De werken. Deel 11. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 1

(1896)–E.J. Potgieter– rechtenstatus



[pagina 186]
Gedichten uit ‘Rienzi’.Ga naar voetnoot1 I Lach en grijns. Hoe zoet de lach, de valsche lach, Ons harte boeit en streelt, Zijn flikkerglans misleide nooit, Wie 't wufte volk beveelt. Den Dapp're lokt hij in den strik, Der Schoone brouwt hij kwaad, Bedreigt de vorsten op den troon En ondermijnt den staat, De lach, - de valsche glimlach! Maar 't smaad'lijk grijnzen, steeds opregt, Verraadt ons heimlijkst doel, Het kwetst der Schoone teeder hart, Des Dapp'ren eergevoel,
[pagina 187]
't Ontvlamt den trots in zucht naar bloed, Ter wassching van de smet, Vergif wordt in den kelk gemengd En 't blinkend staal gewet, Om 't grijnzen - 't smaad'lijk grijnzen!
II De Romeinsche vrijheids-hymne. 't Gebergt weêrklink' van vreugdbetoon!Ga naar voetnoot1 Op haar vermaarden heuveltroon Herneemt Oud-Rome staf en kroon. Jubilate! Galmt, stroom en dal! uw blijdschap uit, En wekke 't zoet triomfgeluid De dapp'ren die het graf omsluit! Jubilate! Bleeke schimme! wie zijt ge? Zij rijst en spoedt voort, Uit de diepten des tijds, Uit de geestdrift des strijds, Als een wind, wen de storm wordt gehoord, Als de geest van een' reus - aan de graven ontvlugt - Staat de donk're gestalte in het midden van 't heir! Het lijkkleed hangt los om de doodsbeend'ren neêr;
[pagina 188]
De somb're verschijning verduistert de lucht, Maar de aard', die met beving haar nader zag treên, Begroet haar als geest van het magtig verleên! Heil! - driewerf heil! Onder 't juichen en 't knielen beweegt zij en aêmt; De lauwerkrans gloort door de wolk die haar dekt; Als een zon uit de omarming des nachtgods gewekt Schept ze uit duisternis licht, en een lijf van 't geraamt. Heil! - driewerf heil! De geest van 't verleên Kwam terug tot de stad, Waar hij priesters, altaren en offeraars had, Zal in Rome den troon weêr bekleên! Meld, o Faam, dan wijd en zijd, Opdat de aarde zich verblijd', Meld, waar regt voor onregt bukt, Waar der boozen list gelukt; Waar de dag voor duister zwicht, Waar de deugd geketend ligt; - Meld in kerker, huis en hof Allen volken juichensstof: Dat op de heuv'len, door Helden betreden, In de kerken voor God en Zijn Heil'gen gesticht, In de halle der Caesars van 't roemvol verleden, Op de plek, waar 't gebeente der Martelaars ligt, De geest uit zijn sluim'ring zich op heeft gerigt! Dat Vandalen noch Gothen er langer gebiên, En 't aardrijk nog eenmaal Romeinen zal zien!

