Het duyfken in de steen-rotse
(1657)–Adriaen Poirters–
AuteursrechtvrijV. Capittel
| |
[pagina 78]
| |
de de beke van Cedron, hebben sy hem daer in ghestooten, en door het waeter ghetrocken, en soo ghesleurt naer de stadt toe daer het volck al ghewaerschouwt was dat hy vast was en in handen. O Siel! wie sach oyt eenen doorluchtighen Edelman door de dief-leyders ghetrocken achter straeten? wat schande is dit voor eenen Prince van grooten huyse? Wat versmaetheyt voor een onnoosel herte? hoortse roepen en tieren, sietse loopen met stocken, en fackels. O wat een verschil isser tusschen den palmen-sondach en tusschen den witten-donderdach? tusschen dien inganck en dese inganck in Ierusalem? doen strooyden sy tacken onder sijne voeten, nu slaen sy hem met kluppelen en met stocken, doen deden sy hem op een Eselinne rijden, nu sleuren sy hem lanx de straeten; doen songen sy voor hem, en haelden hem in als eenen Koninck, nu schreeuwensy, en brenghen hem ghebonden als eenen misdaedighen, ende eenen prins vande moordenaren. Maer seght my eens o saechtmoedighen Iesu waerom hebt ghy dese versmaetheydt willen onderstaen, waerom dese schande over u laeten komen? Het is o Siel om dat wy soo delicaet zijn in onse eer, soo teer in onsen naem, soo ghevoetlijck in onghelijck, en injurien. Daerom geeft | |
[pagina 79]
| |
hy ons dit exempel, op dat wy onse pontiljos met de voet tredende, zijne voetstappen door schande, versmaetheydt, achterklap en rugspraecken souwen kloeckmoedelijck naer volghen. Magdalena Angelica vande Predickeerinnen klooster wiedt, ick en weet niet waerom, vande diefleyders ghebonden ghebrocht naer het paleys van den ArtsbischoopGa naar margenoot+ van Valencen, ende onder weghen gaende overstraeten wiert sy beschaemt, en root tot achter haer ooren, en sey teghen haer selven: Och wat sal het volck al peysen, en segghen dat ick een dief-hegghe ben, dat ick een tooveresse ben? &c. en komende aen de trappen om te gaen in het palleys soo verthoonden sich Christus aen haer de handen ghebonden, en een koorde om den hals, segghende dese woorden: Hoc modo ego raptatus sum per plateas Iarusalem ad aedes Cayphae. Dat is te segghen: Op dese maniere heeft men my oock schandelijck ghesleypt lanx de straeten van Ierusalem naer het huys van Cayphas. Spieghelt u aen my o Magdalena, en siet, en volght het ghene dat ick heb gheleden. O Siel hoe verre sijt ghy van dese verduldicheydt in uwe affronten! hoe en ghevoeldy niet als ghy ghedaeght wordt voorden Magistraet, of andere rechters? hoe en ghevoelt | |
[pagina 80]
| |
ghy niet als ghy sondaechs gheen schoon kleederen en hebt om te gaen naer de Kercken? hoc en gevoelt gy niet alsmen u kemt arresteren? hoe en gevoelt gy niet als gy met u ouders die arm sijn, met u vrienden die slecht zijn, moet gaen achter straeten? voorwaer ghy toont dat ghy noch verre sijt van Christum naer te volgen. Doch behalven dese lanckmoedigheydt Christi soo vind'ick in dit vanghen, en spannen; in dit binden en knevelen noch een andere lesse die wy in onse memorie bekoornen in te drucken en t'is dat Christus sich soo vast. en vredelijck voor ons heeft laten binden, op dat ons hert aen hem inder eeuwicheyt soo blijven verbonden O! waer sijn die kloecke leeuwen, die van het fijnste stael ghetempert, roepen met Paulus: Quis nos separabit? VVie sal ons scheyden en af sonderen vande liefde Christi? sou dat wel konnen doen de tribulatie, of de benauwtheydt? of den hongher?Ga naar margenoot+ of de naecktheyt? of het perijckel, of de vervolgin; of het sweirt? maer ick ben versekert dat noch de doot, noch het leven, noch de Engelen noch de Prinsdommen en sullen ons konnen scheyden van de Liefde Godts de welcke is in Christo Iesu onse Heere: O Siel dat siin ghewapende woorden: maer wanneer sult ghy u eens overgheven inde handen van Christus ghelijck een wijngaert is in de beliefte van die hem moeten bouwen. | |
[pagina 81]
| |
Laet u van de liefde binden met duysent bandekens, laet haer snoeyen, laet haer vlechten, en leyden opwaerts dat om leegh is, nederwaerts dat om hoogh is, en als gy siet dat u afgesnoeyde rancken beginnen te traenen, troost u dan met de soete muscadelle van goddelijcken troost die gy daer af sult leesen. En hier op beruste de sterckte der Martelaeren, ende martelersen, die midden in de tormenten soo vast aen Christo bleven verbonden, datse liever Siele van lichaem, als liefde van liefde saegen scheyden; sy verdienen dat ick tot hunnen lof dese dichten laet vloeyen. WAnneer de liefde Godts het hert is in gevlogen,
En tyt tot wercken heeft met pylen, en met bogen,
Soo schiet sijt strax vol viers, en maekt op korten tyt,
Al waer het swack, en teer dat gy onwinbaer sijt.
