— Ja madammeke, tijdens de oorlog was dat anders, moet ge verstaan
— Zeker, meneer pastoor, zeker, dat is allemaal navenant.
Dat was de tijd toen er geestelijken waren die zegden dat zij geen penitentie gaven als men een zwarte had neergeschoten; ook de zonde is een kwestie van klimaat. En een aalmoezenier vertelde mij dat er een ernstig debat was geweest om te weten of het al of niet toegelaten was iemand neer te schieten waarvan men vermoedde dat hij u zou kunnen verklikken hebben. Preventieve neerschieterij. Hij zegde niet wat het besluit van de beraadslaging was geweest. Hij deed mij denken aan de aalmoezenier die in 1917 op het front kwam verkondigen dat deserteren doodzonde was en een tijd nadien gelukkig en triomfantelijk kwam meedelen dat er twintig duizend Tsjechen waren gedeserteerd. Zoals ge ziet, ook in de zonde is alles navenant.
De soldaten die aan het Oostelijk front hebben gestreden, vernemen deze nieuwe herderlijke activiteit met bittere spot. Voor hun gesneuvelde kameraden moest de kerk worden opgeëist en een Duits legeraalmoezenier besteld om een lijkdienst op te dragen. Ook de zielen hebben een kleur.
Het zout der aarde heeft zijn kracht verloren.