Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

[p. 124]

XXIX. Hoofdtstuk.
Van den Godsdienst der Inwooners van 't Eilandt Hispaniola.

⁺ Het is onnodig zich op dit stuk wyd uit te breiden, nademaal^(a) hunnen Godsdienst de zelfde is met die der overige Antilles: alleenlyk staat hier aan te merken dat dit Volk zich beroemt dat de quaade Geest hen voor deezen de overwinning en verwoesting van hun Landt door een Natie gekleedt gaande en een baardt dragende, voorzegt is geworden, welk Volk hunnen Godsdienst zoude omverwerpen, hunne Gewoontens afschaffen en hunne kinderen ombrengen. Ter gedagtenis van dit Orakel, hebben zy een Formulier van Gebeden, verzeld met Offerhanden aan deezen Geest ingesteldt: maar de tydt die het verval der Mogendheit deezer helsche Geesten bepaalde, was gekomen; zy moesten zich overgeeven.

⁺ Hunne Priesters waaren van dezelve hoedanigheit als de andere; hunne Danssen hadden niets byzonders in, als die waar van wy gesprooken hebben. Zy waren vermengt met Gezangen, en deeze by hen Godsvrugtige, maar by ons Waereldsche Oeffening wordt in hunne taal Areita genoemt. De Gezangen verhaalende de Heldendaaden hunner Voorouderen, en de roemrugtige uitvoeringen in hun Vaderlandt, konden aangemerkt worden, als de Jaarboeken van de Natie: men danste aldaar ook op 't geluidt van een soort van holle houte Trommelen. De Tabak was het Reukwerk dat men ter eere van hunne Afgoden rookte. De Priesters onbesuisd of dronken van den rook des Tabaks, bedienden zich behendiglyk van die ontsteltenis der herssenen, om by het Volk hunne buitenspoorigheden als zoo veele Orakelen hunner Geesten te doen gelden.

De Godsdienstigheit die zy aan deeze⁺ quaade Geesten beweezen, is aanmerklyk.^(b) De Caciquen lieten 'er de plechtigheit van door Herauten afkondigen, en wanneer de dag der Ceremonie gekomen was, trokken zy als in Processie met een Tamboer aan 't hoofdt hunner Onderdanen van beide de Sexen. De Mannen en de Vrouwen waren in hun beste gewaadt en kleeding, de Dochters verscheenen 'er naakt. Zy begaaven zich alle te gelyk naar den Tempel deezer valsche Godheden, die men in dezelve zag afgebeeldt onder verscheidene ongemeene gedaantens alle even zeer verschrikkelyk, en gelyk als onze Schilders de Duivels verbeelden. Men zag 'er ook Priesters deezer Afgoden, dienende en yverig biddende, of om beter te zeggen met een geschreeuw en gehuil, bequaam om zodanige lieden te verschrikken en te ontzetten, die niet bequaam zyn, om de bedriegeryen, die deeze Dienaars hunner Goden onder een gewaande rechtzinnige Godsvrugt bedekken, te konnen onderscheiden.

In dien staat stelden zy de Offerhanden der⁺ Godsdienstigen de Goden voor, welke Offerhanden ten deele bestonden uit zeekere Koeken, die door eenige Vrouwen in Korfjes met bloemen versierd, aangebragt wierden. Waarna dezelve op 't gegeeven teeken der Priesteren dansten, den lof der Zemes (hier vooren door ons Chemens genoemt) zongen, en hunne Koeken offerden, eindigende vervolgens dit Godsdienstig bedryf, door eenige lofzangen ter eere hunner oude Koningen of Caciquen, en door Gebeden om den voorspoedt der Natie. De Priesters braken deeze Koeken in verscheidene stukken, waarvan zy vervolgens aan de Mannen uitdeeling deeden.

+ Hoe de Hispaniolers zich een Voorzegging van de komst der Spaanjaarden ingebeeldt hebben.

(a) Eenige Spaanjaarden, ooggetuigen der eerste overwinningen der nieuwe Waereldt, hebben geschreeven, dat de Indianen van 't Eilandt Hispaniola de Chemens of Zemes (aldus schryven zy) aanmerken als de Boden, Agenten, of Middelaars van een Opperste, Eenig, Eeuwig, Oneindig, Almagtig, Onzigtbaar Weezen. Zy gelooven dat deeze Zemes voorzitten in alle de noodwendigheden der menschen. Zy noemen dit Opperste en echter geschapen Weezen, Jocanna en Guamanocon, dewyl zy hem een Moeder toeschryven, die vyf verscheidene namen hadt. Wanneer zy ten Oorlog trokken, maakten zy zich aan hun voorhoofdt twee kleine Zemes vast.
Wy hebben gezegd, dat deeze Zemes van Hout, Steen of Katoen enz. waren. Die van Hispaniola, baden 'er een aan onder de gedaante van een Vrouw, waar nevens men haare twee Staatsdienaars zag, gereed om haare beveelen uit te voeren. De een voor Heraut speelende, ontboodt alle de andere Zemes byeen, op dat zy naar vereisch, de Windt zouden gaan verwekken, of den Regen veroorzaaken, enz: de andere hadt order om door overstrooming de geenen te kastyden die aan hunne Meestresse de schuldige eerbied niet beweezen. Deeze Anteekening hebben wy gehaaldt uit het werk van Petrus Martyr de Rebus Occeanicis de novo Orbe &c. genoemt.

+ Hunne Godsdienst doorgaans met Dansseryen en Gezangen verzelt.