Al, waer de liefde raeckt, al wat sy kan genaecken
Dat moet sy à l'espreuu' en dobbel scheut-vry maeken
Het harnas dat sy geeft vermach soo herden stoot,
Dat wie dat daer in vecht beroept de velle doot.
De boecken staen vervult met hunne vroome daeden,
Niet een so kleynen blat t'staen met een feyt gelaeden,
Iae elcken regel spreekt van hun kloeckmoedicheyt:
De Vreetheyt is van hun lanck in triumph geleyt.
De pijn-banck kerkers, bijl, den strop gepeck te reepen
De crauwels, yser en kam, het sweirt, verlooyde sweepen,
| |
[pagina 82]
| |
En solfer, en het vier, en alle swaeren slagh
Dee hun de Liefde sien met eenen blijden lagh.
O, wat een kloeck ghemoet, dat Maeghden gaen vermannen,
En in haer swaecke ieught doen bersten de Tyrannen?
En vreesen een torment van hun te sijn ghevloeyt,
En voelen maer een pijn om dat hun doot verbeyt.
Dat kolen van het vyer, hoe seer die staen en gloeyen,
Haer soete roosen sijn, die inden lenten bloeyen!
En drupt hun den Tyran met heet-ghesmolten loot,
Dat is al oft hy hun met koelen douw begoot.
Siet menich Campioen in d'olie sitten braeden,
En midden inde doodt, de vreede doodt versmaeden,
En is soo bly van gheest in't siedend' olie-bat,
En of hy in het groen van eenen lust-hof sat.
Een ander staet ghevilt van t'hooft tot aen de planten,
Sijn wonden die hy draeght staen heel als diamanten:
Hy weet dat al de gheen die Godt tot Ridder slaet
Altijt ten hove komt men bloedigh root-scarlaet.
Men vinter die sy gaen het lichaem open halen,
En dan noch sout, elck diep inde wonden maelen
Daer knielt een onder t'sweert met suecker een bly ghelaet
Als diemen om den hals een gouden keten slaet.
O! Beulen brenght al by u aldervreetste sinnen,
Ghy sult het licham wel, maer noyt den geest verwinnen,
Daer speelt in ieders Siel een sterck, en Hemel vier,
VVant dat de wreetheyt doet; ten voordert niet een sier
| |
[pagina 83]
| |
En als sy gaen een Maeght het vleesch met tanghen nijpen,
Soo dat het edel Bloet gaet uyt de wonden sijpen:
VVant meent gydatse sal gaen maecken groot misbaer?
Ey! neen: sy nemt dat aen, al oft blancketsel waer.
Hoort gy de pynbanck niet daer inden kercker kraecken,
Die als een taye pees, den Man wilt langher maecken!
O Beul, soo ghy hem raeckt, een duym breet. op de banck.
Soo maeckt hy hert en moet in hem veel ellen lanck.
Soo kloeck ist altemael in't heetste van het strijden,
En wenschen inde pijn om pijn op pijn te lijden,
De Beulen ghevent op, en proeven metter daet
Hoe Martelaeren Bloedt is t' Martelaeren saet.
Als yemant is ghehecht aen Godt met stercke banden,
Die is voor hem bereydt te braeden, en te branden;
En midden inde doot vreest hy gheen ander doot
Dan of hy eenen mischien Godt afgonck inden noot.
