De werken. Deel 9. Poëzy 1832-1868

[p. 201]

IIaant.

Gij bloeidet fier toen hij uw licht aanschouwde,

De vrijheid zich 't Bargello koos ter woon,

Uw volk zijn lot den vroedsten toevertrouwde,

En door 't bestuur, 't geen de' arbeid heilig prees,

Uw leven zoo veelvuldig zich ontvouwde

Dat ge ied're grens, waar muur of vloed die wees,

Steeds verder drongt: - gehuchten aan u trekkend

Tot wederzijds een nieuwe wijk verrees,

Of over 't bed des strooms uwe armen strekkend

Dat langs dien zoom ook zaad werd uitgestrooid; -

Benijde! - en toch der buren eerbied wekkend

Als 't vaandel, door uw burgerije ontplooid,

Den glans der zonne op 't zegeloof weêrkaatste

Waarmeê de trots der jonkheid 't had getooid;

Zij, de eerste in 't veld, zij, nooit aan 't werk de laatste,

Zij ijvrig waar de wolle toezigt vroeg,

Die flink en forsch aan 't weefgetouw zich plaatste

Voor lakens als de halve wereld droeg; -

Vertrouwde! - wijl ge op eerlijkheid mogt bogen,

Die onvervalscht haar gulden wigtig sloeg,

Verhonderdvoudde uw handel zijn vermogen,

[p. 202]

 

Door vleug'len die der nijverheid hij gaf

 

In wissels, die naar elken windstreek vlogen,

 

Door banken, haar in bangen tijd ten staf; -

 

 

 

En mogt gij, rijke! uw wensch naar lust genieten,

 

Op 't land de beek, de groene heuvlen af,

 

Van steen tot steen als zang te hooren vlieten;

 

 

 

Of uit de koelte aan hoogen vensterboog

 

Te staren in zoo zonnige verschieten

 

Dat zelfs de olijf geen blaadjen meer bewoog;

 

 

 

Of onder 't luw van hooge lommerdaken

 

Op mos, waar 't licht den geur niet aan onttoog,

 

Met gast bij gast het dischgeneugt te smaken;

 

 

 

Of waar de maan op 't stille water lag

 

Al koutend, kozend, kussend voort te waken

 

Tot min en jok bezweemen voor den dag! -

 

 

 

 

 

Schoon 't ‘slecht en regt’ dier tijden was geweken,

 

Waarin de maagd niet steeds ten spiegel zag,

 

Noch siersels van haar rijkdom moesten spreken,

 

 

 

Daar voor een echt die harten zamen bond

 

Haar schoon en deugd voldoende bruidschat bleken;

 

Schoon langer niet de vrouw haar wereld vond

[p. 203]

 

In 't huisvertrek, zoo wars van hoofsche weelde

 

Dat 't eigen licht waarin haar bankje stond

 

Op schomm'lend wiegje en gonzend spinrad speelde:

 

 

 

Een dubble zorg die nooit te zwaar toen viel,

 

Hetzij ze 't vlas in dunner vlokjes deelde,

 

't Zij kreet of klagt haar afriep van het wiel,

 

 

 

En de oude deun den jammer ijlings suste

 

En 't zoet gezigt de traantjes fluks weerhiel;

 

De dagen, toen de moeder zich verlustte

 

 

 

Als rein en mild de melk haar borst ontvloot,

 

Of zij het beeld des trouwen echtvriends kuste

 

In 't kindje dat zijn mollige armpjens bood! -

 

 

 

Schoon 't volk maar half der zege zoetheid smaakte

 

En 't nieuw bewind zijn opkomst niet genoot

 

Wijl de adel nog naar vroegren voorrang haakte,

 

 

 

Wijl de eerzucht, zich vergapende aan den schijn,

 

Ten leste zelfs de leegste hoofden blaakte

 

En de oude leuzen: Guelf of Ghibellijn,

 

 

 

Weêr riepen tot de vaadren der gemeente:

 

‘Gebiedt gij thans, dra zult ge balling zijn!’ -

 

Ach! balling, die, bij ieder grafgesteente

 

 

 

Op vreemden grond, versmelten mogt van rouw,

 

Zich vragende of wel ooit zijn kil gebeente

 

Daar ruste biedt, waar liefde 't zeegnen zou!