[pagina 189]
III De vredeboô. 't Gebergt schijnt vrolijk hem te groeten, Die met de heilmare ons verscheen! 't Gebloemt luikt op voor 's jong'lings voeten, En geesten zweven om hem heen: Want zwaard en dolk keert in de schede, Waar gij verschijnt, o Boô van vrede! Wij zeeg'nen uw gewijde schreên! Langs der rotsen steilen boord Treedt gij zonder struik'len voort, En kent vreeze dag noch nacht: Over u houdt God de wacht! Waar de Heiden 't dolste woedt, Dringt gij door zijn legerstoet, In uw vlek'loos wit gewaad, Waar gij 't harnas om versmaadt! Keert er met uw zilv'ren staf 't Zondig zwaard der krijgers af; - En in 's roovers aak'lig hol Of aan 't hof, van staatsliên vol, Brengt gij, als de duif weleer, 't Hoogst gebod uit reiner sfeer, Temt de woestaards door een woord - Christus heerscht waar men u hoort!
[pagina 190]
En gelijk de onzeek're vloed Vaste grond werd voor Zijn voet, Legt de woedende krijg zich ter ruste op uw beê, Driewerf gezegende Boô van den vreê!
IV Klagt der provençaalsche edelvrouw. Waarom zijt ge droef, mijn hart? 's Hemels blaauwe bogen Zijn met onheilspellend zwart Slechts voor u omtogen! Helaas! Helaas! Vreugde heersch' langs veld en vliet, - Weemoed vlugt, maar wraakt die niet; Dat een stille, groene plek, Waar geen vreugd mij pijnlijk wekk', Mij ter zoete schuilplaats strekk', Dat ik zuchten moog, helaas! - Helaas! 't Duifje voelt, bij held're lucht, Soms de stormen naad'ren Zoo vaart mij, in 't zoetst genucht, Droeve schrik door de aad'ren; Helaas! Helaas! Smaak de vreugd zoolang gij 't moogt, Teeder hart! den moed verhoogd!
[pagina 191]
't Leven is zoo ras voorbij! - En toch - zuchtende antwoordt gij: ‘Kies de somb're melodij! En laat mij de klagt, - helaas! - Helaas!’ 't Schemerfloers bewolkt 't azuur; Zoo brengt twijfling zorgen! Wie voorziet in 't avonduur 't Wel of wee van morgen? Helaas! Helaas! Slaak een blijder' toon, mijn luit! Liefdesdroom heeft spoedig uit! Dra bespeel ik u niet meer, - Wees dan vrolijk als welcer! Ach! uw laatste toon zucht weêr 't Droef profetische, helaas! - Helaas!
V Liefdes verontschuldiging over droefgeestigheid. Betwijfel nooit, mijns levens heil! Dat ik van liefde blake, Dewijl ik vaak het zoet der min Uit weemoeds beker smake! Voor 't hart, dier drift het warmst gewijd, Geen onvermengde weelde! 't Is de overstelping van 't genot Die peinzend mijm'ren teelde;
[pagina 192]
Op 't beekje zien we in 't middaguur De schaâuw der wolken dalen, En zoo mijn borst een wolk weêrkaatst, 't Is die uit 's hemels zalen! Uw beeldt'nis in mijn hart gedrukt, Is zoo getrouw genomen, Dat ze en de schaduw en het licht Op 't glas terug doet komen!
VI De zang van den troubadour. Zoete stroom! op uw vlak blinkt het schijnsel der maan, - Ik glijd voort naar mijn dierb're op uw flikk'rende baan; 'k Stuur mijn boot, waar die golf op de burgmuren stiet, - Alles slaapt, slechts de maagd en haar zanger doen 't niet! Mijn licht en mijn lust, als de starren voor 't water, Dat herwaarts mij voerde, zijt gij! - Mijn boot ligt geboeid, schoon het golfje om haar klater', Dus boeit uw bevalligheid mij! Bell' amie! Bell' amie! Bell' amie! Wilt ge ontvliên aan de wereld? versmaadt gij haar' lof? Zij biedt ijdelen schatten, de trotschen een hof; Maar de min breekt de banden door baatzucht gesnoerd, En de liefde kwijnt weg, aan haar boschjes ontvoerd; Wanneer ge mijn boezem tot wereld woudt kiezen, Dan zoudt ge haar zon zijn, mijn lief! En nooit zou 'k in nevelig graauw mij verliezen, Schoon 't Noorden zijn schepter verhief, Bell' amie! Bell' amie! Bell' amie!
[pagina 193]
Om uw hand dingen grooten en rijken; - geen goed Heeft uw zanger, al stoft hij op vorstelijk bloed, - Maar slechts u bidt hij aan als de schoonste der aard', Geen bedrog kent zijn luite, geen vlek kent zijn zwaard; 't Zegt luttel waartoe mij het lot heeft verwezen, Wanneer gij getrouw blijft aan mij! Ik zou heel een wereld tot vijand niet vreezen, Sloeg slechts uw zacht hart aan mijn zij, Bell' amie! Bell' amie! Bell' amie! Al het antwoord der maagd was een blos en een zucht, - Het was stil op de stroomen en stil in de lucht; Maar niet min hadden zij zich gewaagd op den vloed, Zoo de orkaan en omhoog en omlaag had gewoed; - O lelie! sints toen door de stormen gebogen, (Welligt voor dit harte te teêr!) Verliet ge, als 't verleden herrees voor onze oogen, Den hof voor de rots als weleer? Bell' amie! Bell' amie! Bell' amie!
VII De Romeinsche oorlogszang. Ten strijde, ten strijde voor have en altaar! Gevloekt zij de lafaard, die vlugt in 't gevaar; Dat geen priester op aard' hem zijn zonden vergeve, Maar zijn ziel in den dood voor de duivelen beve, En de vloek over haar tot in eeuwigheid kome! - Wie voor Rome niet strijdt, zij de Caïn van Rome!
[pagina 194]
Verguld, o zon! onze speren, Vul, o koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri!Ga naar voetnoot1 Trompetters! heft aan, Trompetters! heft aan, - 't Is zalig om lauw'ren ten strijde te gaan, Verzeld, als een koning op 't brieschend genet, Van 't schett'rend geklater der schorre trompet En de romm'lende trommen, die donderend slaan! Verguld, zon! onze speren, Vul, koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri! Ten strijde! voor vrijheid en wetten ten strijd! De zaak van de menschheid, wier helden ge zijt; Wie d'Assyriër sloeg zweeft aan 't hoofd van uw scharen, Terwijl Serafs en Heil'gen vol vreugde op u staren, - Die de trotschen braveert, de verdrukten verdedigt, Is de vriend des Gekruisten, die God heeft bevredigd! Verguld, o zon! onze speren, Vul, o koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri! Trompetters! heft aan, Trompetters! heft aan, - 't Is zalig om lauw'ren ten strijde te gaan, Verzeld, als een koning op 't brieschend genet, Van 't schett'rend geklater der schorre trompet En de romm'lende trommen, die donderend slaan! Verguld, zon! onze speren,
[pagina 195]
Vul, koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri! Ten strijde, gij 't kroost des Romeins! door wiens moed De vijand zich boog bij 't gebons van zijn voet! Die zijn rijk slechts door golven en lucht liet bepalen, Toen hij trad over de aarde als een vorst door zijn zalen; Schoon uw glorie zijn graf zich tot schuilplaats zag wijzen, Als de zon uit de zee zal ze op 't slagveld herrijzen! Verguld, o zon! onze speren, Vul, o koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri! Trompetters! heft aan, Trompetters! heft aan, - 't Is zalig om lauw'ren ten strijde te gaan, Verzeld, als een koning op 't brieschend genet, Van 't schett'rend geklater der schorre trompet En de romm'lende trommen, die donderend slaan! Verguld, zon! onze speren, Vul, koelte! onze vaan, Santo Spirito, Cavalieri!
VIII Het lied der Florentynsche jonkvrouw. Smaak vrolijk wat het lot u bood, Trots een onzeker morgen, Want 's levens Vesting wordt den Dood Verraên door bange Zorgen!
[pagina 196]
Ontzind, wie die verspieders duldt En 't hoofd steekt in de kluister; - De wolk, die 's daags den trans omhult, Bespoedigt slechts het duister. Geniet, eer glas en harte breekt, Waarin de min zich spiegelt; - Ziedaar de leer, door 't graf gepreêkt, Van lauwerloof omwiegeld.Ga naar voetnoot1 'k Drink zaligheid, terwijl ik speel, Uit de oogen, die mij minnen - Is vreugde omhoog der Heil'gen deel, Zij voert den Hemel binnen!
IX De lof der groote bende. Zwartlokkige uit het zonnig Zuid! - blondlokkige uit het Noord! - Waarheên toch spoort, ten strijd gerust, ge uw fiere kleppers voort? ‘Wij komen over verre zee, - uit bosch, spelonk en dal, En rijden, met de speer op zij, naar 't heir van Montreal!’ O! het vrolijk, vrolijk heir! Ligt van hart en zwaar van speer - O! de vrije Lansen!
[pagina 197]
Zegt Vorsten, uit het hecht kasteel! zegt Burgers, uit de stad! Romagna's sieraad, Tusca's roem, op sterkte en rijkdom prat! Welk spook jaagt u die sidd'ring aan? wat spelt dat dof geschal? ‘Het bloedrood vaandel, - 't zwaar gebons van 't heir van Montreal!’ O! uws levens schoonsten tijd! O! de donders van uw' strijd, Wilde, vrije Lansen! O zegeteek'nen, die het graf der Normandijers tooit! Wat wind is 't, die uw schilden schudt en vaan bij vaan ontplooit? ‘Geen wind beroerde schild of vaan, maar 't sluim'rend heldental Ontwaakt, bij 't lofgezang der faam, op 't heir van Montreal!’ Rogier's moed verwierf een kroon, Gij spreidt d'eigen moed ten toon, Dapp're, vrije Lansen! Gij, die u gaarne een' naam verwierft in 't bloedig oorlogsveld! Gij, die een schat te zaam'len zoekt, waar 't overvloeit van geld! Wie wederzin in wet en rust bedreigt met wissen val, Gordt aan het zwaard en spoort het ros naar 't heir van Montreal! 't Schoonste meisje wordt de bruid, 't Goud des gierigaards de buit Van de vrije Lansen! De vrije! De vrije! O de vrije Lansen!

