De ongewisse tijd

(1999)–Hugo Pos– rechtenstatus



[pagina 125]
Tweede akte Een rechtszaal. De rechters zitten achter een tafel met een groen laken. Op de tafel voor de president ziet men een dik wetboek, een dik dossier, een hamer en een glas water. Links en rechts van hem de raadsman en de auditeur-militair. De verdachte zit op een bankje, staat op als de rechter tot hem praat. Rechter Uw naam, leeftijd en beroep. Verdachte Soerindre Rambocus, oud 23 jaar, officier, nu zonder beroep. Rechter U hebt in februari met wijlen Professor Oemrawsing politieke gesprekken gevoerd? Verdachte Ja, meneer de president. Rechter Waarover gingen die gesprekken? Verdachte De gesprekken gingen over de toenmalige en de huidige situatie. De onderdrukking van de mensenrechten en andere slechte omstandigheden. Rechter Zijn jullie overeengekomen om hieraan iets te doen? Verdachte Wij zijn toen overeengekomen om pogingen te ondernemen om in elk geval de democratie en het respecteren van de grond- en de mensenrechten te doen herstellen. Rechter Wat waren, hielden die afspraken in? Verdachte Die afspraken hielden in om de democratie te herstellen door die instanties, die de democratie vernietigd hebben uit te schakelen.
[pagina 126]
Rechter Uit te schakelen. Hoe dachten jullie die instanties uit te schakelen? Verdachte Nou, de belangrijkste instantie die op dit moment het volk onderdrukt, dat is de legerleiding. En wij dachten door de legerleiding gevangen te nemen en de militaire objecten te bezetten er in elk geval een situatie zou ontstaan waarbinnen het volk in vrijheid zou kunnen handelen. Dan zouden verkiezingen kunnen worden gehouden en de grondwet weer in werking worden gesteld. Rechter Hoe hadden jullie gedacht de legerleiding gevangen te nemen? Verdachte Gewoon, gevangen. Rechter Maar je kunt iemand..., hoe neem je iemand gewoon gevangen? U ging er vanuit dat uw organisatie zo perfect in elkaar zat dat er geen mogelijkheid was voor verzet? Verdachte Wanneer ik op korte afstand van iemand sta en ik houd hem een wapen voor, dan, tenminste als hij verstandig is, verzet hij zich niet. En we nemen aan dat de legerleiding verstandig is. Rechter Ik kom nu terug op de gesprekken die u met professor Oemrawsing hebt gevoerd. Kunt u nader ingaan op de inhoud van de gesprekken. Verdachte Wij bespraken de politieke situatie, hij gaf aan op welke wijze de democratie verkracht werd en ik van mijn kant beaamde dat er een onaanvaardbare situatie in het land bestond. Een situatie waarbij er geen uitzicht op verbetering was, omdat er geen
[pagina 127]
enkele instantie was aan wie het militair gezag verantwoording verschuldigd was. Ik heb toen een vergelijking gemaakt, dat is ook een van de redenen waarom ik mij geschaard heb achter professor Oemrawsing. Ik heb hem voorgehouden dat de argumenten die momenteel worden gebruikt door de machthebbers om de democratie te bestrijden, in grote lijnen dezelfde argumenten zijn, die in de jaren voor 1863 gebruikt werden om de afschaffing van de slavernij te voorkomen. En dat het volk in deze situatie met deze argumenten van zijn vrijheid beroofd was. Rechter Bent u ervan overtuigd dat uw actie het enige middel was om tot realisering van uw doelstellingen te komen? Verdachte Op grond van kritiek op de situatie ben ik uit het leger gezet en aangehouden geweest. Mijn opmerkingen werden gekwalificeerd als negatieve uitlatingen. In de regeringsverklaring van 1 mei 1980 was beloofd dat er in '82 verkiezingen zouden worden gehouden. Gaandeweg werd duidelijk dat er op geen enkele manier werd gewerkt aan het realiseren van deze belofte. Integendeel, door het militair gezag zijn er uitlatingen gedaan dat er voorlopig geen verkiezingen komen. Er werd gewerkt aan een juntamodel. Dat betekende voor mij dat men werkte in de richting van een dictatuur, voorzover die nog niet aanwezig was. Oprechte Surinamers, die zich inzetten voor herstel van de democratie werden aangehouden, opgesloten en mishandeld. Dat was dan ook de
[pagina 128]
