Logo DBNL
Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu (1640)

Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

(1640)–Adriaen Poirters–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het derde Capitel.
Vanden goeden naem der Societeyt, die inden Suyden, VVesten, ende Noorden, door Apostolische mannen aldaer verspreyt is.

't Is ghenoegh door den Oosten ghewandelt; laet ons nu eens te rugghe nae den Suyden, dat is nae Afrijcken, keeren. Inde kuste van Barbarijen, ligghende teghen ouer Sicilien ende Italien, heeft haer de brandende+liefde van Iacobus Laines, tweeden Generael noch bouen ghemelt, by dese gheleghentheyt vertoont. 'tWierdt goedt ghevonden de stadt Aphrodisium (teghenwoordigh Africa, oft, ghelijckse vande Mooren ghenoemt wordt, Mehedia) tusschen de handen vanden vermaerden, zee-roouer Dragutes niet langher te laeten. Soo is dan de Pauselijcke ende Keyserlijcke maght, ende Laines mede in't gheselschap van Ioannes Baptista Vega Viceroy van Sicielien,+daer henen gheseylt. Van alle kanten wasser werck voor sijnen ijuer. Ter zee vreesden de matroosen ende soldaeten door onweer te vergaen, en lieten den moedt met groot gheschrey ende misbaer sincken. Maer hy heeft hen 'tontvallen herte noch eens inden boesem ghesteken, versekerende van Godts weghen, dat sy gheenen noodt en hadden, als sy oock niet en deden. Te lande stieruender vele door legher-sieckten, ghesproten uyt onghemack ende hit-

te van dat brandende sandt van Barbarijen. Hy heeft alleen met eenen mede-gheselle Martinus Carnoza de ghesonde versterckt, en de siecke gheholpen. In't bestormen vande stadt, hadden de Christenen te doen met eenen hoop rasende ende vertwijfelde gasten, die nu ghesloten hadden te winnen oft te steruen: Laines ghingh hen kloeckmoedighlijck voor, met het cruys inde handt; ouer al winnende d'affectien der menschen, ende, dat hy meer achtede, de sielen.

Willen wy nu wat dieper in Afrijcken te landewaerts in treden, sullen sien dat den arbeydt van Laines maer eenen voor-slagh en is gheweest van't ghene vele andere+ghedaen ende gheleden hebben. Den Patriarch van Alexandrijen gaf hope, dat d'afghescheydene Kercke der Cophten met de Roomsche soude vereenight worden. Soo is daer vanden Paus Pius den IV. eenen ghesandt vande Societeyt Christophorus Rodriguez met Ioannes Baptista+Elianus henen ghesonden. Sy hebben met bitteren arbeydt ende groote perijckelen aen vele Cophten bystandigh gheweest, ende met eenen vele Christenen (die daer suchteden onder d'onmenschelijcke slauernije der Turcken) vertroost. Daer souden veel meer vruchten ghevolght hebben, waer't dat den Patriarch sich van eenighe bedrieghelijcke oor-blasers niet en hadde laeten vertweyfelen. Elianus stondt op de naeste maete van sijne leeringhe met sijn bloedt te bevestighen, zijnde van sijn' eyghen moeder, die van Ioodschen bloede ende religie was, verraden. Christophorus droegh hem een' heylighe ialoesie, als sijn perijckel van steruen op 'thooghste was: 'twelck te min vremdt moet duncken, hoe hy dickwilder plagh te ghetuyghen, dat hy inde Societeyt ghekomen was op hope van veel verdriets tusschen de Barbaren te

lijden, ende oock (hadde Gode belieft) sijn leuen met een' harde Martelaers doodt te sluyten.

