Face au mur

Berusting

Als men veroordeeld is, is men gerust. Zo luidt een van de gevangeniswijsheden die op ervaring berusten. Men moet niet meer bekommerd zijn om wat ze weten of niet, men wordt niet meer gewekt om vijf uur 's morgens om zich stram en pijnlijk te gaan zetten op de banken van de kelder der Wetstraat. Ge moet u niet meer ergeren aan de kwade trouw van een auditeur, ge moet geen gissingen meer maken over de straf die u zal worden toebedeeld. Ge zijt gerust, ge kunt uw leven installeren.

Wat vervelend is, dat is het verhuizen van de ene cel naar de andere, van de ene vleugel naar de ander. Er zit geen lijn of geen plan in deze manoeuvers. Een cel is een cel, maar zelfs deze grauwe, naakte muren hebben hun aangezicht, zo vele maanden is uw leven tussen deze muren verlopen, en van 's morgens tot 's avonds hebt gij steeds met dezelfde mensen gezeten. Deze eentonigheid heeft een vorm aan uw leven gegeven en telkens als zij gestoord wordt is het een beproeving.

Wij zitten nog met drie in de cel. In acht maand tijd zijn er, buiten ons drie, een tiental passanten gekomen. Dat valt niet altijd mee. Zo hebben wij met een vent van Nijvel op

[p. 129]

ons dak gezeten die, gedurende de vijf weken dat hij bij ons zat, hetzelfde linnen en dezelfde kousen aanhield. Hij lag overdag ineen gerold in een hoek van de cel en had de manie van luidruchtig te snotteren met de regelmatigheid van een horloge. Wij drie zijn gebleven. Wij zitten al zo lang bij een dat wij uitgepraat zijn, maar het zwijgen is niet lastig of hinderlijk tussen ons. Zij zijn nog niet veroordeeld; later hebben zij beiden de doodstraf gekregen.

En ook de ‘préau’ zal ik moeten verlaten. Weer een ander gezelschap van twee of drie cellen. In die nieuwe ‘préau’ loopt een kerel rond waar ge steeds wat nieuws van hoort. Hij is nog geen dertig jaar, maar weet wat het leven is. Een zwarte is het niet, politiek heeft hem nooit geïnteresseerd, zegt hij. Hij heeft zich een tijdje geïnteresseerd aan temperamentvolle ouder wordende dames; hij heeft er eens eentje — ‘een ferm wijf’, zegt hij — op een rendez-vous een klop op haar test gegeven en is er met haar halssnoer vandoor gegaan. Ook van de handel in cocaïne weet hij wat af. Veertig inbraken heeft hij gepleegd en slechts ééns werd hij betrapt; hij kreeg er vier maand voor. Ge kunt zijn verontwaardiging begrijpen: hij heeft nu vijf jaar gekregen om een paar maand de wacht te hebben opgetrokken bij een vliegveld. Hij vergelijkt en trekt besluiten. Hij mediteert over de wijzigingen aan de morele codex. Hij is wederopgevoed.