Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

Het seste capitel.
Hoe dat nae Godt ende Maria, den H. Ignatius den Instelder en Vader van dese minste Societeyt is.

Gheliick eertijts Godt almaghtigh tot stichtinghe van sijne H. Kercke slechte visschers ghebruyckt heeft, alsoo heeft hy oock tot oprechtinghe van dese minste Societeyt eenen man verkosen, die nerghens in eruaeren en was, als inde handelinghe van wapenen. Desen is gheweest Ignatius de Loiola, aenden welcken Godt inde stadt van Manresa op sekeren tijdt (als hy inden⁺ gheest opghetrocken was) een schets oft beworp vanden opgangh ende voordt-gangh der Societeyt vertoont heeft. Hier verstondt den dienaer Godts 't werck datter voor handen was, met al dat de Societeyt oock in volghende tijden aenghingh. Hy begheeft sich dan te dien eynde tot de studien, ende al was hy nu dry-en-dertich iaeren oudt, en schaemt hem niet onder de kleyne kinderen d'eerste beghinselen vande Latijnsche sprake te gaen leeren. Daer nae sijne studien te Parijs nu vervoordert hebbende, vergadert ten deele aldaer, ten deele elders, neghen medeghesellen, met de welcke hy den thiensten de stichtinghe van

+ Godt toont de Societeyt aen Ignatius inden gheest:

[p. 63]

de Societeyt beghint, die nae der handt in't vijf-thien hondert veertich vanden Paus Paulus den III. beuestight is. 't Welck alsoo gheschiet zijnde ,wierdt Ignatius ghekosen tot eersten Generael van sijne nieuwe familie. Maer⁺ ghelijck hy dese bedieninghe niet en heeft willen aenveerden, voor dat hem sijnen biecht-vader de selue by maniere van behoorlijcke onderdaenicheyt heuschelijck ouerdronghen heeft: alsoo oock nae dat hy nu den last aenghenomen hadde, is hy voor al besorght gheweest, dat hy sijn' ondersaeten voor alle naecomende tijden met goede Constitutien ende Reghelen soude voorsien,⁺ waer nae sy hen souden hebben te schicken. In't schrijuen van dese hadde hy altoos enckelijck dit voor ooghen, wat tot Godts meerdere glorie dienen moghte: om de welcke sekerder te kennen ende te betreffen, hadde hy voor ghewoonte, dat, soo wanneer hy'er nu eenighe metten verstande begrepen, en schriftelijck op pampier beworpen hadde, de selue op den autaer leyde daer hy Misse dese, ende met vele traenen versocht, dat sijne Godtlijcke Maiesteyt doch soude willen ghedient zijn, sijnen heylighen wille met behoorlijck licht daer ouer te verklaeren. Als hy eens by sy seluen ouerdochte, of het oock gheraedsaem ware, dat de kercken vande Profes-huysen (die enckelijck op aelmoessen moeten leuen) met iaerlijcks incomen souden beset worden; heeft veertich daghen langh op de voorseyde maniere te raede ghegaen, ende sijnen heylighen wille versocht. Dit verhale ick in't besonder, om daer uyt te speuren hoe grootelijcks den H. Ignatius ghearbeydt heeft, dat de Constitutien vande Societeyt meer souden een werck wesen door't ingheuen vande Godtlijcke wijsheyt ghemaeckt, als door menschelijck verstandt oft natuerlijcke redenen.

+ hy vvordt Generael ghekosen:

+ schrijft de Constitutien:

[p. 64]

⁺Nae dat de Constitutien nu aldus gheschreuen waeren, heeft hyse door de gheheele Societeyt verbreydt, eensdeels om van een ieder te verstaen wat hem van de selue docht, eensdeels oock om die in't ghebruyck te stellen, ende alsoo te proeuen ofse bequaemelijck souden connen onderhouden worden. Dit ghedaen, zijnse heel, sonder by oft afdoen (ghelijckse van hem beschreuen waeren) vande gansche Societeyt aenghenomen, om in alles haere maniere van doen en leuen nae de selue, als nae een ghewis ende onfeylbaer recht-snoer, te schicken. Inder voeghen dat wy met goede reden moghen segghen, dat, ghemerckt Ignatius de medeghesellen eerst vergadert, de Constitutien (als de siele) aende Societeyt eerst ghegheuen, ende de selue als hooft en vader, met maght van generale ouerhandt, eerst gheregeert heeft, hy voor den principaelsten instelder ende fondateur naest Godt ende sijne H. Moeder vande minste Societeyt bekent ende ghehouden moet worden.

+ vercondight de selue.