|
| |
| |
| |
H.K. Poots Mengeldichten.
Tweede deel.
| |
| |
Arnold Willis aan den bescheiden lezer.
BEdenkelyk ware dit Werk dus in het licht gekomen zonder den Lezer diesaangaande iets te berichten, hadde men my, boven het nadeel my door het naardrukken myner Copy aangebragt, in een Berecht aan den Lezer niet zoeken te behangen met eene lasterkladde, die ik niet graag gansch en al voor myne rekening zoude hebben; namelyk alsof ik het eerste Werkje, by my gedrukt onder den titel van H.K. POOTS MENGELDICHTEN, door achteloosheit en onkunde gansch gewanhavent en ontsiert hadde. Voorwaar een wonderlyk schoon scherm om eene eerlooze Baatzucht achter te verschuilen.
De Autheur van het bekende Werk, onlangs uitgekomen onder den titel van GEDICHTEN van HUBERT KORNELISZOON POOT, gelieft daarin te zeggen, dat het hem lang wee heeft gedaan dat zyne eerste Rymen onder den voorgemelten titel van H.K. POOTS MENGELDICHTEN overal omzworven en door ieders handen gingen, even of dat Werkje hem voorheen op eene flinksche wyze ontfutselt en half buiten zyne kennisse en medewe- | |
| |
ten in het licht ware gebragt: zoekende dus der werelt (altoos na 't veelen voorkomt) van zyne handeling een' verkeerden indruk te geven. Volgende met eenen hierop, dat 'er gansche vaerzen en regels in vergeten waren. Wat hiervan zy weet ik niet; maar wel, dat 'er noit meer dan een te myner kennisse is gekomen. Maar behalve dat het dolen menschelyk is, gelyk d'Autheur zelve voorgeeft, zoo moet ik tot mynen beste zeggen, dat hem wel bekent is hoe zekere goede Vrint, der Nederduitsche tale en Dichtkunde bet dan ik magtig, zich uit liefhebbery benevens my tot het nazien der proeven van het bewuste Werkje heeft laten gebruiken, welke, om hieromtrent d'uiterste omzichtigheit in acht te nemen, benevens my van ieder blad eene afzonderlyke proef heeft gehad, en wien die rampspoedige regel, waar zoo veel wints om gebroken wort, en die nu 't vuil van een' eerloozen handel kuischen moet, zoo wel als my ontsnapt is. Wat heeft de Valscheit niet al opschiks van nooden wil ze hare wanstal 't ooge der doorzichtige werelt onttrekken! en hoe moet men 't niet zoeken om na gepleegde ondaat zyne vorige achting by 't gemeen te behouden! Wat ware het eene zake geweest ons deze misgreep tydig te verstendigen, om die door 't herdrukken van een paar bladzyden te konnen verhelpen! maar neen, die moest als een onvermydelyke noodtdwang dezer bekende uitgave van des Autheurs alle zyne Gedichten dienen. Hadde men my (zegge ik nochmaal) buiten het nadeel dat ik hierdoor kome te lyden, in ruste kon- | |
| |
nen laten, mogelyk dat ik over alles ook stilzwygend zoude hebben heengestapt: maar dat men, boven my op eene diefsche wyze het myne te ontrooven, my noch met eene zwarte koole zoekt te brantmerken, zulks kan myns bedunkens wel een woort zeggens velen: te meer, daar niemant, die der vorige gemeenzaamheit van den Autheur en my bewust is, deze handeling begrypen kan, en ik my hierdoor half zage ingewikkelt om dagelyks dezen en genen hieromtrent bericht te doen. Nu meen ik zulks te konnen ontgaan met hier eenvoudig ter neer te stellen in wat voege ik door hem ben bedrogen en opgeligt.
