Het duyfken in de steen-rotse
(1657)–Adriaen Poirters–
AuteursrechtvrijVI. Capittel
| |
[pagina 95]
| |
sijt, en aenghenaem, nochtans soo sie ick u heden wt het hof van Cayphas ghebannen. Alwaer soo ghy van daegh u sit-plaetse hadt moghen bekleeden, soo wel het onghelijck vande valsche beschuldinghen, als de onnoselheydt van IESVS sou voor de gantsche wereldt ghebleken hebben: doch dit is door Godts schickinghe u gheweyghert, op dat door dit Monopolium Christus die onnosel was, plichtich, en wy die plichtich waeren, onnosel souwen worden. Den Salichmaecker dan is voor den gheestelijcken Raet ghevoordert, En te reden ghestelt. Cayphas ondervraeght hem weghens sijne leeringhe en sijnder Discipelen, waer op den Heere IESVS heuselijck gheantwoordt heeft, sonder dat hy yemandt mis-sey in het minste evenwel eenen ramsalighen soldaet, (die sommighe meenen dat den ondanckbaerighen Malchus was) heeft hem met sijnen ijseren handt-schoen eenen grouwelijcken slach in sijn ghebenedijt aensicht ghegheven. Ghewis waer sulcke forme van vierschaer is datmen den ghedaeghden met lasteringe, ende met slaeghen mach over-vallen als het aen bondighe redenen, en wettelijcke ghetuyghenisse, comt te ontbreecken, daer moet nootsaeckelijck d' onnooselheydt verdruckt worden. Maer ô eerloosen schelm, ô brand-stock vande helle, ô duyvel- | |
[pagina 96]
| |
schen dienaer, ô soldaet der duysternissen, o voetsel vande eeuwighe vlammen, hoe derft ghy dat soet aensicht soo onghenadelijck onteeren? daer de Ioden quamen om gheloopen om te sien, en te aenschouwen als sy bedroeft waren, om alsoo hunne swaer-moedicheyt te versetten. Seght my eens o Siel daer sulcken goddeloose ghetuygnenissen, en kinne-back-slaeghen teghen de onnooselheyt gheoorloft sijn, sijn dat Parlamenten, en plein hoven, of wel sijn dat speloncken van moordenaeren? Voorders besworen sijnde of hy Christus was, seyde; Ick bent. Ende naderhandt sult ghy den Sone des menschen sien komen inde wolcken. Amodo videbitis. Of hy wilden seghen: Ick word nu bespot, en beschimt. Amods videbitis; daer naer sal ick sitten als Rechter inde wolcken. Amodo, hier naermaels, hier naermaels. O siel, dien Amodo is altijt gheweest den schilt der Heylighen, en godtvruchtighe persoonen, daerse veel swaericheden, ende versmaetheden, mede verset hebben. Amodo, hier naermaels. Iae die kloecke Moeder van seven Machabeen als sy haren alderjonxsten Soon de couragie, en het hert wou in't lijft spreken, soo sey hy, ô Soon u Broeders sijn ghevilt, ghe- | |
[pagina 97]
| |
kerft, ghebraden, daer is het vier, het sweirt, de gloeyende nijptangen, den beul, den Tyran, maer ick bid u en siet daer niet op, maer slaet u ooghen ten hemel, daer sult ghy naer een korte doot eeuwich leven. Peto nate ut coelum aspicias, daer sult ghy u gheluck, en salicheyt vinden. Amodo, Amodo, Daer naer, daer naer. O Siel laet dit, en dierghelijck wat diep in u hert sincken. Peyst, ende seght: al ben ick nu erm, al word ick versmaet, al moet ick een dienst-bode zijn, en by de goe lie mijnen kost gaen winnen, 't sal hier naermaels eens in en ander orden gestelt worden. Godts vrienden selver hebben 't soo bevonden, en moeten uyt staen. En daerom seyde wel Tertulianus: Vicibus disposita res est. Alles heeft zijn beurte. Ten zijn niet alleen de wielen vande karosse van den Koninck Sesostres die het onderste boven komen, alle verootmoedingen, alle verachtinghen, alle verstervingen sullen eens van beneden oprijsen tot verdruckinghe van hunne weder-partije. Ioannes inden kercker, Herodes op den throon, Amodo videbitis, daer naer sal de kans keeren. Alexius onder den trap, de vrienden inde karossen. Amodo, daer naer salter anders geschickt worden. Den Rijcken Vreck met den koelen wijn in volle banquet- | |