+ Met welk een Plechtigheit zy hunne quaade Geesten Godsdienstige eere beweezen

(b) De Bry, en Purchas.

+ en Offerhande doen, in koeken bestaande;

[p. t.o. 125]

78
CEREMONIE Religieuse des Habitans de l'Isle ESPAGNOLLE.

[p. 125]

⁺ Een ieder was genoodzaakt geduurende het gansche jaar deeze stukken van Koeken te bewaaren, geheiligdt door de Offerhande, die 'er van aan Zemes gedaan was. Men hieldt dezelve voor Bewaarmiddelen tegen veelerlei soorten van ongevallen. Wanneer de Omgang (waar van men hier de afbeelding ziet^†) gereet stont, om in den Tempel in te gaan, ging de Caciqué, die dezelve geleidde, aan den ingang nederzitten. De Omgang trok al zingende binnen, en deedt, om zoo te zeggen, de monstering voor hem. Wanneer men zich nu voor den Afgod zoude vertoonen, stak elk alvoorens een klein houtje in de keel, om te braaken: want men moest zich zuiver voor dien God vertoonen, en als met het hart op de tonge.

⁺ Hunne Zemes verscheenen dikwils aan de Priesters, en lieten zich somtyds aan 't Volk hooren; 't zy dat het een Duivels Kunst geweest is, of eenige list van den Boje. Men oordeelde van 't antwoordt des Orakels uit het gelaat des Priesters. Indien hy danste, en zong, was zulks een goed teken; doch zoo hy droefgeestig was, begon het Volk insgelyks treurig te worden, geevende zich over in traanen en aan de droefheit, en vastten zoo lange tot dat 'er hoop van verzoeninge met hunne Goden was.

⁺ De oorspronk die zy aan het Menschelyk Geslacht geeven, is zoo buitenspoorig, dat men het naaulyks durft verhaalen. De Menschen, zeggen zy, zyn uit twee Hoolen van een Berg voortgekomen. Uit het eene Hol quamen den geenen voort, die men een goede soort noemen kan, dat is, den Bloem en uitgeleezenste van 't Menschelyk Geslacht; uit het andere zyn de allerslegste en geringste van de zelven gesprooten. De Zon door deeze voortkoming vertoornt, veranderde in Steen, die den mondt des Bergs bewaarde (ongetwyffeldt om de voortkoming des Menschelyken Geslagts te beletten.) Vervolgens veranderde dat Hemellicht telkens deeze nieuwe Aankomelingen in Boomen, Kikvorsschen, enz., en des niet tegenstaande verhinderde zulks niet, dat het Aardryk bevolkt wierdt. Konden de Alouden die de Menschen uit de Eike-Boomen deeden voortkomen, wel iets vreemder bedacht hebben? De Zon en de Maan waren zelfs uit een Grot des Eilandts voortgekomen. Deeze Grot was zoo vermaerdt, dat de Bewooners van Hispaniola derwaarts Bedevaarden aanregten, die voor geene andere ter Waereldt in aanzien behoefden te wyken. De Grot was versierdt met schilderwerk van een Indiaansche keurelykheit: maar alvoorens daar binnen te treeden, leidde men eerst zyne pligten aan de Geesten af, die den ingang bewaarden.

De Veelwyvery was mede in dit Eilandt⁺ ingevoert; men nam 'er zoo veele Wyven als men onderhouden kon. De Caciquen hadden 'er voor 't minste dertig stuks. Het blykt, uit het verhaal der Historischryvers van de nieuwe Waereldt, dat men na hunne doodt hen altyd twee of drie Vrouwen mede gaf, om hen in de andere Waereldt te dienen. Onaangezien deeze veelheit van Vrouwen vervielen zy noch tot eene vervloekte en niet min vreemde zeldzaamheit: een voorwerp waardig den roem^(a) die een Aardssbisschop en een Abt dezelve wel hebben durven toewyen. Zy geloofden aan de Wederkeering; zy verbeeldden zich dat de Dooden des nagts omzworven; een schoone stoffe waarlyk om hunne Godsvruchtigheit⁺ te oeffenen, indien zy maar verstand genoeg hadden gehad, om die werkstellig te maaken! Deeze Dooden, zoo doodt als zy waren, deeden somtyds de Vrouwen aan, maar als het tot de zaak quam, vondt men dat deeze Dooden by de levendigen niets vermogten. De Schimmen hadde wel verlof, om eene Menschelyke gedaante aan te neemen; doch alleen onder zekere^(b) bepaalingen, die hen noch by de Vrouwen beminnelyk, noch ontzaglyk by de Mannen maakten.

+ die vervolgens gebroken worden, en onder den Volke uitgedeelt, en als Heiligdommen bewaart.

† Zie het nevensgevoegde Afbeeldzel, verbeeldende de Godsdienstige Plechtigheit der Bewooners van 't Eilandt Hispaniola.

+ Verschyning hunner Zemes hoe bedriegelyk die zy.

+ Zeldzaam gevoelen van dien Landaart wegens den oorsprong van 't Menschelyk Geslacht.

+ Hoe de Veelwyvery onder deeze Eilanders inzwang ging,

(a) Jean de la Casa Aards-Bisschop van Benevento, die het Capitolo del forno heeft gemaakt, en de Abt de C. in een Fransch gedicht, 't welk nooit is gedrukt geweest.

+ en wat zy van de verschyning der Dooden geloofen.

(b) Zy zeggen dat, carebant Umbilico &c.