O Liefde wilt ons oock met uwe pijlen schieten,
Op dat wy uwen bandt, en uwen brandt ghenieten;
Op dat wy t'allen tijt stantvastich mogen staen,
VVanneer wy tegen t' Vleesch, of werelt moeten slaen
| |
Historie.SOo stantvastich blijven sy Godt by soo sterck sijn sy aen hem ghehecht in dese bloedighe strijden; t'is waer wy en worden altemael tot soo verheven ghetuyghenisse niet op | |
[pagina 84]
| |
ghenomen. Edoch een oprecht Christelijck leeven heeft by-wijlen swaericheden, en aenvallen die men wel voor een on-bloedighe martelie mach aenrekenen. Iae om dat de valsche Werelt soo schoon weet voor te doen, ende sinnen te betooveren, soo houde ick het voor een van de grootste vroomicheden sich wel wt haere liefelijcke stricken te ont-wercken. Want sy treckt met het lock-aes der wellusten met den luyster der rijckdommen, met de liefelijcke bloemen van eer en van staeten, waer door datter veel ghevleyt, en teenemael verleydt worden. Andere sijnder diese noch teenemael af en gaen, noch teenemael aen en hanghen; dese souwen gheerne hun hert deelen, ende het een stuck aen de deucht, het ander aen de ydelheydt laeten; ende dese worden van Godt, en van den duyvel als eenen kraeckelinck ghetrocken, om te sien wie het grootste deel sal behouden, Maer die de werelt, en haere ydelheydt niet naer den wtwendigen schijn, en het oppervlies maer naer de inwendige valsheydt. oordeelen die sien terstont haer bedrogh, ende mercken datse haer bitter worm-kruyt maer van buyten alleen en weet te suyckeren; en die keeren den rugh aen haere bedriegelijcke belooften, en laten hun trecken, iae vliegen van | |
[pagina 85]
| |
selfs tusschen de soete ermen van Christus Jesus om hem te dienen, en inder eeuwicheyt aen te hangen. En mits ghy diergelijcke eene gheerne soudt kennen, soo gaen icker u een voor ooghen stellen. Aen Sigismundus Koninck van Lothrijck was ter ooren gekoomen, datter in DuytslandtGa naar margenoot+ te vinden was een seer wtgeleesen, en schoone Maeghet, treffelijck in manieren, edel van geslachte, en met alle gratien overgoten. Den Jonghen Prins dit hoorende was van sin de selfste tot sijne Huys-Vrouwe, ende Koninginne te nemen, mits haere ouders dat beliefden toe te stemmen, al hoe wel aen de ghenegentheyt van Vader, en Moeder niet veel en was te twijffelen, aengesien door dit Houwelijck hunnen naem, en stam ten hoogsten sou verheven worden. De welcke van des Koninx begeerte verwitticht sijnde, hebbent voor een groote jonste geachte (gelijck het inder waerheyt oock was) dat door desen wech haere Dochter de kroon op het hooft sou gestelt worden. Maer al de swaericheyt was in het toe-stemmen van de toekomende Bruyt, aengesien sy van doen af al, iae lanck van te vooren, aen Godt met beloofte van eeuwige reynicheydt was verbonden. Middelertijt wort het houwelijck door den | |
[pagina 86]
| |
Koninck, ende de Ouders soo verre ghedreven, en ghevoordert, datter dach, en ure bestemt wordt om te trouwen- In de Kercke geleydt wesende om het houwelijck te sluyten met den Koninck, soo bevont sy haer in duysent benouwtheden. Goeden raet was doen kostelijcken raedt voor des Maeghet. Wat doetse? Sy met een vlijtigheyt schiet naer den autaer van Onse L. Vrouwe tot verwonderinghe vanden Koninck, en vande gantsche Hovelinghen. Ende daer staende heeft sy met een eerbaere ootmoedicheydt den Koninck aenghesproken in dese voeghen: Ick bidde uwe Majesteydt door dese woorden, en traenen dat haere ghelieve ghedient te wesen dat ick die de onweerdichste ben daer u ooghen op hebben konnen vallen, hier aen desen autaer mach leven, en sterven. Ick weet niet dan al te wel dat het minste deel van uwe jonste verre gaet boven mijne verdiensten, en datter geen hoogher gheluck, noch meerderen seghen ymandt op het hoofdt kan daelen, als het ghene dat my heden door uwe ghenaede wordt aengheboden, maer alsoo ick voor desen mijn selven aen Godt almachtich door belofte van eeuwighe reynicheyt hebt op ghedraeghen soo bid ick uwe Majesteyt vrindelijck van heden my in dit Konincklijck houwelijck te verschoonen. Den Koninck siende dit sterck, en heylich opset, naem, ghelijck het hem, (oock betaemelijck | |