[pagina 98]
| |
ten, Lazarus aen den dorpel hongerich, en vol sweeren. Amodo, daer naer sal hy inden schoot van Abraham rusten. En daerom heeft onsen Salichmaecker die moeyelijcke acht Salicheden met den toekomenden loon gaen vergulden. Salich zijn de arme van geesten, Amodo. Want het rijck der hemelen hun sal toebehoren. Salich zijnse die vervolginge lijden, Amodo, want de kroon van glorie sullen sy erven; Salich zijn so oock die Godt dienen, die verduldigh zijn, die hunne vyanden vergeven. Saligh zijn sy die ootmoedich zijn, in een stil kleedt gaen. Amodo, de hemelsche vreught sullen sy genieten. Dese toekomende vergeldinge troosten, en versterckten dien ootmoedigen, ende neerstighen Hovenier Gervasius Capucio die in 't heetste vande Son stont, en spittede, en delfden in een rouw kleet, en besproeyde de bedden, en de kruyden met het sweet dat hem tenGa naar margenoot+ aensicht was afloopende. Maer naer sijn doot wat gebeurter? Amodo videbitis, Hy wort gesien ten hemel gaen met een geborduerde kappe, en met een goude spaede. Dit soo wesende ô Siel, soo wilden ick wel dat de lesse vanden loon of straffe die volgen sullen, u wel inghescherpt ware, peyst dickwils op de schildery, of bediedenisse vande Eeuwig- | |
[pagina 99]
| |
heydt, dat is op een serpent gevlochten tot eenen rinck daer kruys-wijs over malkanderen deur-steken het sweirt, en den olijf-tack. Dat is, by al dickwils in het stertjen van u leven, overdenckt hoe het eyndeken zijn sal, en offer verdiensten, of mis-diensten in sullen steken, dat is, of u dien Amodo met den olijf-tack sal kroonen, of met het sweirt sal straffen. Dien jonxsten dach dan ô Siel als den Sone des menschen sal dalen door de wolcken, is wel troostich voor de rechtveerdige, maer ghelijck ick segge, 't salder al anders gaen met de gene welcker boecken van Conscientie met groote schulden van sonden beswaert sullen gevonden worden. En diergelijcke persoonen worden dagelijcks hier over gewaerschout inden dienst der Overleden door dien droeven: Dies ira dies illa. Dit ick in onse neder-duytse tale soo naer-geboetst hebbe: DAch van gramschap, dach van rechten
Als het vier, soo David seyt,
Dees schoon werelt sal bevechten
Tot dat sy in d'asschen leyt.
Wat al schrick, en bangicheden
Sal dan zijn int aertsche dal,
Als den Rechter naer beneden
Wt de vvolcken dalen sal!
| |
[pagina 100]
| |
d'Engels met trompetten-slagen
Suydt en West, en Oost, en Noort
Sullen d'overleden dagen,
Al de Menschen moeten voort.
De Natuer, en Doot te samen
Sullen staen geheel verbaest,
Siende rijsen de lichamen
Alsmen de trompetten blaest.
Dan sal blijcken uyt de boecken,
Daer het al geschreven is,
Wat by nachten, wat in hoecken
Vanden mensch bedreven is.
Als den Rechter dan doorstralen
Herten, ende nieren sal,
Dan sal hy ten voorschijn halen
Oock den heymelijcksten val.
Wie sal ick eylaes! dan vinden
Tot verdedingh van mijn quaet,
Want ick sie dat oock Godts vrinden
Schrick, en vrees' om 't herte slaet.
Koninck der Almogentheden
Wijckt een weenigh van u recht,
O fonteyn van soetigheden!
Maeckt dan saligh uwen knecht,
Wilt u Iesu overpeysen
(Op dat ick wat hoopen mach)
Ick ben d'oorsaeck van u reysen,
Y! verschoont my desen dach.
| |
[pagina 101]
| |
Ghy hebt dry-en-dertigh jaren
Het verlooren Schaep gesocht
Vwe doot, en Cruys verklaren
Dat ick dier ben ingekocht:
Rechter vol verdiende vraecke,
Die ten vierschaer komen sult,
Laet het ons hier effen maecken,
Eer ghy rekent mijne schult.
Siet, y siet eens op mijn wangen
(Want mijn plichtigh herte slaet)
Siet daer vrees, en schaemte hangen,
Y, vergeeft my mijn misdaet.