Het is dan zulks, dat, eenige jaren geleden, d' Autheur my byquam met een' bondel zyner Gedichten, en voorhield, of ik genegenheit hadde om dezelve voor myne rekening te drukken en uit te geven. Dewyl ik nu te voren reets een enkel Gedicht of twee van hem gedrukt, en by dezelve myne rekening niet al te wel gevonden had, zoo baarde dit in den beginne al eenige bedenking by my, te meer daar hy ten dien tyde noch niet op de lyst der Nederlantsche Dichteren te vinden was. Doch ik aan den anderen kant ziende dat'er verscheide Vaerzen onder liepen die myn gering oordeel in de Dichtkunde niet onsmakelyk voorquamen, en dat het Werkje juist van geen groot beslag zoude zyn, neigde ik myn oor eenigzins naar zyne aanbieding, maar berichtte hem met een', dat ik het wel voor myne rekening wilde drukken, doch, alzoo ik niet gewoon was eenig gelt voor
| |
| |
Copyen te geven, dat ik niet genegen ware zulks hiervoor ook te doen. Waarop hy voorgaf zulks juist ook zyne meening niet te zyn, maar dat hy zich met een half dozyn Exemplaren zoud te vreden houden: welke ik hem niet alleen toestont, maar daarenboven beloofde, hem 'er zoo veel te zullen geven als hy noodig mogt hebben om aan zyne goede vrinden uit te deelen. Waarmede (wy het dus eens zynde) ik aan het werk teeg. Maar wat gebeurt 'er? Het gezegde Werkje afgedrukt zynde, en byna vaerdig om uitgegeven te konnen worden, begint d' Autheur op een' middag, dat wy by den anderen zaten, my te vragen of hy nu niets voor zyn Werkje, dat ik gedrukt had, zoude hebben: 't welk ik met Ja beantwoordde, dat ik hem het beloofde half dozyn Exemplaren zoude ter hant stellen, en, indien hy 'er meer noodig hadde, meer zoude geven, als was het tot vyfentwintig stuks toe, dat het op geen exemplaar of zes aanquam. Maar het schortte onze vrint daar niet: gelt was de leuze. Hy zeide my dan dat hy zoo veele Exemplaren niet noodig hadde; dat hy 'er, wat hem aanging, aan een genoeg had, en voor de rest de geenen die ze hebben wilden, dezelve konden koopen: gevende vorder te kennen (na dat ik hem vol verwondering gevraagt had, wat zyn eisch dan zoude zyn, dewyl wy goede vrinden waren, en ik geen' anderen staat had gemaakt dan maar eenige Exemplaren voor de Copy te geven) dat hy graag hadde een' Folio Bybel van het grootste slag (waarop, na hy voorgaf, zyn Vader eenigzins gezet was) of,
| |
| |
indien ik hier wat tegens hadde, vier dukaten; doch liefst den Bybel. Hoe schots my dit nu moest voorkomen, dewyl my onder 't drukken dienaangaande het minste niet gebleken was, is ligt te bevroeden. Derhalven ik hem op eene ernstige wyze te gemoet voerde, dat ik wel om vier dukaten wenschte dat hy my voor 't aanvangen van 't bewuste Werkje dien eisch gedaan hadde, en d' ordentlykheit mêbragt zulks op dien tydt te doen, wanneer ik myne keur hadde vry gehad van het te drukken of niet. Maar hy zeide (dit zyn zyne eigene woorden, en my ontmoete noit heil indien ik in dit myn zeggen het spoor der Waarheit bezyden trede) zulks toen niet te hebben durven bestaan, uit vreeze dat ik hem dan met zyne Copy zoude hebben laten wandelen: en dat hy die by geen' anderen wilde laten drukken, alzoo by niemant dan my daartoe bequaam oordeelde. Waarop het antwoort van my viel, dat zulks ook zekerlyk zoude zyn waar geweest, dewyl ik 'er niet eens zoo veel heils in zage. De Lezer zie uit deze staaltjes intusschen d' eerlykheit van onzen Autheur omtrent my. Echter stont ik hem (na vry wat woordenwisseling over en weder, en d' ydele toezegging van den Autheur, dat het Werkje wel zoude afgaan, en dat ik 'er geene schade by zoude lyden, buiten hondert andere fraaie redenen meer, verzelt van eenige beloften) een' Grootmediaan Bybel toe, doch wel afzonderlyk onder dezen MITS, dat, indien dit Werkje eenigzins naar genoegen afging, en ik in het toekomende genegen mogt zyn (stellende vast dat hy, noch
| |
| |
dus jong zynde, zekerlyk meer vaerzen aan den dag zoude brengen) een Tweede Deel of Vervolg van het zelve te drukken, ik voor die Copy dan niets zoude geven dan een goet Boek te myner keure; en vorder, dat hy alsdan by niemant dan my, zoo verre ik daartoe genegen en hy daar meester van ware, eenige van zyne Poëzy zoude doen drukken. Op welk alles, indien ik hem den Bybel wilde laten volgen (waaraan hy naderhant betuigde noch al getwyffelt te hebben) hy my de hant en zyn woort van eer gaf.
