Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

Het tvvaelfste capitel.
Vande vervolghinghen ende martelien der Societeyt in Iaponien.

De landen van Iaponien zijn ghelijck eyghen aen de Societeyt, om dat den H. Franciscus Xauerius eerst het ghelooue daer in ghebraght heeft. Hier is voorwaer den gheest ende den ijuer van d'eerste H Kercke te sien: hier is't bloedt der Martelaeren, 'tsaet der Christenen. Wie souden konnen vertellen alle de barbare wetten, pijninghen, ballinghschappen, vervolghinghen die'r teghen de Christenen ende onse Societeyt opghestaen zijn? Arima, Meaco, Firando, Nangasachi, ende meer andere steden, in de welcke wy eertijdts schoone huysen ende Collegien hadden; en zijn nu maer als holen ende schuyl-plaetsen: inde welcke

[p. 373]

als men de Patres nu kan achterhaelen, wordense nae kerckers, nae pijn-bancken, nae cruyssen, nae brandt-staken, nae vier ende vlamme ghesleurt.

D'eerste die dit landt met hun bloedt besproeyt hebben,⁺zijn onse salighe Martelaers Paulus Michi, Ioannes Goto, Iacobus Ghisai gheweest: sy wierden ghecruyst in't iaer 1597. in de vervolghinghe vanden Keyser Tiacosama. Welcker cruyssen al is't datse seer schoon blincken, nochtans de vlammen der ghener die door't vier ghevolght zijn, en gheuen gheenen minderen luyster. Carolus Spinola, van dat⁺edel bloedt, staet noch bykans voor onse ooghen en brandt. Hy ghingh de martelie aen in't iaer 1622. alsser hondert ende achtthien Christenen (onder de welcke veerthien van onse Societeyt waeren) Martelaers voor 'tghelooue stieruen. Te Nangasachi vijf-en vijftigh seffens op eenen dagh, neghen van d'onse, te weten, Carolus Spinola, Sebastianus Chimura, Petrus Zampo, Michael Xumpu, Gonsaluus Fusai, Antonius Kiuni, Thomas Acafoxi, Ludouicus Cauara, Ioannes Ciucoga: en wierden al-te-saemen met een langhsaem vier verbrandt: uytghenomen Ioannes alleen, den welcken, om datter gheene staken meer en waeren, met het sweerdt omghebraght is. Men seydt datter, behaluen de Barbaren, meer als dertigh duysent Christenen teghenwoordigh zijn gheweest. Op dat de pijne te swaerder ende langhduerigher soo wesen, soo stondense wel ses cubitus verre vande vlamme; en, in gheval den moedt hen hadde komen t'ontgheuen, waerense schier los, en als niet ghebonden, om stracks te konnen ontloopen, dan, zijn al-te-mael seer standtvastelijck blijuen staen; Spinola wel twee, Chimura wel dry uren in't vier leuende, ende d'omstaenders aensprekende met sulck eene verwonderinghe van de Iaponoisen, dat men vele daeghen langh bynae anders niet

+ Eerste Martelaers van Iaponien.

+ P. Carolus Spinola en sommighe andere, vvorden met langsaem vier verbrant, te Nangasachi;

[p. 374]

dan van dese onverwinnelijcke Martelaers en hoorde.

⁺Niet min en is te Firando de martelie van P. Camillus Constantius doorluchtigh gheweest: den welcken d'Engelsche ende Hollandtsche schippers, die hy op den oeuer teghenwoordigh sagh, uyt het midden van't vier in onse Neder-duytsche taele aenghesproken heeft, ende met eene vierighe predikatie tot het waerachtigh Catholijck ghelooue vermaent. Niet langh daer nae is oock al door het vier⁺ghevolght P. Petrus Nauarrus, die ses-en-dertigh iaeren in Iaponien ghearbeydt hadde; ende met hem twee ghebroeders Dionysius ende Petrus Sandayus, maer Augustinus Onda is met den sweerde ghedoodt. Alle dese Patres zijn in 'tselue iaer 1622. in Iaponien voor 'tghelooue ghestoruen.

De naevolghende iaeren en zijn niet min vermaert gheweest door d'onsprekelijcke standtvastigheydt van P. Ioannes Baptista Machado, Hieronymus Angelus, Carolus ende Michael Carauallius, Antonius Pantus, Franciscus Paciecus, Balthasar de Torres, Ioannes Baptista Zola, met noch seuen die gheene Priesters, maer oock al van onse Societeyt waeren (want andere, die ons niet aen en gaen, waere't te langh hier te verhaelen) en wierden al-te-saemen met een langhsaem vier ghebraeden.

⁺Tot noch toe scheen het, dat de Iaponoisen maer van cruyssen, sweerden ende vieren en wisten te spreken: maer nae der handt hebben sy wel andere tormenten versiert. Het langhsaem vier docht hen al te korte en soete pijne te wesen, aenghesien de Christenen daer soo nae vlamden. Hen wreedelijck te dooden was het minste: sy sochten hen door onmenschelijcke pijnen 'tghelooue te doen afgaen. Waer toe⁺sy siedende bad-stouen ghebruyckten, de welcke in die landen tusschen eenighe vier-berghen te vinden zijn; hier laten

+ P. Camillus Constantius te Firando,

+ item verscheyden andere.