Magdalena kost verwerven
Door haer tranen u genaey,
Ia den Moordenaer op 't sterven,
Noyt en ist by u te spaey.
En al ist dat mijn gebeden
Voor Godts throon onweirdigh zijn,
Hoortse met bermhertigheden,
En verlost my vande pijn.
By u schapen uytghelesen
Stelt my aen u rechterhandt,
Als de Bocken staen verwesen
Tot het vier, en helschen brant.
O bedruckten dach van 't oordeel,
Voor de menschen altemael,
Want de sonden sonder voordeel
Hanght ghy in u straffe schael.
| |
[pagina 102]
| |
Spaert dan Iesu alle menschen,
Brenghtse liever inde rust,
Inde vreuchden die sy vvenschen,
Daer in is u volle lust.
| |
Historie.HEt waer te wenschen ô Siel dat wy altemael soo suyver wisten te hovenieren datter niet als bloemen van deuchden in onsen hof en wierden gevonden, maer 't is te vreesen datter hier en daer al veel onkruyt, en een groot verwilderinge sal onder loopen. Wel is waer dat wy 'tvoor d'oogen der menschen wel sullen konnen schoon maecken, maer wat raet voor d'ooghen van Godt almachtich, die het altemael met een scherper goutghewicht sal overweghen, en t'ghene dat de menschen voor goet, en ganckbaer geoordeelt sullen hebben, dat sal hy biljoen verklaren? wie en sou niet gemeent hebben dat het wel gedaen was dat Oza de Arcke des Testaments wilden ondersteunen met sijn handen, als sy in perijckel was van te vallen? Den Heere nochtans heeft dat met een vreemde doodt gecastijdt, en als een misdaet begaen by desen Priester. En als David wilde tellen, en doen monsteren sijn volck, en | |
[pagina 103]
| |
alle weerbare mannen, wie en sou dat stuck niet voor een voorsichtigheyt op-ghenomen hebben? Godt heefter boosheydt in ghevonden, en dat ghestraft met een furieuse peste. Siet hoe de oordeelen Godts verschillen van de oordeelen der menschen. Het welck ghelijckt in dese twee gheschiedenisse oogh-schijnlijck is blijckende vander menschen conscientien dapper plaets sal grijpen. Hier van ô Siel wil ick u een bewijs doen uyt Dionysius Carthusianus een gheleert en heylich man van leven, wijt beroemt in de H. Kercke door sijn vermaerde boecken. Het welck ick dies te liever doe, om dat ick de gheschiedenisse ghelesen heb in de boecken met sijn eygen handt beschreven, die noch bewaert worden, en om dat ick de sepulture gesien hebben vanden persoon vanden welcken ick dit naervolgende gae beschrijven. Ten tijden dat Dionysius leefde soo wasser een treffelijck, ende deuchdelijck man ghenaemt Magister Joannes Lovaniensis! Hy leefden in alle soberheyt, suyverheydt, Godtvruchtigheyt,Ga naar margenoot+ rechtveerdicheyt, seer toegedaen 't gemene beste, oock tot nadeel van sijn eygen selven. Edoch alle dese goede conditien scheenen eenen weenigh verdonckert te wor- | |
[pagina 104]
| |
den overmits hy veel, en verscheyde kerckelijcken Beneficien was besittende, welcker inkomste nochtans hy niet onnuttelijck en verquistede, maer gebruyckte de selfste mildelijck in verscheyde heerlijcke wercken, die hy oordeelden dat tot de vermeerderinge van Godts glorie merckelijck souwen stercken. Ende in deser voegen heeft hy binnen Ruremundt op sijn eyghen kosten doen stichten het Clooster vande Canoninken Regulieren, ende dat beset met eerlijcke inkomste. Binnen Ceulen, en Deventer heeft hy van gelijcken Collegien doen bouwen voor de Fratrenses tot groot gerief vande studenten. Ende niet tegen-staende soo treffelijckheydt van leven, en oock uytnementheyt van aelmossen, soo hevet noch al scherp gestaen, dat hy het eeuwich vier is ontkomen. Altijdt dat is seecker: dat hy naer sijn doodt noch veel jaren onderstaen heeft in het vagevier groote tormenten. Want als sijn jaer-getije gehouden wierden, (dat hy inde kercke vande Eerweirdighe Paters Carthuysers tot Ruremundt beset hadde, daer hy light begraven) soo hebben sich droeve teeckenen veropenbaert. Want op den dach van sijn eerste jaer-getije als den dienst nu soo verre door de Religieusen ghebrocht was dan van hun ghesonghen wierdt den lof- | |
