Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

[p. 370]

Het elfste capitel.
Vande vervolghinghen der Societey inde Nieuvve vvereldt, ende voor al inde Oost-Indien.

Moet de Societeyt soo veel lijden van ketters ende Catholijcken, wat wonder is't datse by Heydensche ende Barbare menschen vry wat swaerder strijdt heeft moeten uytstaen? Den naem Iesv in de nieuwe ende onbekende wereldt te voeren, en konde niet gheschieden sonder voor dien veel te verdraeghen. Hoe sy dieper in die woeste landen inghebroken is, hoe sy meer ende meer te lijden ghevonden heeft; ende tot noch toe, hoe daer meer te lijden is gheweest, hoe daer meer ende meer van onse Patres nae ghevlamt hebben. Ghelijck Oost-Indien 'teerste gheweest is, daer onse Patres in ghearbeyt hebben, alsoo is't oock 'teerste met ons bloedt begoten. Hoe dickwils hadde⁺den H. Xauerius dat ghewenscht? maer dese glorie was van de Godtlijcke voorsichticheyt voor P. Antonius Criminalis bewaerdt, dat hy den eersten Martelaer van de Societeyt soude wesen. Onsen H. Vader Ignatius hadde hem nae Oost-Indien ghesonden: alwaer den H. Xauerius hem in sijne plaetse stelde, om den last te hebben soo van d'onse, als van de Christenen van de Peerl-vischerije, ende het ghelooue in die landen te vervoorderen. Dit heeft hy den tijdt van vier iaeren, doorreysende alle maenden wel twee hondert Italiaensche mijlen in groote aermoede ende ghebreck, seer vierighlijck ghedaen: maer soo de Portugiesen in't iaer m.d.xlix. van de Barbaren ouervallen wierden, ende Antonius, als eenen goeden herder, lieuer hadde by sijne kudde te blijuen, dan nae de schepen te

+ Eersten Martelaer der Societeyt P. Antonius Criminalis,
Maff. Hist. Ind. l. 14.
Thom. Bozius lib. 7. signo 27.

[p. 371]

vluchten; hebben hem de Barbaren met lancien doorloopen,⁺sijn hoofdt afghehouden, ende dat met groot ghetier ende blijdschap inden tempel van hunnen afgodt opghehanghen: hier mede ghenoegh te kennen gheuende, dat d'oorsake van sijne doodt maer den haer en was van ons ghelooue. Hoe saligh magh men desen man nae een soo gheluckigh eynde noemen, dien den H. Xauerius, noch in sijn leuen pleegh voor heyligh te houden?

Dit eerste Martelaers bloedt heefter ontallijcke andere in alle ghewesten der werelt verweckt ende onsteken. In dese Oost-Indische landen zijnder hem noch wel twintigh al⁺kloecke ende onwinbaere mannen ghevolght, die't ghelooue, dat sy met grooten arbeydt daer planteden, met hun eyghen bloedt oock hebben besproeydt. Onder dese neemt uyt bouen d'andere Pater Rudolphus Aquauiua, niet alleen om sijnen edeldom (wesende sone vanden Hertoghe van Adria) maer veel meer om sijnen uytnemenden ijuer ende deughdt: de welcke ghelijck sy hem eerst⁺ de wereldt hadde doen verlaeten, ende in de Religie ghebraght, alsoo heeftse hem noch voorder tot d'uyterste paelen der werelt ghedreuen, om de saligheydt vande godtloose Indianen te wercken. Van Indien is hy nae het maghtigh rijck van den Grooten Mogor ghesonden gheweest, daer hy dry iaeren langh ghearbeydt heeft. Van waer nae Goa weder ghekeert wesende, soo hy met eenighe Patres was gaen besichtighen, waermen cruyssen planten, ende kercken soude moghen oprechten; is in de handen vande Barbaren ghevallen, die van eenen tooueraer opgheroeyt waeren. Dese hebben hem seer wreedelijck omghebraght, met sijne mede-ghesellen Pater Alphonsus Paciecus, P. Petrus Bernus, P. Antonius Franciscus, ende Franciscus Aragna: waer van den laetsten, soo hy nae alle wreetheydt noch leefde, is van

+ vvordt vande Barbaren ghedoodt,

+ hem volghen andere tvvintigh, onder dese P. Rudolphus Aquauiua.

+ Thom. Bozius libro 7. signo 27.
Hilarion de Costa Histor. Cathol.

[p. 372]

henlieden nae hunnen afgodt ghesleurt, ende rondom sijn beeldt ghesleypt, om hem tot d'eerbiedinghe vanden seluen te dwinghen. Dan soo den kloecken dienaer Godts dit volstandelijck weygherde, is hy met vele pijlen ghelijck eenen anderen H. Sebastianus in sijn lichaem doorschoten. Ick soude hier noch konnen byvoeghen de glorieuse doodt van Pater Alphonsus à Castro, Nunnius Ribera, Aloysius Mendez, Paulus de Valle, Franciscus Lopez, Petrus Mascarenia, Georgius Fernandez, Gomesius Dameraltius, Vincentius Aluarus, ende andere ouertreffelijcke mannen, waer van Oost-Indien ten eeuwighen daghe de ghedenckenisse sal houden: maer de kortheydt van dit schrift en laet niet toe, alles in't breede te verhaelen. Daerom volghende de voet-stappen vanden H. Xauerius, sullen van Indien nu eens in Iaponien gaen treden.