Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

[p. 57]

Het viifde capitel.
Hoe de H. Moeder Godts patroonesse, ende als tvveede instelster vande Societeyt is.

Die malckanderen beminnen, zijn ghemeynlijck van eenen sin ende gheneghentheyt. Ter wijle dan onsen Salighmaker ende sijne H. Moeder met een' aldermeeste liefde aen malcanderen verbonden zijn, soo is het, dat ghelijck hy de Societeyt altoos van herten bemint, alsoo oock sijne H. Moeder tot de selue, van haer beghinsel af, eene besondere gheneghentheyt ghetoont heeft. Dit liet⁺ sich voor 't eerst inden H. Ignatius sien, diese voorquam met verscheyden weldaden. Nauwelijcks en was hy bekeert, of sy heeft haer aen hem vertoont met het kindeken Iesvs in haere armen: waer door hy soo versterckt wierdt, dat hy sedert niet alleen bevrijdt en bleef van alle onsuyuere verbeeldinghen, maer oock eenen afkeer ende walghe ghevoelde van alle wereldtsche ijdelheyt. Bouen dien vondt sich soo onsteken in de liefde tot Godt ende sijne H. Moeder, dat hy corts daer nae ghegaen is nae Mont-serraet (eene plaetse van deuotie, wijdt beroemt om de menighvuldigheyt der mirakelen ende verscheyden weldaden die de H. Moeder Maria aldaer plagh aen haere dienaers te bewijsen) ende heeft daer sijn gheweyr opgheoffert, sijne kleederen verandert, ende belofte ghedaen van eeuwighe suyuerheyt. Hier mede en hiel de goetgunsticheyt van dese H. Moeder tot haeren nieuwen soon ende dienaer noch niet op. Als hy te Manresa woonde,⁺ schreef hy dat gheestelijck boecsken vande Exercitien, 'twelck soo krachtigh is om den mensch tot de volmaecktheyt te leyden, ende soo diep van verholen sin-

+ Maria vertoont haer aen Ignatius:

+ helpt hem in't schrijuen vande Exercitien.

[p. 58]

nen, datter menigh Doctoor in de Godtheyt bekent heeft, dat hy uyt gheene andere meer deughdts ende lichts, als uyt dit alleen ontfanghen heeft. Wie meyndy heeft doen de penne gheleydt van desen noch-rouwen ende ongheleerden soldaet, die nergens dan inde wapenen alleen bedreuen en was? Ludouicus de Puente verklaert in't leuen van P. Balthasar Aluarez (die biecht-vader was vande H. Teresa) dat het Maria de Moeder Godts selue was, die haer dicwils gheduerende dit gheschrijf, aen hem veropenbaerde. Sy heeft het ghetuyght aenden voornoemden Pater, als hy sijn' Exercitien nae ghewoonte vande Societeyt ghingh beghinnen, hem versekerende, datse den H. Ignatius in't schrijuen van dese meditatien ende maniere van bidden gheholpen hadde, als zijnde een' oeffeninghe die haer seer behaeghde, en diese in haer leuen menichweruen selue gheploghen hadde. Het is waerschijnelijck dat hier uyt ghesproten is d'andwoorde, die Ignatius plaght te gheuen op de vraeghe, waer de Societeyt haere beghinselen ende oorspronghen ghenomen hadde: want en seyde anders niet, als, Te Manresa; te weten op die plaetse, daer hy soo dickmaels vanden Sone Godts ende sijne H. Moeder met verscheyden verlichtinghen besocht is⁺ gheweest. Schrijuende te Roomen de Constitutien vande Societeyt, heeft menighe reysen de visite ontfanghen van twee (soo hyse noemde) middelaers, waer door hy verstond Iesus en Maria, als de twee wet-gheuers: aen welcker ordonnantien wy ons moeten laeten voorstaen, dat wy meer verbonden en ghehoorsaem zijn, als aen de sijne, mits de selue uyt hunner beyder als uyt sijnen boesem quamen.

Wt welcke ende meer andere weldaden, die de H. Moeder Godts aen onsen H. Vader Ignatius, ende door hem

+ ende Constitutien.

[p. 59]

aen ons sijne kinderen bewesen heeft, wy wel moghen besluyten, datse neffens Godt door Ignatius de Societeyt heeft voortghebraght. Waerom hy oock, misschien tot bekentenisse dies, niet alleen sijn' eerste beloften, ende daer nae oock sijne professie, heeft Gode voor den autaer vande⁺ alderheylighste Maria willen opdraeghen, maer oock begeert, dat alle sijne naecomelinghen, als die hunne Religieuse beloften doen, andere Heylighen maer in't ghemeyn, maer Maria in't besonder ende namentlijck souden aenroepen, als hunne vernaemste patroonesse, door wiens hulpe ende voorsprake sylieden verscheyden jonsten ende voordeelen soo van haer, als van haeren ghebenedijden Soon in't beleuen hun roeps, ende andere gheleghentheden souden ontfanghen. Welcke sijne meyninghe ghelijckse op een vast betrouwen steunde, dat hy onlanghs uyt d'affectie van Maria t'hemwaerts bewesen gheschept hadde, is alsoo nae der handt door menighvuldighe faueuren ende vremde gheschiedenissen aen sijne Religieusen oock beuestight gheweest. Niet langh nae dat de Societeyt te⁺ Loretten haere wooninghe ghestelt, ende aldaer de sorghe van het heyligh huys aenghenomen hadde, heeftmen rondom de hoofden vande Patres die'r biechte hoorden eene hemelsche vlamme sien spelen: welcke wat isse doch anders gheweest dan een teecken van liefde, waer mede de H. Moeder haere gasten ontfingh, ende haere kinderen inden ijuer der sielen onstack? Voorwaer in dese plaetse is't gheweest dat dien grooten Apostel van Indien en Iaponien den H. Xauerius den vierighen moedt gheschept⁺ heeft, met den welcken hy alle perijckelen te water en te lande misachtede, om de gheheele nieuwe wereldt met Godts kennisse ende liefde t'onsteken. Waer in soo hem den boosen vijandt menighe reyse sochte belet te doen,

+ Ignatius doet sijne beloften voor den autaer van Maria.