[pagina 105]
| |
sanck van Zacharias: Benedictus; soo sach den weerdighen Dionysius op sijn graf een baer van vier en van vlammen, maer die vol donckeren roock, en solferachtighen stanck waren. Dionysius dit ghesien hebbende, is met een groote droefheydt bevangen geweest, en met groote vreese niet wetende of dit gheen teeckenen en waeren van sijn eeuwighe verdoemenisse, het welck hy daerom meer ter herten nam, om dat dese Magister Ioannes in sijn leven eenen spieghel was gheweest van deuchden. Siet ô Siel hoe de oordeelen Godts verschillen van de oordeelen der menschen! Het jaer naestvolgende op den selven tijdt in den selven dienst heeft Dionysius het selfste wederom ghesien, met dit verschil nochtans dat de vlam soo straf niet en scheen, en was veel claerder als te vooren. Op het derde jaer-gety is Dionysius op-getrocken in eenen ontgeestinge, in de welcke gesien hebbende de verborgen oordeelen Godts, heeft aen de selfste met alle vernederinge, ende ootmoedicheydt sijn verstant onderworpen. Wat hem doen verthoont is gheweest, en heeft hy, ghelijck hy wijs was, en voorsichtich, noyt levenden mensch te kennen gegeven. Alleen 't ghene hem docht oirbaerlijck te wesen tot verkoelinghe van dese Siele, heeft hy op het spoe- | |
[pagina 106]
| |
dichste besorcht, ende brieven geschreven aen den genen die hy Executeur van sijn testament gestelt hadde, den selfsten scherpelijck vermanende om sijnen bekenden vriendt met alle vlijt behulpsaem te wesen. Ist mogelijck ô Siel dat sulck eenen weerdighen man soo onverwachten schaduwen achter sich heeft geworpen. Maer die Son, die Son van rechtveerdigheydt die gaet dieper met hare stralen, als wel de menschelijcke oogen. Ick vrees dat het niet dan al te waer is t'gene den H. Gregorius seght: Saepe sordet in districtione Iudicis quod fulget in aestimatione operantis. Ten is niet al gout van binnen datter blinckt van buyten. Dat desen is ergens aen vast geweest, dat is seker; waer aen dat hy is vast geweest dat is onseker. En dit heeft alle sorghvuldige menschen met een salighe vreese bevanghen, onder de welcke ghy een vande principaelste sijt geweest. O Alder-heylichsten Vader Innocenti den Derden. Was dit de reden oock niet dat ghy in u wapen voerde een scherp-steeckende doorne kroon met u hert daer binnen ghestelt? tot bediedenisse dat u het overdencken alleen van die leste, strenge, en scherpe rekeninghe het hert vervulde van alle kanten met bangicheden. Ghy wist niet dan al te wel | |
[pagina 107]
| |
datmen wel staten kan geven maer geen heylicheyt, en dat die het meeste ontfangen heeft, dat die de scherpste rekeninge oock heeft te verwachten. Nu hebben wy noch tijdt van genade, nu konnen wy onsen boeck, en onse rekeningen noch effen stellen, nu konnen wy noch met eenen Ego te absolvo een kruys door onse schulden krijgen, soo wy met een grondthertigh leetwesen die belijden. Hier achterhalen wy ô Siel soo my dunckt den blood-hertigen Petrus die wederom sou te gronde gegaen zijn, ten waer den bermhertigen Iesus hem had de handt, of om beter te seggen, de oogen had gegeven. Hy volght sijnen Meester van achteren en van verre die nochtans te vooren sich dapper over sijne getrouwicheyt ende klockmoedicheyt geroemt hadde. Een van die oude Princen der Medicijnen heeft geseyt vande kinderkens: Qui cito sari incipiunt tardius progrediuntur. Kinders die vroegh zijn in 't spreken, zijn in 't gaen so veel te trager. En 't is in Petro metter daet soo bevonden. O Siel Petrus is traegh geweest in het volghen, en spoedich in het loochenen. Edoch die maer eens gesondicht hadde heeft geweent sijn geheel leven; veel sondigen hun heel leven, en weten van niet eens te weenen. | |
[pagina 108]
| |
PETRUS. Terstont heeft den haen gekraeyt, en buyten gegaen zijnde, heeft bitterlijck geweent. Matth. 26. | |
[pagina 109]
| |
Sin, en bediedsel van het Beeldt.