Al dit is noch weynigh, vergheleken by 'tghene in+Abassien oft Mooren-landt van Preste-Ian ghepasseert is. Dauid Coningh der Abassijnen verslaghen ouer de menighte van soo vremde victorien der Portugiesen in Indien, heeft door ambassaden ghesocht sich met den Paus van Roomen in't gheestelijck, ende met den Coningh van Portugael in't tijdelijck te vervoeghen. Daer en tusschen lieper eene prophetije in't Mooren-landt uyt Egypten ghesproten, dat omtrent dien tijdt eenen Patriarch ende meer Priesters van verre landen souden komen, ende d'Abassijnen onder de ghehoorsaemheydt vande Roomsche Kercke doen buyghen, ende alsoo het snoer herknoopen, 'twelck den godtloosen Dioscorus ouer soo vele hondert iaeren ghebroken hadde. Hier ouer is Dauid komen te steruen, ende dese sorghe by sijnen soon Claudius ghebleuen; den welcken van Ioannes den III. Coningh van Portugael, ende door hem vanden Paus verkreghen heeft, datter eenen Patriarch met meer Bischoppen ende Priesters nae Abassien souden ghestiert worden. Sy wierden uyt de Societeyt ghekosen; den H. Ignatius goedt vindende, datmen+gheene Bischdommen, die gheen' andere renten en hadden, dan ellenden, perijckelen, aermoede, vervolghinghen, weygheren en soude: soo wierden dan Ioan. Nunnez Barretto Patriarch van Mooren-landt; Andreas Ouiedo ende Melchior Carnero tot Bischoppen ghewijet, om d'een nae d'andere de plaetse vanden Patriarch te bedienen, in gheval hy quame te steruen. Ouer wegh diende den Patriarch op zee aende siecke, helpende die nae siele ende lichaem, ghelijck eenen ghetrouwen knecht oft goedt-hertighen vader doen soude. Soo daer een leelijck tempeest

opgheresen was, heeft het by mirakel gheslist, door water dat hy ghewijet en ouer d'onstuymighe baeren ghegoten heeft. Te Goa, verstaen hebbende uyt den mondt van Gonsaluus Rodriguez (die vanden Gouuerneur van Indien nae Abassien voor uyt ghesonden was, om aen den Patriarch den wegh te baenen) dat de poorten van't Moorenlandt voor eenen Patriarch noch niet wijdt ghenoegh open en stonden; nam nochtans voor hem dweers door alle perijckelen te gaen breken, om sijn ampt te bedienen. 'twelck hy ontwijfelijck oock soude ghedaen hebben, en hadde hy niet door raedt, die hy teghen reden niet afslaen en moghte, wederhouden gheweest. Wat sal dit vroom herte, dat van liefde bernt, nu gaen uytrechten? de handen zijn hem ghebonden. Hy sucht onder den luyster van eenen grooten tijtel, sonder bedieninghe, hy bidt daer van ontslaghen te zijn, als hy immers niet en magh arbeyden; hy wenscht om erghens binnen de Societeyt inden minsten keuckendienst onbekent te schuylen: ende tusschen dat heyligh+ghewoel van hondert soodanighe vierighe begheerten gaet nae d'andere wereldt reysen, om den loon van sijnen ijuer te ghenieten. Den glans van't ieughdigh ende schijnende lichaem gaf nae de doodt de grootte van sijne heyligheyt ghenoegh te kennen. Hier stondt de plaetse vanden Patriarch+nu open voor Andreas Ouiedo, die alreede, gheduerende noch het leuen van Barrettus, in dit Rijck gheraeckt was, en hadde daer ghevonden dat hy niet en socht, dat is, eene beleefde ende ouertreffelijcke onthaelinghe; maer niet ghevonden dat hy socht, te weten, de toegheneghentheyt van des Coninghs herte om de Roomsche Religie, volghens sijne belofte, t'aenveerden. Wat hy schreef, wat hy dede met dagelijcksche disputatien, ende openbaere mondt-stoppinghen van alle de voor-vechters der Abas-

