Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

VIII. Hoofdtstuk.
Plechtigheden des Oorlogs, by de Volkeren van Canada, Mississipi enz.

⁺ Wy zullen de beschryving deezer plechtigheden met die van den Calumet beginnen. De Volkeren van Amerika, hebben een Calumet van Oorlog, en een Calumet van Vrede. Wanneer eenige Natie, na dat zy den Calumet by andere van hunne gebuurvolkeren gebragt hebben, door den Vyandt aangetast wordt, zoo is den geene die den Calumet ontfangen heeft, verpligt de belangen van den aangetasten te behartigen. Indien in het hevigste van den strydt zich een Scheydsman opdoet, den Calumet aanbiedende, is 'er aanstondts stilstandt van Wapenen, en zoo beide de partyen den Calumet aanneemen, en met den zelven rooken, is de Vrede geslooten, en elk keert weder naar zyn Landt: doch 't is ook geoorloft dien te weigeren, zonder nochtans het Regt, dat dit Volk den zelven toeschryft, te schenden, zynde byna als by ons, het Regt der Volkeren.^(a) De roode Vederen des Calumets beteekenen, dat men bystandt aanbiedt, de witte en graauwe onder een gemengdt, beduiden een geruste Vrede, en een aangeboden bystandt, niet alleen aan die geenen die men den Calumet aanbiedt, maar ook aan hunne Bondgenooten. Een Calumet aan de eene zyde rood, en aan de andere zyde wit en graauw, beduidt te gelyk Vrede en Oorlog; de Vrede voor het Volk, dat aan de zyde van 't vermengde wit en graauw is; en den Oorlog voor de geenen waar na het roode gekeerd zy.

Alle groote onderneemingen deezer Amerikanen worden altoos door een Dans met den Calumet voorgegaan. Deeeze Dans bevestigt de Verbonden; is een voorbereiding tot den Oorlog; en beteekent ook een openbaar vreugdeteeken, gelyk men by ons vuurwerken na een heerlyke overwinning aansteekt, en op de geboorte van Koningen en Vorsten enz. geschied: met een woordt, dezelve komt zeer wel met onze Balen overeen; dewyl de Volkeren van Canada dikwils aan de Vreemdelingen het vermaak van den Calumet geeven, gelyk wy ons met het houden van een Baal verlustigen.

Wy zullen hier een beschryving van den⁺ Dans des Calumets doen, door den Baron de la Hontan en andere Reizigers de Krygsdans genoemt. Deeze plechtigheit geschiet des Winters in een hut, en des Zomers in 't open veldt; wanneer men de plaats van 't Baal met takken van boomen omheint, en op den grondt een groote biezemat met verscheidene kleuren beschilderd, spreidt; waarop^(b) de Bescherm-Godt des geenen, die den Dans aanregt, gestelt wordt. De Calumet wordt ter rechter zyde van den zelven geplaatst, want men dit feest ter zyner eeren viert, of hy bezit 'er ten minsten den voorrang van; verders recht men rondom den Calumet een Zegeteken van boogen, pylen, knodsen en bylen op. Dit alles dus beschikt zynde, en een weinig eer den Dans begint, gaat elk naar maate dat de Vergadering aangroeit, de Godheit begroeten; geschiedende deeze hulde in dezelve te berooken met Tabak. De geenen die de schoonste stem hebben beslaan de beste plaatsen, en de andere plaatsen zich in 't ronde onder de takken der boomen: alle zitten zy plat op den grondt neder. Vervolgens neemt een van de voornaamste uit deeze Vergadering den Calumet zeer eerbiedig op, en ondersteunende die met beide zyne handen, danst hy met den zelven naar de maat, altoos acht geevende om met de stem der Zangers over een te komen. Alle de verscheidene bewegingen, die hy met⁺ den Calumet maakt, zyn byzonder vreemd, en mogelyk wel iets betekenende: Dan vertoont men dezelven eens aan de Vergadering, dan biedt men hem eens aan de Zon aan, dikwils neigt men hem ter aarde, men spreid hem de vleugels uit als of men hem wilde laaten vliegen; en eindelyk brengt of houdt

+ Welk een plechtelyk gebruik de Amerikanen van den Calumet van Oorlog en van Vrede maaken.