Wat nu d'Autheur op dien tydt in zyn' boezem heeft gevoedt, en of zyn toeleg van toen af al is geweest om my dusdanig te misleiden en bedriegen, was my onmogelyk te ontdekken. Altoos onze gemeenzame ommegangk bleef noch al een' geruimen tydt in dien zelven stant; tot hy eindelyk na 't uitgeven dezer MENGELDICHTEN, van dezen en geenen eenige toejuiching bekomende, naar 't scheen uit andere oogen begon te zien, en zich zyner beloften en gegeven woort niet meer te kreunen: want de drukpers kon geen vaers meer uit zyne handen krygen of daar moest een stuk gelts voor zyn. Echter wert de myne in den beginne daar jegens noch al gekent. Maar by later tydt zag men nu en dan al een zyner Gedichten van eene andere pers komen. Waar jegens, als ik my des beklaagde, hem te gelyk ons Verdrag voorhoudende, het antwoort was, dat het eene buiten zyne kennis was geschiet, en hy het andere niet had verby gekonnen: beginnende vorder de vorige gemeenzaamheit van
| |
| |
tydt tot tydt niet weinig te verflauwen, en ik hoe langer hoe meer te bespeuren aan welk een euvel onze Lantman mank ging, namelyk om onze Overeenkomst en aangegaan Verdrag den bodem in te klinken, en zich aan woort noch beloften te houden: gelyk ook eindelyk d'aap by hem uit de mou quam kyken, alzoo hy my op zekeren morgen vergde myn Copyrecht op de bewuste MENGELDICHTEN aan hem af te staan, om daarmede naar zyn welgevallen te konnen leven: zeggende vorder, dat hy genegen was alle zyne Gedichten by den anderen te doen drukken, en uit dien hoofde graag meester van 't een en ander zoude zyn; verzoekende met eenen te mogen weten wat ik daarvoor pretendeeren zoude; my tevens niet duister te kennen gevende dat zyne meening was om zulks te Delf te volvoeren. Doch ik voerde hem hierop te gemoedt, dat, wat d'Exemplaren betrefte, dezelve tot zyn' dienst waren, maar dat ik het Recht der Copy voor my wilde behouden, en geenzins genegen was daarvan af te staan: vorderende met een', zyne verdere Poëzy door my te doen drukken; onder aanbieding, van hem (zonder aanmerking op ons voorheen gemaakt Verdrag en zyne beloften te nemen) zoo veel voor de Copy te zullen geven als 'er iemant voor geboden hadde. Waartoe hy zeide niet te konnen verstaan, maar dat hy zelf van alles meester moest zyn; wordende het gezegde gevolgt van deze bedreiging, dat, indien ik daartoe niet konde besluiten, ik zoude moeten getroost zyn, dat my de bewuste MENGELDICHTEN echter
| |
| |
naargedrukt wierden. Welk dreigement nochtans toenmaals by my weinig ingang vondt.
My was, zoo wel als velen anderen zyner goede vrinden en bekenden, lange gebleken dat eene uiterste Baatzucht, welke niet zelden van eene verfoeielyke Schyndeugt verzelt gaat, hem als eene getrouwe halsvriendin gestadig op zyde hing; maar nimmer had ik gedacht dat ze hem d'Eerlykheit zoo verre zoude hebben doen ontwyken, dat hy, tekens gegeven woort en beloften, eene bedreiging zoude werkstellig maken, waarvan de gedachten alleen een eerlyk gemoedt met schaamte zoude konnen overtrekken.