sijnsche dolinghen, en konde op den hardneckinghen Coningh niet winnen, niet teghen-staende dat vele van sijn' ondersaeten de bekende waerheydt omhelsden. Dies achtervolghende Ouiedo, voor eenen tijdt sijn afscheydt nemende,+heeft aenden onbedachten Prince, met eenen diepen sucht, d'aenstaende neder-laeghe voorseydt, inde welcke hy korts daer nae van sijn volck verlaeten, en vande vijanden ouervallen, doodt op de plaetse ghebleuen is. 'tWaere te wenschen gheweest, dat hem sijnen naekomelingh in dit ongheval eens ghespieghelt hadde. Desen was Adamas, sijnen broeder, thienmael ergher als Claudius, een onghetemt iongh-ghesel, doordroncken vande Sarasijnsche dolinghen, die hy in sijne ghevanghenisse tusschen de Turcken gheleert hadde. Hy spoogh vier ende+vlamme teghen de Christenen. Maer Ouiedo stelde'r sich met een onwinbaer herte teghen, derrende den Coningh plat in sijn aensicht segghen, dat hy, weer't sijne Maiesteyt lief oft leedt was, niet achterlaeten en soude van sijne schaepen tot steruens toe voor te staen; de welcke hy, van soo verre landen, door Godts ende sijns Stadthouders op der aerden wille, was komen soecken. Den wreeden Coningh hadde nu de handt aenden sabel, om den onnooselen Patriarch, niet beters verwachtende, het hooft te klieuen; en hadde de Coninghinne, met d'omstaende Princen, opvlieghende de moordt niet belet. 'tWas dan gratie, dat Ouiedo met sijnen mede-ghesel P. Franciscus Lopez, nae eene schroomelijcke steen-rotse voor sijne ghevanghenisse ghesonden wierdt, alwaer hem een ghebodt vanden godtloosen Prince op de hielen volghde, datmen hem met den eersten soude van kante helpen. Doch is by mirakel bewaert geweest. Want de huys-vrouwe vanden Heere, die den wille des Coninghs in't werck moeste legghen, beweeght door

het aenschouwen van een wonderbaer licht in't hutteken van Ouiedo schijnende, heeft eerst by haeren man, nae der handt by den Coningh selue (die van haer maeghschap was) sijne doodt verbeden. Wat moght het helpen? 'tLeuen wordt hem gheschoncken, om hondert dooden tusschen d'aermoede, verdriet, verdruckinghe, ende alderleye ellenden te steruen. Dat was Bischop, dat was Patriarch zijn. Alle sijnen troost bestondt in't helpen vande ouerblijfselen der Catholijcken aldaer, ende seker betrouwen, dat sijne verduldigheydt aende Godtlijcke ooghen niet onbekent en was.

+Siet daer een ander straelende licht omtrent d'uyterste paelen van Afrijcken, teghen Indien aen, Consaluus Silueira, dolende tusschen de Cafres de swertste, iae booste van alle Mooren. Wie en soude sich inden gheest niet verheughen, siende soo edelen man, nae dat hy inde Societeyt huysen ende Prouincien gheregeert hadde, te voete nae Monomotapa loopen, gheladen met sijn mis-ghewaet, ses hondert Italiaensche mijlen langh, door bosschen, rotsen, herde weghen, riuieren en beken, daer hy somtijdts tot aenden hals toe inschoot? 'tWas de pijne weerdt, om Coninghen en Princen te gaen doopen, ende eene soo doorluchtighe doodt te vinden, als bouen verhaelt is, Sijnen mede-ghesel Andreas Fernandez is nae de doodt Gonsalui wel in't leuen ghebleuen, maer in't midden van perijckelen ende vervolghinghen thien reysen op eenen dagh steruende. Dierghelijcke schouw-spelen zijnder in Manicongo ende andere Rijcken van Afrijcken te sien: maer 'tis tijdt nae West-Indien te gaen seylen, en in't voorby gaen te besichtighen wat daer ghebeurt.