[pagina 87]
| |
was) een besonder vermaeck, iae begoste het selve hooghelijckx te prijsen, haer belovende datter niemant en sou wesen die haer in het minste haeyrken soude krencken, iae hy offerden sy'selven op om voortaen beschermer, en voor-vechter van haere suyverheydt te wesen, die sy boven den staet der Coninghen soo seer tot sijne groote verwonderinghe was beminnende. Ende om te thoonen dat hy metter herten meenden, t'ghene hy sprack met de tonghe; soo dede hy terstont een kostelijck banquet oprichten, ende gheboodt datmen de Bruydt Christe aen sou doen de Conincklijcke-bruyloft-kleederen die haer te vooren toegheschickt waeren, met alle de ander iuweelen, ende perle snoeren, en datmen haer de goude kroone op het hooft soude stellen, op dat sy aldus den oppersten Bruydegom Christus. die sy voor hem ghestelt hadde, eerlijcker sou toe-gewijdt worden. Want, seyde den Coninck, ten waer niet betaemelijck dat een Maeghet met minder groot-daedicheydt den alderhoochsten Coninck sou toegheeyghent worden, als daer ickse mijn eyghen selven mede wouw toe-voeghen, O treffelijck ghevoelen voor eenen Coninck, o wanderlijcke standtvasticheydt voor een Maeghet, doch wat is het oock al wonder dat den Co- | |
[pagina 88]
| |
ninck soo veel werckx maeckte van haere suyverheyt, en van haer standtvastich voor-nemen? aenghesien een lelie des velts soo schoon is dat Salomon selfs met alls sijne glorie niet en kan by haer, noch en macht vergheleken worden. Dit gheschieden haer in haer leven, maer naer haer doot verdiende sy (ghelijck aen eenGa naar margenoot+ ander Maeghet in Italien ghestelt is) een starne van suyveren albast, want die is wit, suyver en vast, welcke eyghendommen den maeghdom niet vreemt en syn, op het pedestael was ghehouden het suyver ghediert van Armenien met sijnen:
Malo mori, quam foedari.
Dat is te segghen:
VVanneer ick word gepraemt om een van twee te kiesen.
Veel liever leven dan als netticheyt verliesen:
En soo is oock een maeght gestelt in haer gemoet.
Die voor haer reynicheyt sou waegen goet, en bloet.
Siet soo vast zijn, en blijven de soete bandekens daer Godt de Sielen mede tot hem komt trecken. Als gy o Siel dese stantvasticheyt hoort en gevoelt ghy dan noch niet u flaeuw hert, en u koel ghemoet ontvoncken? roept gy dan niet | |
[pagina 89]
| |
somtijts met een vierige begeerte: O HeerGa naar margenoot+ treckt my achter u, en wy sullen loopen inden reuck van uwe salven. Den soeten Jesus die hier soo vreedelijck gesleurt wordt, heefter tot hem soo veel, met soo minnelijcke banden getrocken. Hy trock door den reuck sijnder wijsheyt, en achter hem liepen die afghesonden Phariseen klaer-wt getuygende: Noyt en heeftGa naar margenoot+ eenen mensch soo gesproocken. Hy trock, en achter hem liep Nicodemus die inden duysteren nacht wist sijne Son te vinden. Hy trock Magdalena die met overvloedige traenen afwiesch sijn voeten, en haere sonden. Hy trock David die met de snaeren van sijn herpe voeghde de suchten van sijn herte. Hy trock Paulus die siende blindt wierdt, op dat met hem den Hydendom van blindt siende soude worden. Hy trock alle die kloecke Sielen, ende sijne Liefde vervulde de ghevanghenissen met Martelaeren, de wildernissen met Eremyten, de cloosters met Religieusen, de werelt met Heylighen, den Hemel met Aerts-Enghelen. O Siel wanneer sult ghy u van dese Goddelijcke Liefde eens laeten trecken wt de spinne webben van uwe ydelheden? waert ghy van haer ghebonden, u vryheydt waer ghevonden. | |
[pagina 90]
| |
Cayphas. De Princen der Priesteren sochten Valsche ghetuyghenisse teghen Iesvm om het te doen sterven. Matth.26. | |
[pagina 91]
| |
Sin, en bediedsel van het Beeldt.WEl Cayphas jaloers Prelaet
Kent ghy den Man die voor u staet?
hebt ghy sijn leeringh' noyt ghehoort?