VVAt is eylaes! wat is den mensch,
Oock als het gaet na sijnen wensch!
't Is al maer hooy, en kaf, en riet
Dat ghy den windt vervoeren siet.
Sijn macht, sijn sterckte, sijnen roem
Begeven als een teere bloem.
Moest ghy o Petre zijn die gaf
Aen ons daer een exempel af?
't Schijnt jae, want ghy stijf inde kaeck
Sijt als het nijpt slap inde saeck,
Wel hoe? een Maerte vande poort
Kan u die lichten over boort?
Maeckt dan een vraegh het u soo heet
Dat ghy sweert een valschen eet?
En loochent Godt met eenen vloeck?
Waerachtich Petre ghy sijt kloeck.
Wat wort ghy root, en bleeck, en geel,
Al oft ghy t' mes hadt op de keel?
De vrees eylaes heeft hem vermant!
Daer leet den grooten reus in 't sant?
Terwijl soo siet hem Iesus aen,
En hoort het kraeyen vanden haen,
En wordt indachtigh sijnen val,
Dit hy soo lanck beschreyen sal.
| |
[pagina 110]
| |
Wat sou hy doen? hy gaet terstont
Tot dat hy een speloncke vondt;
Daer sluysen d'oogen alle bey,
En swemmen in een droef gheschrey:
Hy bidt, hy weent, hy kermt, hy sucht,
En voelt sijn hert vol ongenucht:
De rots daer hy in sit, en weent,
Al is die van natuer versteent,
Die voelt sijn droefheydt, en sijn boet,
En weder-sucht ghelijck hy doet,
Sijn tranen vallen wonder dicht,
Soo dat hy root is van gesicht,
In elcke wange light een voor,
Daer schiet hy twee fonteynen door.
Soo wort een woort in 't kort geseyt
In geenen tijd genoegh beschreyt.
Maer Siel die soo den haen besiet,
Ghy hoort hem kraeyen, doet ghy niet?
Ah luystert wel naer sijnen sanck!
Hy dient tot rust u leven lanck.
Maer overmits hy u ontwaeckt,
Soo sijt gh'er weenich door vermaeckt.
Ghy houdt meer vanden papegaey,
Die klapt dat ghy sijt schoon, en fraey,
En dat u stem is wonder soet,
Dat u gheslacht is edel bloet,
Dat u de mode soo wel staet,
Dat ghy verciert een heele straet,
| |
[pagina 111]
| |
En diergelijcke faetery
Doet swillen u van hooverdy.
Maer desen haen die boven staet
Die heeft een stem die anders gaet,
't Is u consciency soo ghy 't vat,
Die kraeyt om water, en om nat;
Die kraeyt O Siel! al even seer
Om regen, en om vochtigh weer:
Om eens met eenen tranen-vloet
Te suyveren u gants gemoet,
Gelijck als Petrus heeft gedaen,
Want naer den val dient opgestaen.
Siet eens hoe dees fonteyne vloeyt,
En rondsom hare stralen sproeyt,
Vyt elcken vinger die sy heeft,
Siet ghy dat sy een aeder geeft,
Wt elcke oogh, uyt elcke tuyt
Daer schiet sy al een beexken wt.
O Siel wiert ghy soo een Fonteyn!
En wiescht u sondich hert een reyn!
Ah wierdt die knagingh' die ghy voelt
Met desen stroom eens uyt gespoelt!
Soo lanck als ghy dit niet en doet,
Draeght ghy een hel in u gemoet:
Daer moet geweent sijn voor of naer,
Daer moet ghesucht zijn hier, of daer;
Maer nu is beter eenen traen,
Als dan den heelen Oceaen.
| |
[pagina 112]
| |
Slaet eens een oogh op gheenen Man
Daer is wat dat u dienen kan,
Hy spreeckt de rots van buyten aen,
En hoort de rots van binnen slaen.
Siet hoe om sonden, en genucht
Den mensch moet gheven sucht, op sucht
Terwijl Godts gracy voor u staet
Maeckt oock dat uwen Echo slaet:
Besorgh t dat u versteent gemoet
Al suchten van leet-wesen doet.
Ick weet ghy zijt soo wel geleert
Dat ghy naer sonden u bekeert,
En dat ghy u in tranen baeyt
Soo dickwils u consciency kraeyt.
Ah doet alsoo geloovet my
Soo zijt ghy nu, en eeuwigh bly!
|