+Zijnder rouwe ende barbarische menschen onder de cappe der hemelen, dat zijn de West-Indianen, ende nae-

mentlijck die van Brasilien, heel onvernuft, en schier onredelijck in alle dinghen, uytghenomen datse van natuere weghe op de musieck vallen. Dit euen-wel niet teghenstaende zijnse tot kennisse ghebraght, en hebben hunne wilde koppen onder het soet iock van onsen Saligh-maker gheboghen. Waer in de Societeyt gheen kleyn deel en heeft. Die eerst daer henen trock, ghesonden vanden H. Ignatius, was Emmanuel Nobrega, en wierdt stracks van dry andere vrome helden, Ioannes Azpilqueta, Aloysius Grana, Iosephus Anchieta ghevolght: van de welcke den laetsten om d'ontelbaer menighte van sijn vremde mirakelen,+daer hem Godt mede vereerde, bouen d'andere vermaert gheweest is. Men seght niet te veel, alsmen hem in sijne wonderbaere wercken, eenen tweeden Moyses; in't doorgronden van duysent gheheymenissen, ende voorsegghen van toekomende saken, een vande meeste Propheten; in't spelen met luypaerden, ende 'tghebieden ouer d'elementen ende wilde dieren, eenen tweeden onnooselen Adam in't paradijs; in sijnen ijuer endel liefde, eenen waerachtighen Apostel van West-Indien noemt. Die weten wilt, wat ghemack soo grooten man, tusschen de wilde ghesocht heeft, ende noch heden-'sdaeghs vele andere gaen soecken; magh dat lesen in eenen sijnen brief tot den H. Ignatium gheschreuen: VVy hebben, seght hy, hier ghewoondt ouer de twintigh in een aerm hutteken van houdt ende slijck by een gheplackt; ende met stroy ghedeckt, veerthien stappen langh ende thien breedt. VVy en soecken nochtans gheen meerdere ruymte, ghemerckt de kribbe soo breedt niet en was, daer den Heere in gheleghen heeft, noch het Cruys daer hy aen ghestorven is. Kost ende kleederen anders niet gheweest als stucken van oude seylen, swert gheverwet, ende grof, by een ghenaeyt; den

kost, eenighe kruyden uyt het water ghesoden. Wat en doet de liefde Godts niet wel smaken? Moghten wy nu met staede ende moeyte de landen van Mexico, Peru, Paraquaria, ende Florida gaen doorwandelen; hoe dickwils souden ons Petrus Rodriguez, Franciscus à Trento, Balthasar Pinna, Stephanus Auila, ende soo vele andere houden staende? Maer 'tis tijdt wederom nae Europen te keeren.

+Spaignen en Portugael ghelijck sy de West-Indische landen meest verouert hebben, soo hebben sy die meest van Apostolijcke mannen voorsien. Nochtans en hebben daerom haerseluen soo niet berooft, of hebben vele spieghelen van volmaecktheydt behouden. Dry Coadiuteurs (ghelijck wy die noemen) oft mede-helpers, hebben in Spaignen met vele ouer-treffelijcke deughden, als straelen, uyt de donckere hoecken van hunnen ootmoedighe diensten gheschenen: Franciscus de Villa-real, Ioannes Ximenez, Alphonsus Rodriguez. Franciscus hebbende volmaecktelijck tot de seuentigh iaeren, eensdeels in Andalusien, anderdeels in't landt Florida ende de stadt Mexico gheleeft, is met eenen soo wijdt-beroemden naem van heyligheyt ghestoruen, datter, (als elck een met groot ghedrangh quam gheloopen, om iet van sijn heylighdom te bekomen) eenen ghevonden is gheweest, die sich te voren door de biechte wilde suyueren, op datter niet in eens sondaers handen en soude vallen, 'twelck een soo heylighen mensch oock van verre maer gheraeckt en hadde. Niet min volmaeckt en is Ioannes gheweest, ende Alphonsus noch meer: den welcken dry-en-dertigh iaeren achtervolghens portier in't Collegie van Mallorca was, alwaer hy dickmael van verscheyden Heylighen besocht, ende vande Coninghinne der Enghelen selue met den soeten naem van

haeren soon te zijn, ghegroet is gheweest. Wat credit hy nu inden hemel heeft, doen sijne mirakelen blijcken.

