Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XII. Hoofdtstuk.
Van de Jaarreekening deezer Volkeren en van hunne Dagteekeningen ter geheugenisse van eenige Zaaken van Gewigt, die zy behandelen.

^+(a) Het jaar der Hurons en meer andere Volkeren van Canada en Mississipi, bestaat uit twaalf Synodique of volkoomen Maan-maanden, met dit onderscheit dat zy ten einde van dertig Mannen een Maan als overtallig laaten tusschenkomen, die zy de verloore Maan noemen. Alle deeze Maanmaanden hebben ieder haare eige benaaming naar haaren aart. Zy noemen de Maandt Maart de Worm-Maan, om dat in dien tydt deeze ondieren beginnen voor den dag te komen; de maandt April de Plant-Maan; de maandt May de Zwaluw-Maan, en zoo voorts, met alle de andere. De Nederlanders zelfs hebben de gewoonte van in hunne taal de maanden aldus te noemen; als de maandt Maart noemen zy de Snoeymaandt; de maandt April Grasmaandt; enz: Wy moeten hier iets van de verloore Maan deezer Volkeren zeggen.^(b) Onderstelt eens dat de maant Maart de dertigste maan-maandt van dien Landtaart zy, en aldus de Revolutie van dertig Maanden voleindigt, zoo zal 'er tusschen Maart en April een verlooren Maan voorkomen, volgens welke men de maandt April voor de eerste der Synodique Revolutie van dertig maanden zal beginnen te tellen. Dit is de eenigste uitlegging die het verhaal van den Baron ophelderen kan. In plaats van Weeken, daar men aldaar geheel niet van weet, tellen zy van den eersten dag tot op den zes en twintigsten van hunne Maan maanden, zynde juist de lengte van tydt, tusschen het oogenblik, wanneer de Maan het allereerst haaren wasdom in den Avondstondt vertoont (aldus drukt zich de Baron uit) tot dat zy byna des Morgens onzigtbaar word. Dit noemen zy de Maandt van Verligting; ‘by voorbeeldt, zegt de Baron, een Amerikaan zal zeggen, ik vertrok den eersten van Steur-maandt ('t welk de mandt Au-

+ Hoe de Hurons en Canadeezen hunne Maanden Jaarreekening houden, en met welk een vreemd gebruik dit gaat verzelt.

(a) De Baron de la Hontan.

(b) La Hontan ubi supra.

[p. 94]

gustus is) en ik keerde weder den 29^sten. van de Maandt van 't Indisch kooren, zynde die van September; en den volgenden dag, zynde den laatsten, rutste ik. Maar dewyl 'er nu nog drie en een halven dag lang, een doode Maan is (gelyk zy zeggen) vermits men geduurende dien tydt dezelve niet zien kan, zoo geeven zy deeze dagen den naam van naakte Dagen. Hoe moeyelyk en duyster deeze reekening moet zyn, is genoegzaam te begrypen. Zy verdeelen ook hunne verbeelde Dagen en Nachten, by quartieren, half quartieren, de helft, drie quart, op- en ondergang van de Zon, en Morgen-en Avondstonden: maar zal men zeggen, deeze telling kan niet naaukeurig zyn, wanneer somtyds de Zon of Maan op hunnen Horizont niet schynt. Waar op de Baron de la Hontan antwoordt: dat een langduurige ondervinding en eene naaukeurige oplettendheit, die by afgetrokkene menschen als wy zyn, zelden gevonden word, oorzaak is dat zy het uur van den Dag en den Nagt naaukeurig weeten te onderscheiden, al schoon de lucht betrokken en duyster is.

⁺ Zy bedienen zig dan, als gezegt is, van Zinnebeelden om hunne gedachten uyt te drukken: maar wanneer zy eenige hoofdtzaaken verhandelen, bedienen zy zich van snoertjes,^(a) als van kraaltjes, van schelphoorntjes, langwerpig gesneden, zoo wel zwarte als witte, en zodanig aangeregen en geschikt dat dezelve eenige aangenaame figuurtjes verbeelden. Deeze snoertjes^* zyn twee voet lang, en drie a vier duymen breedt. Zodanige verstreken, voor hen dikwils in plaats van Geschrift, in sommige t'samenhandelingen, of in het eyndigen van een Proces, enz. De Krygslieden maaken 'er Armringen van, en Gordels die zy over witte hemden aandoen. De Lezer zal het gebruik deezer Snoeren beter begrypen, wanneer⁺ hy in de Reisbeschryvingen de Vredehandelingen der Franschen of Engelschen met de Amerikanen naziet. Al wat wy 'er van zeggen konnen is, dat ieder Snoer een stuk van de Onderhandeling behelsdt; of eenige merkwaardige omstandigheyt: als by voorbeeldt; wanneer men met eenige Vyandlyke Natie staat te handelen, of indien men aan een Bondgenoot eenige zaaken wil mededeelen, zoo zal men hem zoo veele Snoeren of Halsbanden zenden, als men verscheidene zaaken te verhandelen heeft. De eene zal somtyds een Raadgeeving behelzen; de andere een plegtigheyt van Rouw-beklag; ook we] een verzoeninge; of betuiging van eenig voorneemen goed te keuren; of deel te neemen in eenige onderneeming enz:

+ Vreemdt gebruik van snoeren om hoofdzaakelyke dingen uit te voeren en te verhandelen.

(a) La Poterie ubi supra.

* Zie het Afbeeldzel Pag. 67. in de eerste Verbeelding.

+ Verklaaring van dit gebruik gegeeven.