[pagina 198]
X De optogt der groote bende. ‘Tirà, tiralà’ - trompetten en trommen, Hoog op 't gebergt verschijnen hun drommen! Duitschers en Hunnen en Albions kroost, Dat de Franschen op 't veld van Cressy heeft verslagen, Hun lelies de kleur zijner rozen deed dragen; - En 't volk door de zon onzer heem'len geroost; Romeinen, Lombarden en Piëmontezen, En 't zwartlokkige heir, uit de zeeën van 't Zuiden gerezen! ‘Tirà, tiralà;’ - het geluid nadert vast, - Hoe gelid bij gelid onze blikken verrast! Zie, het spoor ging te loor door hun tallooze schaar: Een wolk voor haar uit, en een wolk achter haar! Maar geordend verschijnen zij ginder alreê, Met de vaart, met de kracht eener woelende zee! Ontgrendelt uw poorten, snelt aan met uw geld! Wilt ge uw bloed niet zien vloeijen, den losprijs geteld! - Wee, Burgers! wee. Wie ten strijde hen leidt, Huwt den dappersten arm aan het kloekste beleid, - Op het roode gewaad blinkt het sneeuwwitte kruis, Als een arend zoo vlug, als een leeuw onvervaard, Strekt ten zetel hem 't paard En de tente in het kamp hem ten vorstelijk huis! Hij, de heer en de geesel van 't land, dat hem ziet, De Ridder, de Vorst, die de bende gebiedt, Hurra! hurra! hurra! - Hurra voor het leger! - hurra voor zijn' Held! - Hurra! hurra! hurra! Voor de vrije Lansen! 1836.	voetnoot1 De ‘Riënzi’ van Bulwer werd in 1836 door Potgieter vertaald. voetnoot1 Exultent in Circuito Vestro Montes etc. Aanhef van Rienzi's brief aan den Senaat en het Romeinsche volk, door Hocsemius bewaard. voetnoot1 De strijdleuze van rienzi. voetnoot1 Het was in dien tijd, in Italië, zeer gewoon, de graven der afgestorvenen met laurierboomen te omplanten.

