Face au mur

De troost van de kaarten

Naast hem slaapt een andere vriend van me. Hij is, sedert jaren vóór de oorlog, beroepssmokkelaar in 't groot. Zijn werkterrein was de franse grens; hij is van het zuiden van Oost-Vlaanderen, heeft ook tijdens de oorlog veel geld verdiend, en bezit het nog. Aan de grond van zijn aanhouding liggen duistere smokkelaarshistories waarover hij verwarde uitleg geeft. Hij is bij zijn aanhouding verschrikkelijk afgeranseld geweest en lijdt nog veel van de nieren. Als de weersgesteldheid hem slapeloze nachten geeft van de pijn, ligt hij na te denken hoe hij zich zal wreken op de meest radicale en meest practische wijze. Zestien hebben hem afgeslagen, zestien zijn hem afrekening verschuldigd, zegt hij. Zestien is een hele hoop, doe ik hem opmerken. Hij schijnt het niet zo heel veel te vinden. Daarbij, het is toch maar uitschot en er zal nog crapuul genoeg overblijven in de streek.

Hij legt ook de kaart voor de mannen van de barak. Het beroep van kaartlegger is zeer gezien in het kamp. De goede vakmannen zijn gekend en hebben het druk. Want dat is een werk dat geregeld terugkeert. ‘Wij zullen ze nog maar eens laten leggen’, gaat het. En ze vernemen ongeveer hetzelfde als de vorige maal en zijn gepaaid. In de

[p. 83]

nood is alles troost.

Onze kaartlegger die ze René noemen ofschoon hij Jozef heet, legt de kaarten met de daarbij behorende plechtigheid. ‘De kaarten liegen niet’, zegt hij. Ge moet afnemen met de linkerhand. Hij doet de proef en de tegenproef, het kruis en de horloge, er is telkens een vrouw in die voor u aan 't werk is en een andere die tegenwringt, een man met een lange arm, een groot huis, getekende papieren en een reis. Hij past het toe op uw geval, doet er een opbeurende commentaar bij en besluit: ‘De boel is in orde, uw wensen zullen vervuld worden’.

Soms glimlacht hij heimelijk als de kaarten te voorschijn komen. ‘Ja, zegt hij, daar is veel vrouwvolk in uw leven, zie, nog een sakkerdjie man, gij hebt er niet op gespuwd’. De patiënt lacht een beetje verlegen maar voelt zich gevleid om de sex-appeal die de kaarten hem toeschrijven. Er zijn er die daarna verdere uitleg geven om de waarheid van de kaart te bevestigen. Ook daarin bestaat vrijheid. Maar René neemt zijn ambt verder op als een sociale taak; hij geeft troost door illusie. Als de kaart ongunstig is, verzacht hij haar betekenis zodat hij steeds gunstige resultaten bekomt. In de Wolstraat heeft de aalmoezenier hem geluk gewenst om het opbeurende werk dat hij daar verrichtte. Nu ja, die aalmoezenier uit de Wolstraat...

René werd eindelijk vrijgelaten. Ik heb niet kunnen nagaan of er in zijn streek onopgehelderde ongelukken zijn gebeurd.