Bouck der bloemen

Dits vander xxv.ster ende een goede bloem gheheiten reinicheit.

Als ic mijnen corf al omme wel besach soe vant ic daer ein alte soeten bloemkijn ende was gheheiten reynicheit. die docht mij soe recht scoen wesen ende wael ruyken dat ic niet en wil laten ic en moet doch haer clarheit ende doecht mynnen. Ende mynen lieven vrienden een deel openbaren op dat sijse mit mynnen moghen. Suverheit so tullius seit is een alre edelste doecht daer men bij wederstaet ende dwinghet die prekelinghe ende luste van onsuverheit. Suverheit ende reynicheit is een claer doecht die lichtelijc vergaet ende verloren wort als die oghen die tonghe. ende thertte niet bedwonghen en werden in stercker hoeden.

Adam ende eva waren mechden ende leefden in renicheit alsoe langhe als

[p. 79]

sij inden paradijse waren. Mer doen sij daer wt verdreven worden doen waert adam even natuerlijken bekennende ende wonnen kindere ende leefden der werelt. aldus soe machmen inder werelt qualic in suverheit leven. [Dese machmen ghelijken bij den cauwekijns die nummermeer en noten ghelijc ander dieren of vogelkijns in oncuysheit der natueren. Dan als har tijt aen staet te voeden soe cussen sij malcander mit haren becken ende sien soe langhe ende vriendelijc na horen wesen elc op dander dat ten lesten tranen comen wt den oghen des cauwekijns ende lopen bij sijne kinnebacken neder ende dat wijfken ontfaet die tranen in hoeren becke ende neemtse in ende daer af comen haer vruchten.]

Die in renicheit ende in suverheit blieven wille die moet hem voor vi. dinghen wachten Ierst sal hij hem wachten van overvloedicheit etens ende drinckens. want wij lesen in vitas patrum. Also mogelijc als men tvuer wt blasen mach dat inden stroe bernet. soe moeghelijc wart een minssche der oncusheit te wederstaen die vol ghegeten ende ghedroncken waer. Item so sal hij scuwen ledicheit. Want ovidius seit. vliet ledicheit soe sal die lust van oncusheit vergaen. Item so salmen scuwen samensprake ende ommeganc des wijfs mitten manne ende des mans mitten wijve. Want bernardus seit daer man ende wijf vele mit malcanderen sijn ende der luxurie wederstaen die sijn heiligher dan die dooden doen verrijsen. Item soe sullen die mannen lichte wive scuwen ende die wive sullen oec sulcke mannen vlien die den minsche verleyden mit oncuysheiden. want het is een natuerlijke sonde die dat minschelijck vleesch lichtelijc besmet ende totter doot bringt. Item soe salmen scuwen stede daer men luxurie doet of daer menre af sprict. want sinte silvester seit. die luxurie slacht der aepinnen wat sij anderen luden siet doen dat wil sij oec mede doen.

Item soe salmen scuwen soeticheit van sanghe van melodien ende die genoechten van instrumenten van dansen ende des ghelijcs. want pictagoras seit soe die cruden wael wassen ende groyen bij den canten der rivieren. soe groyer luxurie bijden instrumenten ende melodien. Hier omme sal elc minsche dese .vi. poenten vlien ende scuwen opdat hij niet inder sonde van oncuysheit en valle die die siele brenghet ten ewighen doode.

Suverheit is een doecht ende vroecht der salicheit ende toganc der sachtmodicheit ende sekerheit der ghedachten. vesticheit der sinnen. sterckinghe des vredes ende oec die rechte wech ten hiemel waert. Oec soe seit ecclesiasticus. Och hoe scoen is die suver gheslachte ghewonnen in reynen leven. hoer memorie is onsterflijck want sij is in doechden bekent voer gode ende voer die lude Suverheit is niet alleen machdom die ghene die naden wet der heiligher kerken leven in goeder echtscap ende hoer sacrament onbesmet houden. Die leyden een suver leven in goeder echtscap ende dienen gode mit eenre reyner hertten op dat sij ghestadelijc daer in blieven ende hem van overspel wachten. Dat eyn mynsche reyn van lichaem is dat en baet niet. alsoe verre als sijn ghedachten niet reyn en sijn ende mit onsuveren dinghen besmet sijn. Alsoe wel moeten die sinnen reyn ende suver wesen als dat licham. Sinte maria magdalena was mit groten sonden besmet nochtan en had sij mittten licham gheen oncusheit ghedaen dan alleen inden sinnen ende mitten ghedachten ende dat dede haer groete hoverdie dat haer docht dat geen man werdich en was horen lieve te ghenaken.

