Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

[p. 187]

Het sevenste capitel.
Vande vermeerderinghe der Societeyt door verscheyden merckelijcke roepen tot de selue.

Miin voornemen en is niet hier eene lijste te maken van alle, die oft uyt edelen stam, oft op eene besondere maniere tot de Societeyt gheroepen zijn; 'tghetal soude te hoogh loopen, en misschien sonder profijt desen boeck beswaeren. Sommighe alleen, die meer tot stichtinghe als tot roem dienen, sal ick gaen verhaelen; op dat den Heere in sijne dienaers ghelouet worde, aen de welcke hy dese bermhertigheyt ghedaen heeft.

Adalbertus Bausech was besigh met bidden inde⁺ kercke van onse Societeyt te Praeg, als hy den Heere Iesvm, onder de ghedaente van een schoon kindeken in't hoogh-weerdigh heyligh Sacrament ghesien heeft: vanden welcken soo hy vraeghde, wat doch sijne beliefte was, kreegh voor andwoorde, Ick wil dat ghy blijft daer ghy zijt: waer⁺ ouer hy den roep volghende, is inde Societeyt ghegaen.

Als Didacus Sanchez in beraedt stondt wat Orden hy⁺ soude verkiesen, ende niet teghenstaende den raedt van Gregorius den XIII. die hem nae de Societeyt stierde, euen wel twijfelachtigh bleef, ende om meerdere sekerheyt in S. Peeters kercke te Roomen voor het H. Sacrament ghingh bidden, heeft bescheydelijck dese stemme ghehoort uyt het tabernakel tot hem comende: Gaet inde Societeyt Iesv: 'twelck hy dede.

Augustinus van Mendiola wasser ouer langh van Godt toe⁺ gheroepen: dan viel wederspannigh aen het licht onder den schijn van ghemaeckte redenen, die hem verleydden tot d'

+ Roep van Adalbertus Bausech tot de Societeyt,

+ Hist. Societ. l. 16.

+ van Didacus Sanchez, Lud. de Ponte 1. p. Ducis spir. tract. 1. c. 22.

+ van Augustinus van Mendiola, Vita P. Balthas. Aluarez.

[p. 188]

eer-sucht. Dus wordt met eene sieckte besocht, de welcke soose 'tachterdencken vermeerderde, dat hy nu veel iaeren uyt een gheduerigh wroeghen van conscientie ghedraghen hadde, bidt ernstelijck om vergiffenisse en ghesondtheyt, ten eynde hy sijnen verstooten roep moghte uytwercken. Hy wierdt van stonden aen verhoordt: want vernam eene beduydelijcke stemme die hem strafte ouer het langh uytstel, en hulpe beloofde, by bespreeck dat hy sijnen roep soude volghen. 'twelck soo hy vlijtelijck ghedaen hadde, ende nu de proef-iaeren was inghegaen, is op den seluen dagh wederom inghevallen, en als niet daer nae van dese wereldt verscheyden, als of de doodt alleen nae die bermherticheyt ghewacht hadde, door de welcke hy in sijn' uyterste van alle wroeghen, en voor Godts oordeel van⁺ de verwijtinghe, Ick hebbe gheroepen, ende ghy hebbe't gheweyghert, soude vry zijn.

⁺Ghelijck den Sone, alsoo heefter oock de lieue Moeder Godts wel somwijlen eenighe tot de Societeyt ghesonden. Ioannes Nunnius niet den Patriarch van Ethiopien (hoe wel desen oock door de H. Maghet inde Societeyt ghecomen is) maer eenen anderen uyt het edel gheslacht vande Gusmans in Spaignen, als hy belaeden was om sijnen roep te kennen, en de Coninghinne des hemels om licht en aenwijsinghe badt, heeftse haer ooghschijnelijck aen hem veropenbaert, ende dese vraeghe voor ghehouden: VVildy mijnen Sone dienen tot vermoeytheyt toe? waer op als hy 'tiae-woordt ghegheuen hadde, heeft hem de H. Maghet P. Faber en Strada, diese in haer gheselschap hadde, ghetoont ende gheseydt: Soo volght dan dese sonder achterdencken. waer mede 'tvisioen verdween. Weynigh tijdts daer nae, comt hy dese twee Patres op strate te ghemoete, die hy noyt te voren als by visioen ghesien en hadde: welcker

+ Prou. 1. 24.

+ van Ioannes Nunnius, Philip.Doutreman in Ioanne Nunnio.

[p. 189]

ghelaet als hem verstelde, om dat het scheen ouer een te comen met de ghedaente der mannen die hy by Onse L. Vrouwe ghesien hadde, is hem P. Faber van selfs aenghegaen, ende heeft de selue woorden die hy ghehoort hadde, noch eens ghevraeght, VVildy den Heere Christo dienen tot vermoeytheyt toe? Waer uyt soo Nunnius noch meer verstondt als hy wel ghevraeght wierdt; heeft sich op staenden voedt by henlieden vervoeght, ende den aerbeydt der Societeyt, in Godts dienst te vervoorderen, tot vermoeytheyt toe aenghevanghen.