Vorige Volgende

De werken. Deel 11. Verspreide en nagelaten poëzy. Deel 1

Gedichten uit ‘Rienzi’.Ga naar voetnoot1

I
Lach en grijns.

II
De Romeinsche vrijheids-hymne.

III
De vredeboô.

IV
Klagt der provençaalsche edelvrouw.

V
Liefdes verontschuldiging over droefgeestigheid.

VI
De zang van den troubadour.

VII
De Romeinsche oorlogszang.

VIII
Het lied der Florentynsche jonkvrouw.

IX
De lof der groote bende.

X
De optogt der groote bende.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

landen

Gedichten uit ‘Rienzi’.Ga naar voetnoot1

I Lach en grijns.

II De Romeinsche vrijheids-hymne.

III De vredeboô.

IV Klagt der provençaalsche edelvrouw.

V Liefdes verontschuldiging over droefgeestigheid.

VI De zang van den troubadour.

VII De Romeinsche oorlogszang.

VIII Het lied der Florentynsche jonkvrouw.

IX De lof der groote bende.

X De optogt der groote bende.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

landen

I
Lach en grijns.

II
De Romeinsche vrijheids-hymne.

III
De vredeboô.

IV
Klagt der provençaalsche edelvrouw.

V
Liefdes verontschuldiging over droefgeestigheid.

VI
De zang van den troubadour.

VII
De Romeinsche oorlogszang.

VIII
Het lied der Florentynsche jonkvrouw.

IX
De lof der groote bende.

X
De optogt der groote bende.