(a) La Potterie

+ Der Amerikanen Dans met den Calumet des Oorlogs beschreeven.

(b) Manitou genaamd.

+ Vreemde plechtigheden met den Calumet uitgevoert.

[p. 88]

men hem voor den mondt der omstanders, als of men hen den Calumet te kussen wilde geeven. Dit is nu het eerste Bedryf deezer vrolykheit, 't welk men Godsdienstig noemen kan. Vervolgens geschiedt 'er een gevecht op 't geluidt van een trommel, of een soort van keteltrom, welk krygsgeschal somtyds met den klank van stemmen gepaard gaat. Waarop de Amerikaan, die den Calumet in handen heeft, een jong Kampvegter noodigt, om de wapenen die onder het vloertapyt verborgen leggen op te nemen, daagt hem uit om tegen hem te vechten; terstondt neemt deeze jonge Krygsman zyn boog, pylen en byl, en bevecht den geenen die den Calumet heeft. De gansche strydt geschied op Dansmaat, en op 't laatst blyft altoos de Calumet Overwinnaar, zynde dit het tweede Bedryf. Het derde Bedryf deezer plechtigheden gaat t' eenemaal den Overwinnaar aan: Hy doet voor de Vergadering een omstandig verhaal van alle zyne Oorlogsdaaden, en op elk verhaal zyner bedryven,^(a) geeft hy een slag met een Knodts op een paal in 't midden van den kring staande; zyn verhaal geëindigt zynde, geeft de Voorzitter van de Vergadering den Krygsheldt een geschenk van een schone tabbaert uit een Castor bestaande: vervolgens gaat de Calumet in de handt van een andere Amerikaan over, van deezen weder aan een derde, en zoo voorts, tot dat de gansche Vergadering zich van dezelve plicht gequeeten heeft. Wanneer het geschiet dat 'er onder deezen Dans des Calumets van eenig Verbondt te maaken gehandeld wordt, zoo besluit die de Voorrang heeft deeze plegtigheit, met aan de Gezanten der Volkeren, wet wien een Verbond gemaakt wordt, den Calumet over te geeven.

⁺ Deeze Volkeren zeggen elkander den Oorlog aan, door een Gevangen aan de Natie te zenden die zy beoorlogen willen. Men stelt hem een byl of hakmes ter handt, welkers handvatsel rood en zwart geverfd is, met bevel om het zelve aan zyne Landslieden over te geeven. Zelfs gebeurt het wel dat⁺ zy drie of vier gevangens afzenden, na hun te hebben doen belooven in deezen Oorlog niet te dienen. De Oorlogs verklaringen beginnen met een Feest, waarop het^(b) Opperhoofdt der onderneeming alle zyne vrienden noodigt. Dit is een soort van Tafelraadt, niet qualyk naar die der Oude Germannen gelykende. Hennepin zegt, dat zy dikwils tien of twaalf Feesten houden voor hun vertrek. Wat 'er ook van zy, het gemelde Opperhoofdt maakt alsdan zyn voorneemen bekend, en welke maatregels hy volgen zal om het zelve uit te voeren. Het Gezang, en de Danssen des Calumets verzellen de openbaring van dit zyn voorneemen. Hy stelt aldaar met eenen vast, wat dag hy zal vertrekken, en de plaats der samenkomste. Dit geschiedt gemeenlyk des nachts om den Optogt des te geheimer te houden: maar wanneer dezelve algemeen is, geschieden 'er groote en rugtbaare toebereydsels. Men hoordt niet als van Feesten en Offerhanden, en de Vrouwen en Dochters ontfangen bevel om zich van een ieder te laaten gebruyken; om de Krygslieden des te beter in de belangens des Vaderlandts in te wikkelen. Eindelyk doet men deeze Helden ongemeene eerbewyzingen aan, en men betaalt hen van te vooren met geschenken, bestaande in 't hoofdhair dat zy zich voorstellen van hunne Vyanden te zullen bekomen.