In Spaignen zijn noch tot heden toe in grooten aensien de naemen van Araozius ende Bustamantius. Didacus Martinez was soo vlammende nae Godt, dat hy, om sijnen brandt te blusschen, duysent ende vier reysen op eenen dagh d'eeuwighe goedtheydt met inwendighe wercken van liefde plagh t'omhelsen. Balthasar Aluares en is niet alleen aensienelijck door den glans van sijn' eyghene heyligheyt; maer staet noch omringhelt inden hemel met vele gheestelijcke kinderen, die alle in deughden ende mirakelen hebben uytgheschenen: te weten Franciscus Corduba, Antonius ende Franciscus Padilla, Franciscus Godoya, Christophorus Gonsales, Ludouicus de Puente (die sijns meesters leuen in druck uytghegeuen, ende soo nae-ghevolght heeft, dat andere verweckt zijn gheweest, om 'tsijne te beschrijuen) Ioannes Ortunez, ende meer andere. Van Ortunez heeft Balthasar op den stoel derren verkondighen, dat hy inde leuens vande heylighe Vaders van Egypten ende andere wildernissen noyt grootere saken ghelesen en hadde, als hy in Ortunez hadde ghesien. Waer is nu de H. Teresia ghebleuen? Die plagh haerseluen voor gheluckigh te achten, datse in't gheestelijck bestier van Balthasar ghevallen was. Sy heeft hem aenden autaer sien+staen met eenen krans van blinckende straelen ghekroont: sy heeft ghetuyght datse uyt den mondt van d'eeuwighe Waerheydt verstaen hadde, datter doen ter tijdt op der aerden niemandt van soo verheuen heyligheydt (daer leefdender nochtans vele) als Balthasar Aluares en leefde, ende in ghevolgh van dien dat hem een' ouertreffelijcke woonplaetse inden hemel toegheschickt was: iae heeft 'tselue nae haere doodt verschijnende bevestight; en daer by ghe-

voeght, datse haer kende voor een kindt vande Societeyt, ende aen haeren biecht-vader nu noch eerbiedinghe inden hemel bewees.

Reysende van Spaignen nae Portugael, ende doorloopende de Collegien vande Societeyt (die aldaer ghefondeert is gheweest door Simon Rodriguez, een vande thien eerste mede-ghesellen vanden H. Ignatius) sullen wy ouer al de memorie van heylighe mannen schier sonder ghetal aengheteeckent vinden. Hoedanighe Christophorus Brigantius, Dominicus Ioannesius, Emmanuel Valesius, Ferdinandus Rodriguez, Alphonsus Nunnius Barrettus, Ludouicus Gonsaluus, Ioannes Rebellus, Petrus Fonseca, Antonius Pinna, ende dierghelijcke meer andere gheweest zijn. 'tIs onmoghelijck al hunne daeden t'ouerloopen, dus moeten op dit pas alleen met de naemen te vrede zijn. Doch en konnen niet naelaeten, de deughdt van Sebastianus Barradius met den vingher aen te wijsen, die soo groot is gheweest, dat de toehoorders, soo den weerdighen man door ouderdom ende sieckte niet meer prediken en konde, versochten dat hy immers op den stoel soude klimmen; ter wijle doch, nae hun segghen, 'taenschouwen alleen van dat heyligh aensicht krachtigh ghenoegh was om alle herten te beroeren.

