Face au mur

De Jef

Eens is de celdeur plotseling opengegaan en daar stonden drie mensen naar ons te kijken: de directeur, een veel gedecoreerd officier die door de veldslagen niet te zeer gehavend scheen en een dame met een zuur en maagdelijk uiterlijk. Zij keken ons een poos aan, zagen naar de dekens op ons schouders, onze verwonderde maar niet smekende ogen, en gingen verder.

Er is maar één onder ons die zegt wat hij daarover denkt; hij bezit een rijke keuze van adjectieven waarmede hij vooral de vrouwelijke verschijning bedenkt. Hij is nieuwgekomen in de cel en is eigenlijk geen zwarte, want hij heeft met de witten een roofoverval op een hoeve gedaan. Van beroep is hij bandiet en het Aalsterse is zijn vaderland. Hij vertelt graag wat hij heeft uitgericht en heeft de nasmaak van zijn schurkenstreken nog op de lippen. En die nasmaak is niet bitter.

Nadat hij zich geoefend had in het namaken en gebruiken van valse stempels, hadden de Duitsers hem bij de kladden gepakt en hem de kans gegeven zijn straf om te zetten in een dienstneming bij een gewapende formatie. De Duitsers hebben nooit hun vrienden kunnen kiezen. Onze man deserteerde en gebruikte zijn uniform om te smokkelen met een boezemvriend die in zijn geval was en later een kogel in de mond kreeg toen hij, aan de toog van een kroegske, een pint aan de lippen wilde brengen. Er zijn weinig dingen die een mens onder een bezetting kan uitvoeren — ook obscene kaarten had hij verkocht — die hij niet had gedaan; maar ‘zwart’ was hij niet geweest.

Hij had op een papiertje een ‘zeer krachtig gebed’ tot de H. Rita afgeschreven; een heilige die in gevangenis en

[p. 25]

kamp een zeer uitgebreid kliënteel had. En dat las hij met spellende lippen drie maal per dag. Dat was zijn dagelijkse geestelijke bezigheid samen met het uitrekenen wanneer hij zou buiten komen indien ze hem twintig jaar gaven. Ik weet niet of het ‘zeer krachtig gebed’ veel op de krijgsraad heeft uitgewerkt, maar onze bandiet had er een groot vertrouwen in. En telkens als hij zijn papiertje opvouwde, begon hij, in een duistere associatie van gedachten, van zijn lief te spreken. Misschien was hij een van die sterk gepolariseerde naturen; misschien bracht hij alles in verband met de in een ver uitzicht staande vrijheid die hem, dank zij het gebed, door het hoofd speelde. In ieder geval zweefden zijn gedachten telkens naar zeer profane dingen, vooral nadat hij, in het bovenste hoekje van de deur, de verzuchting gelezen had van een oud bewoner der cel: ‘Nog 17 maand en dan...’ De puntjes staan hier fatsoenlijkheidshalve voor een woord dat van streek tot streek verschilt maar overal met dezelfde preciesheid wordt begrepen.