Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

Het vierde capitel.
VVaerom aen dese Religie den naem vande Societeyt Iesv gegheven is.

Gheen blinder quaet als d'afgunsticheyt, de welcke niet aen en siet waer opse haren tandt wet, ten

[p. 54]

⁺minsten datse haer venijn magh uytspouwen teghen diese haet. De ketters, soo wel Caluinisten als Lutheranen, ghelijckse van hun beghinsel altoos ghebeten zijn gheweest op de Iesuiten, hebben de selue niet alleen vervolght met wreedtheydt en bloet-verghietinghe in hunne lichaemen, maer oock met laster ende scheldinghe inden naem diese voerden, van de Societeyt Iesv. Desen scheen hen wat te sterck in d'ooghen, ende en konden niet verdraghen, datter sulck een licht inde H. Kercke soude opgaen, waer door hunne duyster fuycken van de verbloemde redenen, diese het slecht volcksken voorhielen, souden ontdeckt worden: daerom hebben al schemerende teghen sijne straelen begonst te bassen, ghelijck de honden teghen de maen: iae dat meer lacchens weerdt is, als andwoorde verdient, zijn⁺ soo verre in hunne blintheyt ghecomen, datse dien seluen naem, diese in ons betichteden van hooueerdicheyt, selue aenghenomen hebben, als lofweerdigh. Daer is onder andere te Mulhausen een stadt van Turinghen, eenen Lutherschen Woorden-dienaer geweest, die by druck een gheschrift heeft laeten uytgaen, dat hy ende alle de Lutheraenen oprechte Iesuiten waeren, ende niet die van Ignatius de Loiola voortcomende desen naem voerden. In welcke voorstellinghe soo hy sy seluen ketelde tot lacchens toe, ende alle de sijne hen streelden als ouer eenen aerdighen vondt, hebben hen allegadere ghestelt tot eenen verdienden spot der Catholijcken, van wiese met goede reden beschimt wierden, om datse desen naem nu ghinghen voor hen seluen vrijen, teghen den welcken sy als niet te voren gheene blaem oft laster ghespaert en hadden. Soo blindt is, segghe ick, de nijdicheyt der ketteren. Doch wy sullen op dit pas dese nieuwe Iesuiten laeten vaeren, op de welcke beter als op die vande Societeyt passen de verwijtinghen

+ De ketters lasteren den naem vande Societeyt;

+ maer tot hunne schande: Anno 1583.

[p. 55]

van hooueerdije, waer mede sy ons laecken, ghemerckt den⁺ naem die wy voeren, enckelijck sijnen oorsprongh uyt d'ootmoedigheydt heeft.

De thien eerste Patres en waeren niet weynigh beladen hoese hunne nieuwe vergaderinghe souden heeten: waer op soo den H. Ignatius rijpelijck ghelet hadde, ende bemerckt, dat sommighe Religien ghenoemt wierden vande plaetsen haerder instellinghe, ander van haere ampten oft principale oeffeninghen, eenighe oock van sekere deughden oft Heylighen; maer het meeste deel vande fondateurs oft instelders selue; vreesende dat, indien dit gheschil met verscheyden stemmen gheslist wierde, sy, om hunne sonderlinghe liefde tot hem, dese nieuwe Religie nae sijnen naem souden noemen; heeft uyt een nederachtigh ghemoedt op hen versocht, datse dit in sijn goetduncken souden stellen: ende uyt verscheyden visioenen den wille van Godt almaghtigh verstaen hebbende, eyndelijck ghesloten ende begheert, datse de Societeyt Iesv soude ghenoemt worden: hier by blijuende met soo stercken opset, dat hy opentlijck bekende, dat hem gheenen reden ter wereldt daer van en konde trecken: iae beleedt, dat hy niet anders doen en konde, ten waere hy teghen den wille Godts dede, ghelijck P. Petrus Ribadeneira ende Polancus ghetuyghen uyt hem ghehoort te hebben. Welcken naem daer nae oock Paulus den III. Iulius den III. Pius⁺ den IV. ende den V. Gregorius den XIII. Sixtus den V. Clemens den VIII. beuestight hebben. Ende soo ten tijde van den Paus Gregorius den XIV. sommighe desen naem bestreden, ende den seluen wilden veranderen, heeft desen Stadt-houder Christi wel bescheydelijck in sijne Bulle beuolen, dat den naem van de Societeyt Iesv, met den welcken dese Religie in haer beghinsel van den Aposto-

+ hy comt uyt d'ootmoedicheyt van S. Ignatius:

+ vvordt van de Pausen beuestight:

[p. 56]

lijcken stoel vereert was, tot alle naevolghende tijden inde selue vast en onveranderlijck soude blijuen. Bouen⁺ d' oodtmoedigheyt ende andere redenen, die den H. Ignatium beweeghden om desen naem aen sijne familie te gheuen, was dese wel de voornaemste, dat hy voor sijne nakomelinghen in den seluen een groot profijt sagh, te weten, dat sy onder den standaert des cruys Iesv moesten strijden, om 'tselue over al te planten: ende achter-volghens het exempel vanden Sone Godts (tot wiens heyr ende gheselschap sy gheroepen souden wesen) alderhande swaere, bittere ende moeyelijcke dinghen moesten verdraeghen; in plaetse van vrijdom, boeyen en ketenen; van wellusticheyt, tormenten en pijn-bancken uytstaen, iae de doodt meer dan het leuen verkiesen. Voorwaer dese naem praemt ende verweckt ons met eenen gheduerighen prickel, om een soo verheuen tijtel wel uyt te voeren: principalijck als wy by ondervindinghe sien 'tgene den H. Hieronymus nae d' experientie ghetuyght, dat hoe licht den arbeydt is van onder desen leydts-man te vechten, soo seker oock de victorie is aen de ghene die maer den wille⁺ en hebben van te winnen: VVy kinderen, seght hy, zijn onder den Capiteyn Iesvs ghekomen: onsen Capiteyn Iesvs voert nu het sweerdt, ende gaet altijt voor ons, ende vecht voor ons, ende verwint den vijandt. VVy steken de trompetten der Priesteren, ende gaen rondom Jericho, dat is dese wereldt: haere mueren vallen, ende wy worden verwinders. Laet ons dan aen onsen Capiteyn Iesvs danckbaer wesen; want door dien Capiteyn, als hy vecht, verwinnen wy.

+ Dient ons tot spore.

+ S. Hieron. in Psal. 76.