Bouck der bloemen

Dits die xxvjste ende een snoede blome gheheiten Oncuysheyt.

Gheen cruyt en is beter gods viant mede te werden ende lijf ende siel

[p. 81]

mede te verderven dan luxurie. dese is van .iiij. manieren. Dierste is in latijn gheheiten fornicatio. dats simpel luxurie als een inghebonden man mit eenen onghebonden wive misdoet natuerlijck. Dander is overspel als die een ghebonden mit des anders ghebonden misdoet ende al natuerlijck. Die derde heit properlijc in latijn incestus dat is als hoerre twee bij malcanderen sijn die elk anderen bestaen in maechscap. Die vierde is alsoe overdragende vuyl ende quaet dat sij niet en is te noemen want sij onnatuerlijck is. Sinte gregorius seit. luxuria verteert dat lichaem sij besmet die siele. sij beneempt die doechde sij onstelt die minsche den goeden naem sij vertornt die personen ende maect armoede. Die vleyschelijke natuere of ghenoechte bij natueren rade te vorderen en is niet verboden daert mit besceide wesen mach als in echtscap. Want hadde god dat niet willen hebben soe en hadde hij man ende wijf niet ghemaect mit alsulcken onderscheide als sij elck hebben. Doch is mate goet ghehouden in allen dinghen ende den tijt salmen oeck aensien. Sinte jheronimus seit ende scref eenen brief der doechter ende moeder. Die oncuysheit doet is levende doot ende die luste tymmet yseren ghedachte. Ende sij hever meer honger inden machden dan inden wiven. want sij meynen datter veel soeter is dan sij weten. Noch seit hij hoe scerp is die vrocht der oncusheit sij is vele bitterer dan galle ende wreder dan een swert of enich sterflijc quaet. Noch seit hij o vuer der hellen luxuria dijn natuere is gulsicheit. dijn vlamme is hoeverdie. dijn sprankelen sijn quade samen sprake. dijn roock is scande dijn asche is armoede en dijn eynde dat is die helle.

Beda seit. luxuria is een cortte welde mer het is een ewighe pijne den genen diese doet. Die sonder der oncuysheit is een lelijke luste die niet alleen den moet in ontmannet mer mede des minschen crachte onleet ende al dat licham. Oec en besmet sij niet alleen die siele mer sij vervuylt den persoen. want alle ander sonden die dij minsche doet sijn buyten den lichaem ende altoes sijn sij vol heitten ende dertentheit ende sij wort versellet mit stancke ende ten lesten soe volchter altoes penitencie ende drofheit nae. Als men sien mach in genesi so was dese luxuria die rechte principael sake daer omme dat onse heer god al die werelt doende mit der diluvien. want alle vleesch dat corrumpeerde sijn rechte wech ende leefden in stinckender lelicheit der oncuysheit. Judas jacobs outste sone gaf ordel datmen thamar die weduwe bernen soude om dat sij ghesondicht hadde mit eenen man die inder echte was. Ende hij was selve die man diet haer ghedaen hadde mer hij en wistes niet want sij hadde hoer mit wille vercleet ende ghinck sitten als een ghemeyn wijf. om hem te vercloecken soe sij sijn wijf wesen woude. om dat hij haer gheloeft hadde sijnen soen te geven ende en dedes niet. Ende van hem tween sijn die coninghen van israel voert gecomen daer die liever moder gods af gheboren waert.

Die .vij. hoeft sonden worden ghescreven ende ghecompareert bij .vij. beesten. dair wort die luxurie ghelijket bijden drake die vuerighe vlamme wt spuwet. Soe fel is sij buten allen anderen sonden dat sij die ghene al verbernt die mit haer omme gaen. Die stede van sychem ende allen dat lant daer omtreent waert ghewoest van jacobs kindere. omdat dijna des voers jacobs dochter al daer teghen haren danck vercracht was ende sij sloegen alle die manne doot.

[p. 82]

Een vanden .xij. gheslechten van israel gheheiten dat gheslechte van benjamin wart te niete ghedaen om eens leviten wijf die vercracht ende mit onrecht ghedoet wart Des priesters heli kinder worden daer om versleghen inden strijde. ende die vader selve brach den hals vallende wt sijnen setel. om dat hij sijn kindere niet ghestravet en hadde vander oncuysheit die sij inden tempelplaghen te bedrieven. Noch so heeft luxuria menigen doen sterven. ende stenen. sij dede den joede mit den swerde dorsteken die hem menghede mitten wive van madian die van synre ewe niet en was. Sij dede ruben ende sijn gheslechte vermaledien. sij dede sampson bedriegen ende ter doot brenghen. Ende daer omme is dat wort waer dat overmits die scoenheit van vrouwen is menich minsche vergaen. Venus is vol valscheit hor gordel dat is menichfout. een yeghelijck sijn stercmodisch ende wacht hem dat hij in horen gordel niet omme vanghen en werde.