+ De Societeyt heeft sorghe van 't H. huys van Loretten.

+ Xauerius door hulpe van Maria vervvint de duyuelen:

[p. 60]

heeft den seluen niet alleen door de hulpe van Maria kloeckelijck verwonnen, maer oock door't aenroepen van haeren heylighen naem, uyt de lichaemen van de besetene⁺ menschen veriaeght. Wat sal ick segghen vanden Salighen Stanislaus Kostka, die door haer vriendelijck besoeck is verheught gheweest, ende haer soet kindeken Iesvs in sijn' armen ontfanghen heeft? en wat vanden Salighen⁺ Aloysius Gonzaga, die sijn leuen mirakeleuselijck in sijne gheboorte door haer behouden, ende nae der handt met belofte van eeuwighe suyuerheyt t'haeren dienste lofweerdichlijck besteedt heeft? Wat van soo vele andere, ende⁺ namentlijck van P. Iacobus Ledesina, Petrus Anascus, Sebastianus Barradas, &c. diese mondelijck tot de Societeyt gheroepen heeft? P. Thomas Sanches siende dat hy inde Societeyt niet en konde ontfanghen worden om dat hy te leelijck stamelde, heeft sijne toevlucht tot Maria ghenomen, ende door haere hulpe van sijn ghebreck verlost zijnde, is aenveerdt gheweest. Ick late nu vaeren alle die treffelijcke mannen, P. Gonsaluus Silueria, Martinus Gutierres, Ignatius Azebedo, Alphonsus Rodriguez, ende duysent andere. Wat voordeelen en hebben dese vande H. Moeder Godts niet ghenoten? ende met wat eene liefde ende godtsdiensticheyt en hebbense van hunnen kant niet⁺ ghesocht de selue te verghelden? Van P. Alphonsus Salmeron lesen wy, dat hy de Saterdaeghen vanden Vasten, sijne ordinarisse materie verlaetende, altoos van onse L. Vrouwe predickte: van P. Franciscus Turrianus, dat hy de Feeste van haere Presentatie schriftelijck ende mondelijck heeft houden staen: de welcke anderssins in perijckel was om van den Paus afgheschaft te worden: waerom hy oock verdient heeft op den seluen dagh ten hemel te vaeren. Van P. Iacobus Laynes, dat hy dry volle uren in't alghemeyn

+ sy besoeckt Stanislaum,

+ bevvaert Aloysium.

+ roepter verscheyden tot de Societeyt:

+ vvordt vande selue geeert,

[p. 61]

Concilie van Trenten soo ghewightigh ghedisputeert heeft⁺ voor haer' onbevleckte ontfanghenisse, dat sy vande H. Synode met een al-ghemeyn toestemmen, alleen is uytghestoken gheweest uyt alle de kinders van Adam, die allegader in d'erf-sonde ontfanghen worden. Hoe wel dese deuotie tot d'onbevlecktheyt van Maria noch eyghen en is gheweest aen P. Laynes, noch vremdt aende Societeyt: want van haer beghinsel af, gheduerende noch het leuen vanden H. Ignatius, heeftse dese opinie soo ernstelijck behert, datse de selue in haere eerste disputatie, als het principaelste punct, om te verweyren voorghestelt heeft. Iae dat meer⁺ ende te verwonderen is, dien grooten liefhebben van onse L. Vrouwe Alphonsus Rodriguez (die haer oock wel met eene heylighe vrijmoedicheyt tot den minnen-strijdt derrede beroepen) heeft menighmael ghetuyght, dat de Societeyt, beneffens andere redenen, te dier eynde oock was inghestelt, om d'eere van Godts Moeder in dit punct voor te staen: soo dat het niet te verwonderen en is, datter een' eeuwighe ordonnantie by ons ghemaeckt is van dese sententie noyt af te gaen.

Op vele andere manieren (van de welcke hier beneden in't derde boeck noch ghesproken sal worden) heeft de Societeyt ghepooght haere Moeder, ende naest Godt, haeren eersten oorsprongh te vereeren, die ick al voorby gae, om dit capitel te sluyten met de waerschouwinghe vanden Saelighen Franciscus de Borgia: den welcken soo hy bemerckt hadde, datter sommighe onder onse Nouicien waeren die Maria niet en hadden tot patroonesse verkosen,⁺ heeft hunnen meester vermaent, dat hy op hunne saelicheyt wel achte soude nemen, terwijle hy groot achterdencken daer van hadde. Welcke sijne vreese gheenen ijdelen waen en is gheweest: want hebben naemaels allegader,

+ in't voorstaen van haere onbevleckte ontfanghenisse:

+ vvaer toese inghestelt is

+ Die Maria niet en eeren, vallen uyt de Societeyt.

[p. 62]

d'een voor, en d'ander nae, hunnen roep verlaeten. Inder voeghen dat wy hier uyt moeten bekennen dat, ghelijck 't meeste deel van d'onse groote danckbaerheyt aende H. moeder Godts schuldich zijn, om datse van, oft door haer tot de Societeyt gheroepen zijn, alsoo allegader groote verbintenisse hebben om haer op 't hooghste te eeren, indien wy in onsen roep willen volherdich blijuen.