+ Nieuvve soorten van tormenten by de Iaponoisen,

+ heete badt-stouen,

[p. 375]

sy den patient allenghskens insincken, en trecken hem onder-tusschen wederom uyt, tot dat hy (sijn vleesch afghe-eten, de senuwen ghekrompen ende ghebroken wesende) door een langhduerighe doodt van lidt tot lidt heel verschouwt ende verbrandt worde. Op een' andere maniere⁺siet men daer oock de wreedtheydt al euen fel in't koude water spelen. By wijlen hanghense de Martelaers op met de voeten om hoogh, ende 'thooft om leegh, tot den mondt oft neuse toe in't water, soo dat hen onmoghelijck is, sonder groote moeyte en gheweldt van natuere, den asem te herhaelen. By wijlen ghieten sy dat soo gheduerigh aen met volle eemers, d'een op d'ander, teghen hunnen mondt en aensicht, datse by 'tselue ghebreck van te konnen asemen, d'anderen van binnen doen bersten, om niet seffens te versticken. Andere doorboorense handen ende voeten, en nae⁺menigherleye pijnen, laetense die onder den blaeuwen hemel sonder eten en drincken ligghen. Welck torment soo onlanghs eenen van d'onse vijf daghen ende nachten doorstaen hadde; seyde noch met een ruym en ijuerigh herte, dat hy niet soo seer en ghevoelde, dan dat hy heel Iaponien tot Christvm noch niet bekeert en hadde. Wat sal ick segghen vanden nieuwen vondt diese onlanghs verdacht hebben? Sy grauen eenen ondiepen kuyl in d'aerde, die⁺bouen engher als onder, iuyst op de dickte van het midden des menschelijcken lichaems past: hier in vergaederense eene groote menighte van alderhande vuyl, schaedelijck, venijnigh ghedierte: ende hanghen den Christen 'thoofdt nederwaerts, raekens de beesten, tot de helft van sijn lijf toe daer in: dan stoppense den put van bouen soo langh met bert heel dicht toe, tot dat hem door d'onghenadelijcke quellinghe deser dieren, ende door't bloedt datter in de kele schiedt, oft de standtvastigheydt oft het leuen begheue.

+ killende vvaeter,

+ hongher nae pijnen,

+ moordt-kuyl.

[p. 376]

'tIs eenen schroom dese tormenten alleenlijck t'ouerdencken; nochtans hoe vele, soo wereldtlijcke, als Religieuse persoonen, ende namentlijck van onse Societey hebben dese kloeckelijck uytghestaen! In't iaer 1633. zijnder meer als twintigh van d'onse in desen put versmacht; behaluen noch de ghene, die naemaels ghevolght zijn; die ick al verswijghe, om maer een woordt oft twee van P. Marcellus⁺Franciscus Mastrillius te segghen. Hy was den heylighen Xauerius seer toeghedaen, die hem oock te Napels in't iaer dertigh, als hy by ongheluck ter doodt toe ghequetst was, besocht, ende mirakeleuselijck ghenesen, ende uyt kracht vande belofte die hy hem alsdan dede doen, nae Iaponien, om den krans der Martelaeren met een heerlijcke doodt, in sijne plaetse te be-eruen, ghesonden heeft. Sijne reyse is vol mirakelen gheweest: alles door't beleydt ende ionste vanden H. Xauerius. Nauwelijck hadde hy sijnen voet inde eylanden van Iaponien ghestelt, of wierdt ter doodt ghesocht, en by de ghehenghenisse Godts (die desen kloecken kamp-vechter tot gheen ander eynde door soo langhe zee-vaert uyt Europen scheen tot d'uyterste paelen der wereldt gheroepen te hebben, als om in dit perck voor sijnen heylighen naem te strijden) door eenighe dompen, die uyt de bid-plaetse (daer hy schuylde) opresen, ghevonden, en stracks tot dese tormenten verwesen. Vier daghen hadde hy inden kuyl ghehanghen, ende noch klaeghde hy dat men hem soo haest daer uyt trock. Eyndelijck wierdt hy veroordeelt om onthoofdt te worden: maer siet, het sweerdt vanden scherp-rechter, als of hy op eenen aenbeeldt gheslaghen hadde, niet meer als een streep inden hals laetende, springht te rugghe. Den slagh dan voor de tweede reyse hernomen zijnde, vlieght het hem uyt de handen. Doen gaf P. Marcellus moedt aen sijnen beul, die heel ver-

+ Glorieuse doodt van P. Mastrillius.

[p. 377]

baest stondt, ende seyde dat sijn' ure nu ghekomen was. dus heeft hy hem met den derden slagh op den 17. October in't iaer 1637. den hals afghehouwen.

Dit voor soo veel als Iaponien aengaet. China gae ick al willens voor by: anderssins de doodt vanden H. Xauerius moghte hier wel voor een martelie gherekent worden. Nae dat wy den grendel van dit slot maer eens afghebeten en hebben, isser voor onse Patres meer occasie gheweest om veel te lijden, als wel van bloedt te verghieten; dickwils zijnder vervolginghen gheresen, doch selden ter doodt toe. Nu is het daer al in vrede en ruste, ende grote hope van heel 'tRijck te bekeeren, om dat den Coningh tot de Societeyt ende 'tChristen-ghelooue seer gheneyght is.