Sinte gregorius seit blintheit der ghedachten roeloesheit. onghestadicheit verganclicheit mynne tot hem selven. hate tot gode begherte deser werelt ende waenhope vander toecomender werelt alle dese comen wt luxuria. Die vleeschelijke ghenoechte maeckt hoir ghedachte die totter begherten staet alsoe duyster dat sij die clarheit vanden warachtighen liechte niet sien en mach. Ende hoe sij beneden meer ghenoechten heeft. so sij hier boven vorder wort vervreempt vander ghenoechte die onverhanclijck is. Dat fenijn der oncuysheit wort gheboren wt den worttel der hoverdien ende als die buyc vol spijsen is soe werden die spranckelen der lusten ontfencket. want hoverdie compt wt rijcheit ende rijcheit maect welde [als men leest van semerama die rijke coninghinne van babilonien die hoer ghenoechte bedreef mit nyno horen ionghen soen. Ende die wile hij inder ioecht was hielt hij mede aen. Ende sij visierde doe dierste neercleet mer sij dedse hem doe anders vaste sluyten op dat hij mit ghenen anderen wijven te scicken en soude hebben. Doch soe creech sij int leeste haer loon want doe hij wijsheit ende dage creech doe bedacht hij hem. Ende toch van haer an dese sijde des meers tot tryer daer volchde sij hem ende hij dede hoer eenen hoesschen doot]. Sinte jheronimus seit also wijn ende dronckenscap den ghenen dese drinct onmachtig sijnre sinnen maect. Also verkeren welde ende oncuysheit die ghedachte ende weket den moet ende maket van enen redelijken minsche een onsinnich beeste.

Onder die .vij. hoeft sonden so is luxuria die quaetste ende die meeste sonde. want sij ontreynt den tempel gods mit onsuverheit des vleesches. ende vanden leeden gods soe maect sij die leede eens ghemeyns wijfs. Die luxuria is wel te ghelijken bijden haen. dats die lustichste voeghel die men vint. want hij en hout gheen jaertijt als ander voghele. Mer hij is daer alle dage an doende sonder aflaten ende al hadde hij .xv. hinnen hij soude hen allen wel ghenoich doen.

Daer is noch een dier inder werelt gheheiten nepa dat is also begerlijck ende heit tot sijnen gade. dattet ommer mit haer spelen wil hoewel datter nochtan sijn lijff aen leet. Ende sij en noten niet als ander dieren mer die man stect sijn hoeft in des wijfkens mont. Ende sij bit hem den hals ontwee van groter luste ende van sijnen bloede ontfaet sij .ij. jonghen een mannekijn ende een wijfkijn. Ende alse die moder voert brenghen sal soe berst sij ende splijt ontwe ende soe wort sij der jonghen quyt ende sterft aldus in der nummermeer boven twee levende inder werelt. Dus ist oec mit menighen man hij wil oncuysheit verkiesen al soude hij siel ende lijf verliesen. Ende menich wijf al soude sij ewelijck daer mede sijn ghescent ende vermaledijt soe men daghelyckx wael sien mach.

David sach wt sijn vinster een scoen wijf wasschende haer hoeft hij begherdese terstont ende vorderde sijnen wille. Ende dede daer toe horen man doet slaen daer hij grotelijc omme gheplaecht wart ende allen sijn lant

[p. 83]

Seneca seit die oncuysheit is een cortte ghenoechte die den sinnen dootlijker is dan enich dinck datmen weet. Die bedrighenisse vanden wijven heeft ons allen doen sterven ende sij was tbeghinsel van allen sonden. wie sijn gheselscap maect mit oncuyschen wijven die wert rebel ende viant tegen gode. Want god sprac inder echtscap het sullen hoere .ij. sijn in enen vleesche ende daer omme sal die minsche vader ende moeder begeven ende blijven bij sijnen wettighen beddenoet. Ysidorus seit luxuria der sielen is aenbedinghe der afgoeden. ende luxuria des vleesch is allen luden kenlijk want sij is in hoer selven onreyn. Bij desen .ij. sonden principael soe heeft die duvel heerscappie ende macht over den minssche. Alse hij [l. bij] hoverdie der ghedachten ende bij oncuysheit des vleesch. Ten baet niet reyn te wesen van licham als die ghedachten niet reyn en sijn. [Vander oncuysheit lesen wij eyn exempel hoe wel datter veel sijn. van eyn coninghinne van vranckrijc gheheiten iocta. Ende dat die crone van vrancrijck in walschen landen gheweest heeft so was dese iocta soe overdraghender inder weeldem van oncuysheit dat sij haer tot allen man gaf ende namelijck war sij eenen sconen vromen man sach dien moest sij hebben. Sonderlinghe soe hanterde sij haer ghenoechte meest mit den clercken die tot parijs ter scolen stonden om dat sij wt vreemder ort waren ende men bekent dan die van binnen. Aldus soe dede sij se tot hoer comen den eenen voer den anderen nae daer sij hair ghenoechte mede bedreef also langhe als sij mochten. Ende als hijs moede was ende thuys wart woude gaen soe ghinghen sij bij nachte wt een doerkijn ende vielen dan van boven neder inder seynen ende verdroncken. Soe datter alte vele van den lijve quamen eert die luyde vernamen ende wt ghebrocht wart van eenen subtijlen clerck die oec bij haer ghewest hadde ende mede wt dat doerkijn int water viel. mer hij hadder eenen anderen raet toe ghesoecht dat noch nae wel ghescreven sal werden int capittel vander quaetheit.]

Ic rade u alle mijne vrienden.
Die der oncuysheit ye ghedienden.
Dat sij die voert en [l. an] laten varen.
Ende hem van sonden wel bewaren.