reden dat op een bepaald moment geen andere uitweg overbleef dan tot actie over te gaan. Rechter Ik heb verder niets te vragen. Het woord is aan mr. Hoost voor het voordragen van zijn verdediging. Hoost Meneer de president, mijne heren leden van de krijgsraad, het is in dit proces van het allergrootste belang om na te gaan, welk gezag wij op 11 maart 1982 in Suriname hadden. Was er toen sprake van een gezag, dat gebaseerd was op de wet of hadden we toen een situatie waarbij enkele militairen de staatsmacht naar zich toe hadden getrokken en de macht met uitsluiting van anderen uitoefenden. In het Wetboek van Strafrecht staat duidelijk aangegeven wat moet worden verstaan onder wettige regeringsvorm of het in Suriname gevestigd gezag. Het hoeft geen betoog dat de wetgever een democratische rechtsstaat voor ogen heeft gestaan. Het behoeft evenmin betoog dat we momenteel niet kunnen spreken van een rechtsstaat. Op 25 februari 1980 werden de verkiezingen, die een maand later zouden worden gehouden, afgelast, de regering werd naar huis gestuurd, het parlement uiteengejaagd. Op 13 augustus daaropvolgend werd de toenmalige president ontslagen en de grondwet opgeschort. De staat, die bedoeld wordt in het Wetboek van Strafrecht, hield op te bestaan. De cruciale vraag is of men het misdrijf van samenspannen tot omverwerpen van het in Suriname gevestigd gezag pleegt, indien men handelt tegen de veiligheid van een militaire dictatuur.
[pagina 129]
Het is ook niet zo dat de militaire machthebber kan aantonen dat hij zoveel maatschappelijke support geniet en dat hij krachtens mandaat van het volk zijn macht uitoefent. Integendeel, de pseudo-revolutie, die momenteel wordt gepropageerd, slaat niet aan. Wanneer de regeermacht uitsluitend door het militair gezag wordt uitgeoefend en alle macht bij dat gezag berust, dan spreken wij van een militaire junta. Het is ondenkbaar dat de krijgsraad een militaire junta zal beschouwen als een legitieme regeringsvorm van Suriname. Een dergelijke beslissing zou in strijd zijn met wat in de rechtsovertuiging van ons volk leeft, zoals gebleken is bij de recente massale openbare samenkomsten en eisen dat het militair leiderschap moet worden losgekoppeld van het politiek leiderschap. Het streven van de verdachte om de democratische rechtsstaat te herstellen was enkel gericht op het voorbereiden van staatkundige veranderingen in algemene zin. Tenslotte doe ik een beroep op noodweer. Rambocus en de zijnen hebben gehandeld ter bescherming van de rechtsstaat die momenteel aangerand is en waarvan de aanranding steeds voortduurt. Wie is er vermoord, wie is er doodgeslagen? Het antwoord hierop kan ik uw wel geven, maar de schuldigen staan zeker niet hier. Meneer de president, mijne heren leden van de krijgsraad, ik concludeer dat de ten laste gelegde handelingen niet strafbaar zijn gesteld in het Wetboek van
[pagina 130]
Strafrecht en dat mijn cliënt daarom van alle rechtsvervolging moet worden ontslagen. Rechter Het laatste woord is aan de verdachte. Verdachte Ik richt mij niet alleen tot u, meneer de president, leden van de krijgsraad, omdat deze berechtingprocedure niet alleen mij treft, maar allen in dit land zal raken die vrijheid en democratie wensen. Ik doe dit omdat elk van ons de plicht heeft de toorts van de vrijheid te dragen totdat ons ideaal, de vrijheid van dit volk en deze natie bereikt zal zijn. Desnoods met opoffering van onszelf. Een eenmaal verworven vrijheid zal nooit ontvreemd mogen worden, noch door buitenlandse mogendheden, noch door eigen machten en krachten. Uit de recente geschiedenis is ons allen bekend hoe de parlementaire democratie hier heeft gefunctioneerd. Waarbij wij een misverstand uit de wereld willen helpen, dat niet de systemen onjuist zijn geweest, maar de mensen die er inhoud aan moesten geven. Democratie veronderstelt het bestaan van rechtsregels, voor iedereen in gelijke mate na te leven, zij geeft wel veel vrijheden, behalve die om de democratie omver te werpen. Niemand kan gedwongen worden tot samenwerking, die tot zijn eigen ondergang of slavernij leidt. geroezemoes Rechter slaat met de hamer op de tafel Stilte, stilte. Anders ben ik genoodzaakt de zaal te doen ontruimen. Tot verdachte Gaat u door, verdachte. Verdachte Ik heb niets meer te zeggen.

Vorige Volgende

Tweede akte