+Wy komen allenghskens naerder en naerder aen den Noorden; ende souden moghen vreesen voor de killende koude van die ghewesten, 'ten waere soo vele bernende vieren ons ouer al te ghemoete quaemen. Het eerste licht+van de Noordtsche duysternissen is Petrus Faber. Sijn vader-landt was 'tgheberghte van Sauoyen; sijn' ouders, onnoosele schaep-herders; sijn eerste ambacht, de schaepkens te weyden. Godt heeft dese onbevleckte siele onder d'onnoosele dierkens wel weten te vinden, de selue soo drij-

uende, ende met sijne liefde onstekende, dat hy in sijn twaelfste iaer een' eeuwighe suyuerheydt aen hem, onder de ghetuygenisse alleen vanden hemel en de sterren, opghedraeghen heeft. Ghelijck hy aende studien door Godts besondere ghehenghenisse raeckte, alsoo is hyer oock door twee herde weghen van arbeydt ende aermoede doorgheraeckt. Hy wierdt te Parijs den eerst-gheboren soon van Ignatius. Sijne beghinselen waeren soo vol van vierighe driften, dat hy somtijdts vijf ende ses daeghen sonder eten ende drincken bleef, en heele wintersche nachten onder den blaeuwen hemel met sneeuw ouerdeckt, stijf ende bynae vervrosen (doch 'therte onder den sneeuw en de vorst van liefde brandende) met bidden ouerbraght. Soo saen de Societeyt nu als Religie bevestight was, wierdt hy bykans in alle ghewesten van Europen versocht. Coninghen, Princen, Republijcken, Archsbischoppen ende Bischoppen sonden om hem. Hy heeft sich al mede in Neder-landt te Louen met verwonderinghe laeten sien. Maer nerghens meer als in Duytslandt, en bouen al te Ceulen ghearbeydt, om dese Catholijcke ghemeynte teghen haeren afvallighen Bischop, ende voorder 'theel Rijck teghen het rijsende venijn vande ketterije te versekeren. Ten eynde nochtans, hebbende Portugael, Spaignen, Italien, met lessen, predikatien, en hulpe van alle verlaetene menschen doorloopen, is met alle mans versuchten ouer 'tverlies van sulcken pilaer der H. Kercke, te Roomen ghestoruen. Andreas Ouiedo, dien vromen Patriarch van Abassien, hier voren ghemelt, schreef van Gandien (alwaer hy alsdan was) nae Roomen, dat hy hem in d'ure van sijn ouerlijden met het bruydloft-kleedt vande hemelsche glorie verciert, ghesien hadde. Iae soo langh hy te Gandien leefde, voor sijn vertreck nae Mooren-landt, plagh alle iaeren eene witte keersse

nae Roomen te seynden, biddende den H. Ignatium, dat hy die doch op't graf van Petrus Faber tot ghetuyghenisse van sijne besondere deuotie wilde onsteken, ter tijdt toe dat den Pauselijcken Stoel ('twelck hem docht eer langh te verwachten stondt) den seluen voor heyligh aen heele de Roomsche Kercke ten toone soude stellen.

+Neffens Faber magh Claudius Iaius, oock een onder de thien eerste kinderen van Ignatius, gaen, heel Duytslandt door, maer principalijck in Swaben, Beyeren en Oostenrijck voor eenen Apostel vermaert. Hy is tot verscheyden Synoden gheroepen gheweest, om teghen de ketterijen te helpen strijden: maer heeft meest, wat man hy was, in't Concilie van Trenten ghetoont. Den Roomsch-Coningh Ferdinandus hadde hem bynae met 'tBischdom van Trieste ouervallen; maer hy is't ontloopen. De Hertoghen van Ferraren presenteerden hun paleys voor sijne wooninghe, maer de gast-huysen stonden hem al beter aen. Eyndelijck nae menighvuldighen arbeydt ende aermoede uytghemerghelt zijnde, is rijckelijck met verdiensten gheladen, te Ween in Oostenrijck nae den hemel ghevaren. De Catholijcke Religie in Duytslandt hadde moghen voor afbreucke vreesen, door de doodt van twee sulcke mannen; 'ten waere Godt twee andere in hunne plaetse, te weten+ Nicolaum Lanoyum, ende Petrum Canisium, versien hadde, alle beyde uytnemende in deughden, den tweeden oock nae sijne doodt door mirakelen schijnende, ghelijck op een' andere plaetse breeder gheseydt sal worden.