Volgens de Baron de la Hontan beginnen⁺ de Amerikanen den Kryg te volgen op hun twintigste jaar, en dienen tot dat zy vyftig jaar bereikt hebben; overzulks zy daarom van hun twintigste tot hun vyftigste jaar, Krygslieden worden genoemt. Deeze Krygslieden onderneemen niets zonder den raadt der Oudsten, aan wien zy alle hunne voornemens moeten voorstellen. Vervolgens raadslagen de Oudsten te samen over deeze voorstellingen; waarop de Redenaar na buiten treedt en het besluit dat in den Raadt genomen is, bekend maakt, gelyk wy reeds gezegd hebben.

De toebereidselen ten Oorlog duuren gemeenlyk⁺ twee of drie maanden. Het Krygs Opperhoofdt^(c) zingt alle nachten eenige Oorlogs gezangen, en houdt alle twee dagen een Vastendag, genietende zyne maaltydt by zich zelven alleen, en bereidt een plegtig Gastmaal voor zyn vertrek, waarop alle de

(a) La Hontan in zyne Reizen.

+ Hoedanig dien Landaart elkander den Oorlog aanzegt,

+ en met welk een plechtigheit den Optogt besloten word.

(b) Wanneer het Krygs Opperhoofdt zal optrekken, laat hy door zyn Omroeper door 't gansche Dorp den dag bekend maaken, dat hy zyn Oorlogsfeest zal houden, waarop alle de geenen die van de party willen zyn, hunne schotelen in de hut des Opperhoofdts brengen De Vergadering byeen gekomen zynde, treedt het Opperhoofdt naar de gemeene Plaats, met de Knods in de handt, gevolgd wordende van zyne Krygslieden die rondom hem gaan nederzitten. Terstont komen 'er zes Amerikanen ieder met een Oorlogstuig dat naar een keteltrom gelykt, en bukken zich neder voor de paal die in 't midden van den kring staat. Ter zelver tydt vestigt het Opperhoofdt zyn gezigt heel sterk naar de Zon, en wordt hierin door alle het Volk gevolgt. In deeze gestalte doet hy een Aanspraak aan den Grooten Geest, of liever een Gebedt. Waarop de Offerhande geschiedt &c. La Hontan in zyne reizen.

+ Wanneer de Amerikaansche Jongelingen den Krygsdienst waar te neemen bequaam geoordeelt worden, en hoe lang zy die helpen uitvoeren.

+ Krygstoebereidzelen hoe lang men daar mede bezig is, en hoe die met een Gastmaal besloten word.

(c) Elke Krygsman heeft zyn eigen Oorlogs gezang, 't welk hy mag zingen indien 'er een Veldtogt geschied. La Hontan.

[p. 89]