VVat yver sucht is die u stoort?
Soo ghy maer on-partijdich vraeght
Alleen het wesen dat hy draeght,
Ghy bouwt daerop een vast besluyt,
VVant sijn onnooselheydt schijnt wt.
Maer neemt u hert te seer beroert,
En vanden haet heel wech-ghevoert,
En al u vraeghen die ghy doet,
Verraeden u, en u ghemoet.
Van al dat ghy hem leght te last,
En gaet niet een beschuldingh' vast.
VVat soeckt ghy op het leven dan
Daer niemandt iedt berispen kan
Soeckt boosheydt inde heylicheydt,
Soeckt inde Son oock duysterheydt.
En al rammoert den heelen sael',
Al scheurt gh'u kleeders duysentmael,
Al schiet ghy op in vier, en vlam,
Hy is. en blijft t' onnoosel Lam.
O VVat een vrucht is in t' ghemoet
Dat niet en heeft ghedaen als goet!
| |
[pagina 92]
| |
Het is terwijl t' beschuldicht wort,
Een rots met baeren over stort,
Die vande baeren niet en voelt
Als dat sy schoonder wort ghespoelt.
Maer Siel die voor den Rechter staet,
't Schijnt dat met u al anders gaet,
My dunckt ghy sijt gheheel benouwt
Ter-wijl-men uwen boeck ont-vouwt,
Ter-wijlmen u soo klaer alst licht
Van meenich fouten al beticht.
Maer Kint hoe hebt ghy soo ghemaeckt?
Hoe sijt ghy inden Boeck gheraeckt?
En soo ickt u eens segghen derf,
Daer staet al veel op uwen kerf.
Eylaes wie heeft u soo verleyt!
Of speelt ghy met u saelicheyt?
Ghy sijt, ten is gheen kinder-spel,
Met d'eenen voet al inde hel.
Maer seght my eens wat leest ghy al?
Ick hop t'is gheenen swaeren val;
Dat deirden my van uwen kant,
Ah Siel vlucht spoedich wt den brant!
Maer t'is mischien u ydelheyt,
En dat ghy gerne sijt ghevleyt,
En dat ghy altijt achter straet
Ghelijck een pauwken proncken gaet;
Nochtans soo valt my inden sin,
Ghy siet daer noch wat anders in.
| |
[pagina 93]
| |
Sijnt u ghepeysen die daer staen?
Die noyt in bicht sijn wt gedaen.
En die ghy altijt biechten soudt,
En nochtans al bewimpelt houdt?
Hoe dat het gaet, oft niet en gaet,
T'is niet veel goets al watter staet.
En oft ghy veynst door uwen schijn
Een deuchdelijck juweel te sijn,
Godts oogh die siet het altemael,
Oock dat in eenen donck'ren sael,
Of buyten in het veldt gheschiet,
Daerom o Siel bedrieght u niet,
En als ons die bestraelen sal
Dan komt te bert een ieders val.
Siet eens daer buyten op het lant,
Siet eens daer dien frischen Quant,
Het schijnt dat by sich selfs behaeght.
Om mooye dinghen die hy draeght.
Hy heeft de mode aen het lijf,
En gaet van persementen stijf:
Maer wordt den Ioncker eens bestraelt,
Siet wat een schaduw' dat hy maelt,
Sy is soo schroomelijck by naer
Al oft van eenen duyvel waer.
VVat baetet datmen by den mensch
Heeft naem, en faem naer sijnen wensch,
Dit vonnis dat en gelter niet,
Als Godt den boeck beschreeven siet:
| |
[pagina 94]
| |
Met veynsen wordt hier niet ghedaen.
Ten sy wy op't schoon blaeyken staen.
Die groote Son met haeren schijn,
Toont wie dat wy van achter sijn.
Leert dit o Siel noch desen dach,
En leeft soo datmen lesen mach,
En voor een jeder staen ten toon,
En wint hier rust, en daer de kroon.
|
|