+In Vranckrijck, daer de Societeyt eerst gheboren is (en naementlijck te Parijs) heeft Paschasius Broëtus al mede vande thien eerste in alderhande deughden, maer sonderlingh in liefde tot sijnen euen-mensch uytgheschenen, als hy inden dienst vande haestighe sieckte (diemen seght dat

voor die reyse ruym tachentigh duysent menschen in't graf sleepte) sijn leuen onversaefdelijck bygheset heeft. 'tWas een vande suyuerste ende onnooselste sielen, die alsdan op der aerden te vinden waeren: wiens lof wy nerghens beter als uyt den mondt vanden H. Ignatius en konnen haelen. Den Coningh van Portugael versocht eenen Patriarch van Abassien uyt de Societeyt; de keuse wierdt in't goedt-duncken van Ignatius ghestelt, die terstondt sijn' ooghen op Paschasius ghewendt heeft, ende van hem dese naevolghende woorden gheschreuen: Paschasius voor al+ is soo goeden man, dat hy van ons voor eenen Enghel inde Societeyt ghehouden wordt: bouen de geleertheyt, daer hy seer mede begaeft is, is in't besichtighen vande Bischdommen ende cloosters wel bedreuen. Onder andere diensten heeft hy het Pauselijck ghesandtschap in Yerlandt al mede bedient, soo datter niemandt inde Societeyt dierghelijcke saken, soo als hy, doorhandelt en heeft; waer hy de handen aen steeckt, dat voert hy uyt tot groot vernoeghen. 'tIs veel gheseyt voor eenen man als Ignatius was, die soo groote kennisse van saken hadde, en soo schaers en inghebonden plagh te wesen in iet te prijsen. Paschasius dan soude ontwijfelijck nae Abassien ghereyst hebben, hadde Vranckrijck hem willen deruen. Maer sooder in dit Rijck meer als eenen van sulcke stoffe noodigh was, heefter Godt door verscheyden ende treffelijcke mannen in versien. Dusdaenighe waeren Edmundus Augerius, Claudius Rastellus, Thomas Barbisphirius, Petrus Cottonus, ende vele huns ghelijcke, die de wakende ooghe van sijn' al-ghemeyne voorsichtigheydt aen dit landt toegheschickt heeft, om den schijn van hunne vromigheyt ende heyligheyt, als in een oprecht panneel van alle gheduldt, dies te stercker te doen afsteken, hoese met verscheyden donckere wolcken van alderleyen laster

en vervolghinge daghelijcks meer wierden ouerschaduwet.

Wat sullen wy van v, ô Engelandt, t'alderschoonste+eylandt vanden Noorden, segghen? Ghy hebt wel langhe iaeren eene voedstere van heyligheydt gheweest, maer zijt nu heel verandert. Ghy hebbet soo ghemaeckt met de ghene, die Godt uyt de Societeyt aen v ghesonden heeft, met Campianus, Walpolus, de twee Garnetti oom ende neue, ende meer andere, datmen nerghens bequaemer van v spreken en kan, dan daermen van Martelaers en van martelien handelt. Polen, en andere landen aendringhende nae den Noorden, zijn oock met het bloedt van onse Martelaers besproeydt. Men siet daer menighvuldighe bloemen ende vruchten, die uyt dien bloedighen reghen, ende uyt den arbeydt van vele treffelijcke werck-lieden ghesproten zijn; men salse oock noch ouervloedigher sien, als het ijs van die ghewesten door de brandende straelen vande Godtlijcke bermhertigheyt eens voor goedt sal beghinnen te smelten.

Tot noch toe vande ouertreffelijcke mannen der Societeyt, die in heyligheyt en deughden doorluchtigh, als een deel kostelijcke diamanten aen haere croone van Godt ghehecht zijn gheweest, en voor de menschen ghebloncken hebben. Sy heeft ouer al in haere kinderen gheleden, en is ouer al door haere kinderen verheuen.


Vorige Volgende