Sint Ian Euangelist heeft oock al mede tot onse vermeerderinghe⁺ ghevrocht. Daer was te Pariis een iongh-man, die de wereldt moede zijnde, nu een beter leuen begonst hadde. Desen heeft op eenen sekeren tijdt eene stemme ghehoort, die hem vermaende tot volherdigheyt, voor de welcke hy (mits het al daer aen hanght) met reden besorght, hoort nae acht daghen noch eens de selue stemme en vermaeninghe; maer niet wetende van waerse quam, vraeght hem, wie hy was die daer sprack; Ick ben, andwoordde hy, uwen ghe-naem Ioannes Euangelista, wat wildy worden, Capucijn oft Carthuyser? waer op als den iongh-man seyde: Al dat Godt belieft, isser doen ter tijdt niet meer ghevolght. Den derden Sondagh daer nae keert den H. Apostel tot hem by nachte, en steeckt hem een pampierken inde handt, segghende: Siet hier worden v dry Ordens aen-ghedient, kiest die ghy wilt. De twee vande Ordens die daer in ghemelt stonden, waeren met siluere, de derde (die onse Societeyt was) met gulde letters gheschreuen. Dit hoe wel misschien ter eeren vanden soeten naem Iesvs gheschiet was, heeft euen-wel den iongh-man als een ken-teecken van sijnen roep opghenomen, ende de Societeyt verkosen.

+ van eenen anderen Ioannes iongh-man te Pariis.
Ioan. Bonifacius Hist. virginalis l. 4. c. 14.

[p. 190]

⁺Daer zijnder al mede sommighe door schrick ende vervaerdtheyt in ghecomen. Ioannem Carreram, om dat hy den roep Godts langhen tijdt wederstaen hadde, heeft den boosen vijandt in eene schroomelijcke ghedaente in sijn camer comen besoecken: van welcken onghetijdighen gast soo hy sich in gheenderleye maniere en conde ontslaen, ghelijck de kinders nae den schoot van hunne moeder, tot de Societeyt gheloopen, ende aldaer bevrijdt gheweest.

⁺Ioannes Magirius wierdter van sijns broeders gheest toe gedwonghen. Want soo hy sich vergat in ontucht ende moedtwille vande ionghheyt, is dien hem by nachte verschenen, en hem straffende ouer sijn onghemaniert leuen, heeft hem een deel bloedts, dat hy uyt de sijde Christi nam, in't aensicht ghesmeten, waerschouwende t'samen: Siet wel toe, dat dit bloedt niet te vergheefs voor v verstort en zy. Waer door heel ontstelt en beweeght, heeft de beteringhe nae den reghel vande Societeyt ghestadichlijck uytghevoert.

⁺Den Salighen Franciscus de Borgia en Franciscus Caietanus, beyde seer edel van afcomste, zijn door het aenschouwen van doode lichaemen, ende het diep bedencken datse daer op namen, vande verganghelijckheyt der werelt ende sterffelijckheyt onser natuere beweeght gheweest, om de prachten van hunnen Princelijcken staet te verlaeten, ende inde Societeyt te comen. Hun exempel hebbender ontallijcke andere Hertoghen, Marquisen, Princen, Grauen, Baender-heeren, &c. naeghevolght: de welcke allegader niet min met deught ende heyligheyt, als met hun edel bloedt, hebben de Societeyt by de werelt schijnbaer⁺ en aensienlijck ghemaeckt: soo dat wy al mede de woorden vanden H. Bernardus moghen ghebruycken: Ick

+ van Ioannes Carrera, Hist. Soc. p. 2.

+ van Ioannes Magirus, Annuae Soc.

+ van P. Borgia en Caietanus.

+ Epist. 105.

[p. 191]

hadde ghelesen, dat Godt niet veel edele, niet veel wijse, niet veel maghtighe verkosen heeft; maer nu buyten snoer soo sien wy door Godts moghentheyt, datter dierghelijcke oock al in groote menighte bekeert worden. Van ons Neder-landt magh ick ghewisselijck segghen, datter noch wel ses en twintigh in't leuen zijn, die de hoogh-gheborenheyt van hun edel gheslacht met de nedericheyt vande Religieuse aermoede inde Societeyt, verlicht sal ick segghen, oft ouerlommert hebben.

Dan hier van nu ghenoegh, misschien oock al te veel, voor den haestighen Leser, die lust heeft nae de sinne-beelden, om den gheest middeler tijdt wat te vermaken, dat wy het derde boeck van onse diensten ende oeffeninghen gaen beginnen.

SOLI DEO HONOR ET GLORIA.