke gheweest ocsuyn van swaer sonden. Alsmen sien mach in dien van Zodoma. In die groete weelde van jherusalem. In die grote moghentheit van romen. In die grote rijcheit van akers. In die grote hoverdie van vrancrijck die seer geplaecht ende vernedert is. ende in veel ander exempelen die ghesciet sijn. Tis alte claerlijck te versinnen dat wt ghiericheit veel kijfs ende orloges ende veel onmynnen ghevalt. Want men seit int ghemeyn het is al om houden ende om hebben. Die gherighe wilt al hebben wat hij siet ende wat een ander heeft

[p. 87]

dat dunct hem billick dat hijt hebben soude. Ende ander luyde en willens hem niet gonnen soe wil hij daer omme orloghen. aldus ghevallen die ghecille ende tweedrachte onder die lude.

Alse die scaepherde die beeste bewaeres ysaacs des patriarchen die leefden inden iersten mit redelijcken goede rustelijc onder hoer naghebuere. Mer doen dat goet seer wies doen worden sij mit haren naghebuer kievende. Die ghiericheit bracht achar daer toe dat hij nam vanden rove tot jherico dat verboden was op lijf dat hij oec herde dier becochte. want hij daer omme ghesteent waert. Ende alle dat goet gout silver ende laken van goude ende anders dat hij ghestolen hadde wart te pulver verbernt. Sinte gregorius seit van ghiericheit soe coempt verlies namaels als loesheit bedriechnis. onruste der sinnen. meyneyde ghewelt ende een willicheit des herten teghen der ontfermherticheit. Wee den eghenen die ghescepen dinghen scoen duncken ende goet ende orbaer soe moet hij ommer herde goet. herde scoen. ende herde orberlijck wesen die selue nae sijnen wille ghemaect heeft. Want deze werelt te mynnen ende te begheren dat inder werelt wast off wort ghemaect ende dat voer grote houden ende te begheren dat toch verganclijck is. Dats eene onnutte cloecheit. want men moet er vele om arbeiden ende pijnen om te vercrighen. Ende dise dan vercreghen heeft die verblijt hem. mer altijt heeft hij anxt ende sorghe dat sij vergaen sullen. ende heeft druck ende droefheit als sij vergaen.

Ysidorus seit. wat is ghierich te wesen anders dan onnuttelijc te begheren meer dan een behoeft Ende wie dat goet vander werelt alsoe onnuttelijck verteert ende mit giericheit vercreghen heeft. het sij hem lief ofte leijt sij salre om vergaen in anxte ende in droefheit. Naaman die groete capiteyn van syrien was molaets gheworden ende soe seer daer af besiect dat hij sijns oec gheenen raet en wiste. Nu hadde hij een rese ghehadt op die joeden ende hadde een maechdekijn inden lande van israel gevanghen dat hij bij sijnen wijve gheset hadde. Dit maechdekijn sprack tot hoerre vrouwen. seker waert dat mijn heer toech in israel totter stat van samarien daer soude hij vinden eenen heilighen man gheheiten helezeus die soude hem wel ghenesen want hij plaech die lude te ghenesen die menich tijt cropel hadden gewest. Die vrouwe seidet horer heer. die heer hadde groten gheer totten ghesonde. Ende daer en was niemant in sijnen lande die daer raet toe wiste hij nam mit hem scone nuwe cledere van sijden ende ghelt ende groet goet alsoe haer maniere was. om den heilighen man te schencken dat hij hem hulpe. ende als hij daer quam soe boet hij hem groet goet te gheven dat hij hem ghenesen woude. Helizeus die heilighe propheet en woude van hem niet hebben ende verboot sijn ghesin mit groter ernste dat sij van hem niet nemen en souden. Doen hiet hij hem sevenwerf baden inder jordanen ende hij soude ghenesen. Naman schiet mit onwerdicheit van dan ende meende och niet beter rivieren en waren in syrien dan in samarien. Doen seiden sijn dieners here of hij dij grote dinghen bevoelen hadde dan soutstuse doch doen. waer omme en wilstu dit cleyn dinck niet doen. Doen dede hij alsoe ende ghenas des was hij seer verblijt ende toech voer helezeus doerre ende dancte hem mit allen sijnre hertten ende seide. Nu wet ic wel dat anders gheen god en is dan in israel ende hadde hem alte gherne ghegeven van sijnen groten goede mer ten moeste niet sijn. Ende als naaman thuyswert

[p. 88]

voer soe hadde helizeus enen knecht gheheiten gezi dien die ghiericheit doen noepte ende hadde gherne ghehadt vanden Juwelen. Hij liep hem na ende seide here mijn meester sijn twee propheten kindere overcomen ende hij beghert datmen hem senden wilt eyn marck silvers ende twee paer cleederen. Naaman dedit mit blijden sinne ende gaf hem twee marck silvers ende twee paar cleedere vanden besten. Ende als hij thuys quam vraechde helyzeus waer hij gheweest hadde hij seide nerghent. Doen sprack hij weder tot hem. mijn gheest was bij dij ende het is mij kenlijck datttu ghedaen hebst Ende die siecte van lazarie die naaman hadde sultu hebben ende dijn kinder ende alsoe ghevielt hen dat was sijn loen vander ghiericheit.

Laet u giericheit niet verheren
Ende willet goet niet seer begeren
Boven behoefte off boven mate.
Of ghij valter om in gods hate.