Krygslieden van die Landtstreek genoodigd worden; hy hangt daar na de Ketels en eenige kraale Halsbanden aan de staak en van zyne Tent, en geeft en ontfangt geschenken. Voor dat hy te velde trekt, doet hy een aanspraak aan de Oudsten, maakende hun omtrent den tydt die hy gedenkt met zynen optogt door te brengen, bekent. Vervolgens begeeft hy zich op weg en zingt zynen Lykzang. Dit Gezang is vol uitdrukkingen van de allergrootste woede. Het⁺ minst bestaat in een overgeeving zyns lichaams aan 't Oorlogslot; hy vervolgt dus, zegt men, met zingen tot dat de onderneeming word uitgevoert, en hy vast alle dagen tot aan den avondt. In dien tydt heeft hy zyn aangezigt zwart gemaakt, 't welk door de Soldaaten wordt nagevolgdt,^(a) op dat, zeggen zy, hunne Vyanden hen niet van vreeze verbleeken zien; en hy eet⁺ altoos alleen. 's Daags na hun vertrek rechten eenige Volkeren van Canada een plegtig Feest aan, om van den Grooten Geest een gelukkige wederkomst te verzoeken. Zie hier het voornaamste van de Beschryving van dit Feest, 't welk een Reiziger, die 'er ooggetuige van is geweest, en ook gelegenheit gehad heeft, om de Plegtigheden en Gewoonten deezer Volkeren in den grondt te kennen, ons dus verhaalt, ‘^(b) 's daags na het Vertrek der Miamis wordt 'er een plegtig Feest gehouden, om van den Geest een gelukkige wederkomst te verzoeken. Zy rechten een Altaar op, waarop zy hunne Goden ten toon stellen. Dit waren Beerenvagten op de wyze van Afgoden toegetaakelt, waar van zy de hoofden met een soort van groene aarde bestreeken hadden. Naar maate nu dat de aandagtigste achter elkander voor by deeze Godheden gingen, boogen zy hunne knien naar gewoonte... De Gochelaars, en al dit slag van Volk, hielden in hunne handen hunne Gocheltassen en Zakjes met Geneesmiddelen; zy wierpen, zeidenze, het lot over de geenen die men wilde doen sterven, en men zag alsdan, dat 'er zich eenige hielden of zy dood ter aarde vielen. Waarop deeze Gochelaars hen eenige kruyden op de lippen leiden; en dus scheenen zy deeze dooden weder opte wekken, schuddende hun geweldelyk heen en weder; daar na maakte men veelerlei belachelyke en koddige figuuren, men danste op 't geluyt van Kalabassen en Trommels, en men verdeelde zich in twee hoopen, waar van de eene aanviel en de andere zich verweerde; hebbende deeze Kampvechters geene andere Wapenen als van Otters- en Slangenvellen. Deeze Vellen, zeiden zy, deeden den geenen, waarop het lot viel, sterven; maar in tegendeel gaven ze het leven aan de Vrinden weder. De Meester der Plegtigheden, geheel staatig tusschen twee oude Mannen en Vrouwen treedende, gaat zelfs in Persoon het uur van deeze Plegtigheit door het gansche Dorp aanzeggen; leggende ondertusschen zyne handen op alle de geenen die hy ontmoet, om hen te zeegenen; en die deeze Zegening ontfangen, werpen zich ter aarde, vastelyk geloovende, dat zy daar door meer deel aan de gunst van den Grooten Geest verwerven. Vervolgens ziet men niet dan Heilige en Godtvrugtige Danssen, en men hoort niet dan een groot gehuil van honden, op hunne wyze de wreedheit van 't Noodlot beklaagende, 't welk hun tot een offer verstrekt, om den toorn van den Grooten Geest te stillen, en den Zegen over het Volk te verwerven. Eindelyk worden deeze arme Beesten geofferd en gedood. Daarna doen de Gochelaars hun best, om die geenen die in schyn gestorven zyn, weder op te wekken, of om beter te zeggen, weder by hunne zinnen te doen komen; en weder by zich zelven gekomen zynde danssen zy afzonderlyk, terwyl de andere op hunne beurt mede voor dooden speelen. Mannen, Vrouwen, Dochters, Zoonen, alle storven zy en wierden ook weder opgewekt’..... De Gochelaars zelfs storven en wierden gelyk de andere weder opgewekt. Op deeze verrukkingen volgden verscheidene mirakelen. Eenigen zwolgen stukken houts door van anderhalf voet lang, en andere weder Zwaane en Aarendsschagten. Deeze storven insgelyks, en wierden door een Gochelaar weder opgewekt, waar na zy mede dansten, om de Goden te danken. Deeze Plegtigheden duurden vyf geheele dagen zonder ophouden. Des Nachts begaf men zich onder dak, en des daags keerde men weder naar de algemeene Plaats van 't Dorp. En ten laasten wierd deeze Godsdienstigheit door rykelyke geschenken, die het Volk den Gochelaars deed, geëindigt.