Ysidorus seit. sommighe die in haer joecht in oncuysheit gheleft hebben neemen een suver leven aen in hoeren ouden daghen. Menende dan in reynicheit te sterven als hem die lust ende die macht vergaen is. mer die en sullens gheen loen hebben overmits dat sij inder joecht teghen die lust niet ghestreden en hebben. Hoe dattet daer om is wij willen ommer hopen dat een wedewer of een wedewe die levet in reynicheit sonder huwelijc te vernuwen. Mer [l. Meer] loons verdient dan of sij weder in den wech des huwelijcs trade.

[p. 80]

Doch wat in goeder echtscap gesciet en is niet te straven. Echtscap is doch een vanden seven sacramenten. machdom en is gheen al isset dat machdom die hoechste crone besitten sal inden hiemel. Die torttelduve als sij haer gade verloren heeft soe en kiest sij daer na gheen ander weder al totter doot toe. Soe leide Judith die helighe vrouwe nae hoers mans doot een reyne leven hoe scoen ende jonc sij was ende hilt haer altoes besloten mit horen mechden wtghenomen die vier daghen ende hoechtijden die dij joedsche wet gheboet. Die renicheit is inden minschen haert te draghen want die natuere is daer tegen. Aristoteles seit dat natuerlijcste van allen dinghen ende wercken is te mynnen elc sijn ghelijck. Daer omme moetmen mit groeter stercheit wederstaen want daer sij eens ghevellet [wort] soe en rijst sij nummermeer.

Het is beter in huwelijc oetmoedich wesen dan in machdom hoverdich. Een leerrer scrieft ende seit dat die suverheit is een luter doecht wederstaende die aenvechtinghe der onsuvere lusten onder den jock der reden op dat sij over den dorppel der echtscap niet en trede. Men sal den mechden niet gheloven noch men sal hem stede noch stonde ghehenghen wt te gaen. want alsoe die poeten seggen waer sij stede ende stonde tot horen wille crighen dan werden sij vander lust scier neder ghetoghen ende verwonnen.

Men sal scuwen dat aensien vanden mechden op datter die begherte niet nae en volghe. Allen vrouwen van rechter natueren hebben ghenuechte in .iij. dinghen. dats in scoen mannen. in costelijken ghiften ende in ghenoechlijken worden. die hoere in desen stucken wacht ende hoer eer bewaret in reynre hoede mit wisen bedwanghe hoerre sinnen die is hoge te prijsen. Ich segge dat een wijf die wijs swigende ende scamel is gaet boven allen glorie werdicheyt ende eer der werelt. Ende also die claerheit des godlijken wesens onsprekelijc is alsoe is die fame of dat gheruchte van eenen scamelen wive. ende boser noch onbequamer noch venijnder dier en leeft niet dan een fel quaet sprekende wijf. Salich is die man die met eenen scamelen reynen wive woent [ende van reynicheit coempt mij een exempel inden sinne.

Een reyne ioncfrouwe die in een cloester nonne was begheven was soe wt der maten scoen ende lieflijck van al horen wesen. datse die heer vanden lande soe seer ghesinnet hadde in groter liefte dat hij niet rusten en conde. Ende dede aen hoerre soe vele vervolchs mit goetlicheit dat hij haers gheselscaps gherne gheploghen hadde als dattet overdroech. Ende want sij hem altoes weigherde soe sij hoer totter oncuysheit niet gheven en woude om gheenen saken. Soe waert hij opeen tijt alsoe verwoet in mynlijker hitte dat hij mit ghewelt inden convente quam ende naemse mit hem wt te sijnen huyse hebben woude tot sijnen wille. Ende als sij mit hem ter doeren wtquam soe vraechde sij waeromme dat hijse soe lief hadde. Hij seide haer soete lieflijke ogen hebben mij daer toe ghebroecht. Doen sprack sij al lachende. heer laet mij ewenich in mijn celle gaen om een luttel dinx dat ic daer hebbe. Ic sal sonder twivel ter stont weder tot u comen al hier. Hij gafs haer orlof ende sij ghinck op haren doempter ende staec beyde haer oghen wt ende quam al tastende weder ende gaf hem haer ogen in sijn hant. Doe soe was hij seer qualic ende lietse blieven. Dus hadde sij liever haer ghesichte te verliesen dan haer reynicheit].

Sinte gregorius seit. op dat wij ons te bat wachten om in onreynen ghedachten te vallen soe isset noot dat wie die dinghen niet aen en sien die men niet begheren en moet. Die volmaectelijck verdienen wil die gracie des suveren levens die moet hem selven trecken van speellijken saken ende van ydelen wereltlijken dinghen. want hadde dyna jacobs doechter des patriarchen bij hoeren luden ghebleven ende hadde niet ghewandert onder die lude van syrien soe en hadde sij van eenen vreemden man niet vercracht gheworden.

West reyn ende leyt een suver leven.
Ende wilt oncuysheit al begeven.
Ende volcht in desen mijnen rade.
Ghij werfter mede gods ghenade.