Face au mur

[p. 11]

Vooraf

Deze herinneringen werden geschreven in de cel. Misschien zouden zij er anders uit zien moest ik ze, op afstand van tijd, hebben op 't papier gesteld. Dat ligt in de aard van de dingen. Bij het overlezen er van heb ik weinig geschrapt en niets gewijzigd. Ook voor mij is het een dokument dat het karakter draagt van de tijd waarop het geschreven werd, in de gemoedstoestand van de cel, en eerlijkheidshalve moest dan ook de zin van het geheel ongewijzigd blijven. Ik heb er zorgvuldig alle fantazie uit geweerd. Mensen die er in voorkomen heb ik gekend en de feiten heb ik beleefd. Van al de vreselijkheden die mij ter kennis zijn gekomen door hen die ze hebben ondergaan of onder wier ogen zij werden gepleegd, heb ik weinig aangehaald. Ik heb willen vermijden een gruwelboek te schrijven. Daar is trouwens zo'n ontzettende ellende bij gekomen, waaraan geen einde te voorzien is, dat het verleden zijn betekenis verliest tegenover het heden.

Bij de bittere ervaring die uit deze bladzijden spreekt, werd dan toch getracht verbittering het zwijgen op te leggen. Ik heb mijn best gedaan om te getuigen zonder haat en zonder vrees.

Toen ik deze bladzijden klaar maakte voor de drukker, overviel mij, na zoveel jaren, met vernieuwde kracht het gevoel van verbondenheid in het leed met hen die nog in de cel zitten en wachten, zeventien, achttien jaar wachten, en geen uitkomst zien. Met al degenen die gehandeld hebben met een eerlijk hart en ook, och God waarom niet, met de anderen vanwaar zij ook mogen gekomen zijn. Er zijn dingen die men alleen begrijpen kan als men ze zelf heeft beleefd.

Ik heb sedertien vele mensen terug gezien die met mij hebben gezeten. Voor de meesten onder hen was de herwonnen vrijheid een nieuwe aaneenschakeling van zorgen. Zij zijn teruggekomen in een wereld zonder begrijpen en zonder barmhartigheid; zij zijn opgesloten in hun eigen

[p. 12]

kring, de kring van de rechtlozen, en vermijden het gezelschap van anderen. En in vele van de kinderen is de verbittering groter dan in de ouders zelf. Het langdurig verblijf van vele duizenden mannen die dan toch niet om misdrijven van gemeen recht in de cel waren terecht gekomen, en door hun houding de achting hebben verworven van hen die ze moesten opgesloten houden, is er aanleiding toe geweest om het gevangenisregime menselijker te maken. Indien zij die over de gevangenissen regeren zonder te weten wat een gevangenis is, er in de toekomst nog meer het menselijke tot zijn recht laten komen, zal dat ten minste één, misschien het enige, gunstig gevolg van deze repressie zijn geweest.

Filip de Pillecyn