De Krygslieden voeren hunne Wyven en⁺ Bywyven met zich. Wanneer zy nu den Vyandlyken Bodem naderen, zenden zy eenigen van hun ter ontdekking uit, om voor te komen, dat het gansche Leger niet overvallen worde. Wanneer zy nu hunne aanslaagen uitgevoert en geëindigt hebben, gemeenlyk in listige aanvallen en hinderlaa-

+ Optogt hoedanig die geschied.

(a) Hennepin Voiage en Païs &c.

+ Hoe eenige Canadeezen een Feest aanrechten om van hunne Godtheit een gelukkigen uitslag te verwerven, en met welk een plechtigheit dit gaat verzelt.

(b) La Potterie Hist: de l' Amerique Sept:

+ Hoe men de Vrouwen der Soldaaten mede voert.

[p. 90]

gen bestaande, voeren zy het hoofdhair der gesneuvelden met zich, en verrigten te gelyk over dezelve iets, 't geene zy het rouw geschrey noemen. Zelfs waarschouwen zy den Vyanden, (doch al vliedende), dat zy⁺ hunne dooden begraaven, geloovende het een pligt der menschen te zyn, zonder uytstel de dooden de eere van de begraafenisse te vergunnen. Dit is het geene by de Ilinoisen en andere Volkeren van Canada en ten opzigte der Iroqueesen, volgens la Hontan in gebruik is. Alle deeze Volkeren verdeelen onder hunne huysgezinnen de Gevangenen die zy bekomen hebben; maar het merkwaardigste is, dat deeze Gevangenen, die zy in 't openbaar tentoonstellen, met eene roede van zeven of agt voeten lang in de handt, en versiert met witte vederbossen, niet ophouden van gestadig te zingen, terwyl men hun lot beslist, onaangezien de beledigingen, die zy van hunne Vyanden te wagten hebben; zie hier van breeder de Beschryving die 'er P. Hennepin van geeft, en 't geen wy 'er in het volgende Hoofdtstuk van zullen zeggen.

^+(a) Zoodra men van de Veldtogt wedergekeerd is, komt een ieder by de voornaamste Hoofden zyn Hofmaaken. De jonge Krygslieden danssen den Calumet zoodra het nacht geworden is, en men zich geleegert heeft. De Hopman die zy deeze eer bewyzen, zendt hen een Krygsknecht uyt zyn geslacht, om hen den een voor en den ander na uit zynen Krygs Calumet tabak te laaten rooken. Wy noemen dit een eerbewyzing of hulde, doch het kan mede wel zyn dat het een gebruik van smeeking is. ‘Deeze plegtigheden wierden dagelyks, volgens zeggen van Hennepin, door de geenen geeindigt, die Bloedverwanten in den Oorlog verlooren hadden. Deeze namen verscheidene Pylen in de handt, die zy kruyslings met de punt aan hunne Oversten aanbooden, bitterlyk weenende.

Het Opperhoofdt houdt geduurende den Oorlog een soort van open-tafel, alwaar zich⁺ de voornaamste van dien Landaart vinden laaten. Na de maaltydt word 'er gedanst; en terwyl een gedeelte der Vergadering danst, hoort men te gelyk het gezugt en geschrey der geenen die hunne vrinden en nabestaanden in den strydt verlooren hebben. Deeze Plegtigheit, die in 't eerst een Vreugdebedryf schynt te zyn, wordt op 't laast een vreemde vermenging van droefheit, blyschap, en wreedheit. Deeze Volkeren paaren zodanige gemoedsdriften welgevoeglyk, die wy zouden oordeelen dat met geen mogelykheit konnen gepaart gaan.

+ Hun gedrag na de verrichting van den Krygstogt, en hoe zy de Gevangenen onder hun verdeelen.

+ Hunne gewoonte na den Krygswederkomst van den Calumet te danssen.

(a) Hennepin nouvelle decouverte.

+ en welke plechtigheit vervolgens word uitgevoert.