[p. 204]

 

Ach, balling! die in wie zijn zorg behoeven,

 

't Verweesde kroost, de weeuw gelaten vrouw,

 

Steeds bittrer teug des langen leeds zal proeven,

 

 

 

Als keer op keer 't gezucht in mijmren endt,

 

Het wreedste dat ooit harte mogt bedroeven:

 

Verloren heil erinnerd in de ellend!...

 

 

 

Toch overstraalde uw wassend licht dat duister,

 

Gij hieldt den blik der vrijheid toegewend,

 

En voeldet ge ook, na 't slaken van uw kluister,

 

 

 

Al de ijverzucht waarmeê zij houdt de wacht,

 

Tot zelfs die vloek werd dienstbaar aan uw luister:

 

Partijzucht bleek voor u ontwikklingskracht!

 

 

 

Uit welke lucht de zwerver tot u keerde,

 

Voor u de bate in wat hij mede bragt,

 

In gaven, die het lijden oefnen leerde,

 

 

 

In vrienden, die hij onder vreemden won,

 

In kennis, die uw nijverheid waardeerde,

 

Der welvaart borg, door nieuwe bron bij bron;

 

 

 

Hij had uw roem de wereld rondgedragen, -

 

Ten hove, - in 't veld, - waar oor hij winnen kon, -

 

Voor 's Pausen stoel, dien de aarde troost kwam vragen, -

 

 

 

Voor 's Keizers troon, wiens zwaard de wet haar schreef, -

 

Waar 't ernstig Noord zoo bleek een zon zag dagen, -

 

Waar 't weeldrig Zuid in gouden vuurvloed dreef!

[p. 205]

 

Uw handel sloeg de eerst half beproefde wieken,

 

Lang zeelucht vremd, als elders vroeg die steef,

 

Veerkrachtig uit, tot ook zijn zeil mogt rieken

 

 

 

Naar 't geurig Oost, - 't in Westeroceaan

 

Ook stormen tartte, - u loeg uit uchtendkrieken

 

En avondschaâuw om strijd de schatting aan!

 

 

 

Er rezen tal van nieuwe tempelbogen,

 

Uw voorspoed wist met vroomheid zaâm te gaan,

 

En kunst bij kunst verhief de smachtende oogen

 

 

 

Naar 't op 't altaar verheerelijkte kruis,

 

Of 's Heilands geest haar sterken mogt in 't pogen,

 

Ten hemel op te voeden in Gods huis!

 

 

 

‘Omhoog!’ zoo sprak de schepping van haar kleuren,

 

‘Omhoog!’ zoo klonk haar plegtig toongeruisch,

 

‘Omhoog!’ zoo beurde elk gouden vat zijn geuren,

 

 

 

‘Omhoog is 't heil, het aardsche gaat voorbij!’

 

En echter, hoe gij weigerdet te treuren,

 

Hoe 't leven u genot was, rijk en vrij!

 

 

 

 

 

Gij voeldet kracht in al uwe aad'ren zieden

 

En schreeft in steen uwe eerste poezy:

 

Niet langer kwelde u 't juk der edellieden,

[p. 206]

 

Uw moker had hun burgtental geslecht,

 

Een nieuwe bouw moest zekerheid u bieden

 

Als staatsgeschil ontaardde in straatgevecht.

 

 

 

Daar schiept ge u voor deez' vorstlijke verblijven,

 

Om 't binnenhof aan 't woelziek graauw ontzegd,

 

In muren, waar zijn zee op aan mogt drijven

 

 

 

Maar magteloos moest blijken aan hun voet,

 

Den stijl, die ons van huivering verstijven,

 

Den stijl, die van bewondring gloeijen doet,

 

 

 

Zoodra de blik in dat gevaart' van blokken

 

De zegepraal der regte lijn begroet!

 

Een bouw van zucht voor 't schoon zoo zeer doortrokken

 

 

 

Dat hooge poort noch trap in schaâuw gehuld

 

Ons meer 't gemoed bij 't binnentreden schokken,

 

Daar zich alom, op eens, het woord vervult,

 

 

 

Er buiten stout verkond door zware ringen,

 

Het eenig sier dat zoo veel strafheid duldt,

 

't Gebeelde brons waarin de fakklen hingen:

 

 

 

‘Gij vriend of vreemd! zoo gij geloovig gloeit

 

Voor d'eêlste gaaf die wij van God ontvingen,

 

Getuig dat vroeg bij mij ze heeft gebloeid

 

 

 

En wijs me een school wier meesters grooter waren!’