Noch meenen sommigen dat deze handeling den Autheur niet eens zoo qualyk behoorde genomen te worden; om dat (zeggen ze) men moet vaststellen dat hy, meer ommegang gehad hebbende met het redenlooze vee dan met welopgetogen menschen, onmogelyk de gronden der burgerlyke beschaaftheit kan kundig zyn. Maar 't komt hun onbegrypelyk voor, dat niemant van zyne goede vrinden hem deze wandaat heeft afgeraden, dewyl die voor een gedeelte niet onbewust konden zyn, dat zulk doen rechtdraats tegens den plicht van een eerlyk man aanliep.
Ik weet wel dat my hier eene tegenwerping zoude konnen gedaan worden, namelyk, dat, wanneer ik, als gezegt is, den Autheur zoo schoon hadde dat hy my alle de genoemde vorderingen toestemde, ik toen eene bondige Schriftuur tusschen beiden moest hebben gemaakt, om myne eisschen altoos te
| |
| |
konnen aantoonen. Doch den zulken moet ik zeggen dat, behalven dat my der trouloosheit des Autheurs onbewust was, ik toen juist geene gedachten voedde dat het bewuste Werkje dus gretig aan den man zoude gewilt hebben, en ik met dit eene Stukje ligtelyk myn bekomst zoude konnen hebben gehad, zonder naar meer Copy te trachten. Ook is het kennelyk dat de Schriften eenigzins worden aangemerkt als een waarborg omtrent Guiten en Bedriegers, maar ten eenemale buiten nootzakelykheit by menschen van eer, die genegen zyn hun woort en beloften op te volgen.
Wie zal het my dan ten quade duiden, dat ik, geen ander vermogen aan de hant hebbende om de Baatzucht in den schilt te varen, haar met gelyke wapenen te keer ga? Dus heb ik ondernomen het gansche Werk, buiten de bewuste MENGELDICHTEN, voorheen door my uitgegeven, naar te drukken, onder den tytel van H.K. POOTS MENGELDICHTEN, Tweede en Derde Deel, op het zelve formaat en met dezelve letter (hoewel wat beter) waarmede het eerste Stukje onder denzelven tytel gedrukt is: zoo dat de Bezitters van het eerste Stukje met dit Stuk het gansche Werk volkomen konnen hebben, zonder dat ze, uit hoofde van de fraaie Prentjes, waarmede de druk van den Autheur gestoffeert is, zoo veel gelts behoeven te besteden, of genootzaakt zyn een Werk tweemalen te koopen en betalen; konnende zy verzekert zyn hierin alles, en meer, te zullen vinden wat, buiten de meergemelde Mengeldichten, in de Delsche uitgave
| |
| |
begrepen is. Ook meen ik dat 'er veelen het my dank zullen weten, dat ik deze Gedichten dus in 't licht brenge, ter oorzake het hun juist, zy Bezitters van het eerste Stukje zynde, niet gelegen kome, het groote Werk, om de voorengezegde redenen, tot zoo een' overbodigen prys te koopen, en zy nu gemakkelyk het gansche Werk konnen magtig worden.
Ongetwyffelt zal 'er nu door den Autheur gezocht worden naar den een' of anderen misslag die in het naardrukken zoude konnen begaan zyn, om daarover dan op het ysselykste weder een' boha te maken: maar, buiten dat ik zeer gerust ben dat de meeste Lezers over geen letterfeiltje zullen struikelen, zoo kan ik hun verzekeren dat alles zoo naaukeurig is gevolgt en nagezien als de haast, waarmede ik oordeelde dat dit Werk moest voortgeprest worden, ëenigzins heeft willen veelen.
Nu rest 'er niets dan verschooning te verzoeken aan de Heeren, wier vaerzen door my in dit Werk zyn naargedrukt, verhopende dat my die niet geweigert zal worden. Zy konnen wel zien dat geen ander inzicht my hiertoe heeft aangezet, dan dat, van mynen Lezer niets te willen onthouden van 't gene de Delfsche drukpers hieromtrent heeft opgelevert; latende ik vorder alles aan 't oordeel van de onzydige werelt, of myn doen in dezen te pryzen of te laken is. Ook meene ik alles, wat 'er iemant moge tegenwryten, zonder eenige stoornis aan te hooren. Hiermede wensch ik den bescheiden Lezer zoo veel heils als my door deze ontmoeting ongenoegen is veroorzaakt.
In myn' Boekwinkel den laatsten der Sprokkelmaant 1722.
|
|
Auteursrechtvrij