Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

[p. 273]

X. Hoofdtstuk.
De Gesteltheit van de Inquisitie van Goa beschreeven; uit de Beschryving van den Heere Dellon getrokken

⁺ Het Inquisitie Huis, 't welk de Portugeezen Santa Casa, of Heilig Huis noemen, is gelegen ter zyden van de groote Plaats, voor de Domkerk, aan S^ta. Catharina toegewyt. 't Is een groot en deftig Huis, van vooren drie poorten hebbende, welker middelste de grootste is, waar door men naar de groote trap gaat, die voor de groote Zaal uitkomt, waar van we elders spreeken zullen. De wederzyds poorten geleiden naar de Kamers der Inquisiteuren, waar van ieder zoo groot is om 'er een tamelyken sleep in te huisvesten. Behalven deeze zyn 'er veele andere vertrekken voor de Amptenaren van 't Huis. Verder in gaande, vind men een groot gebouw verdeelt in verscheiden vertrekken met twee verdiepingen alle van elkander door voorplaatsen gescheiden. In ieder verdieping is een Galdery, Slaapkamers gewyze, verdeelt in zeven of agt Kamers of Kerkers, ieder van tien voeten in 't vierkant; en 't getal deezer Kamers is in alles omtrent twee hondert.

⁺ Eenige van deeze slaapvertrekken waar van de Kerkers duister zyn, hebben geene vensters, en konnen geen licht dan door de deur ontfangen, die gemeenlyk gesloten is, gelyk we vervolgens verklaren zullen: behalven dat zyn deeze Cellen kleinder en laager dan de anderen. De Schryver zegt, dat men 'er hem een zien liet, waar door hy zich beklaagde deeze strenge handeling te beschouwen, duchtende noch erger te zullen gehandelt worden.

Behalven deeze donkere Kamers, zyn alle de anderen vierkant, overwelft, gewit, en verlicht door middel van een klein getraliet venstertje, 't welk niet gesloten word, en de grootste man niet zou konnen bereiken.

De muuren van deeze Kerkers zyn overal vyf voeten dik: ieder Kamer word met twee deuren gesloten, een van binnen en de andere van buiten de muur; die van binnen heeft twee opengaande deelen, die sterk, met yzer beslagen, en ter halverwegen beneden traliesgewyze open is; boven van een klein venstertje verzien, waardoor de Gevangenen hun onderhoudt, schoon linnen, en andere benoodigde dingen ontfangen; dit klein venstertje word met een slot en twee grendels gesloten.

De buiten deur van de muur is zoo sterk noch dik niet als de andere: maar zy is t'eenemaal zonder eenige opening; men laat die gemeenlyk van zes uuren 's morgens tot elf uuren open, overzulks 'er de tocht door 't venster van de andere deur doorspeelen kan, die getraliet is, en door dit middel de lucht der kerkers gezuivert worde, en gezonder mogte zyn: maar op andere tyden word deeze tweede deur alzoo naaukeurig als de eerste gesloten.

Men geeft aan ieder deezer ongelukkige⁺ in de gevankenissen, een aarde pot met water om zich te wassen, een andere bequaamer pot, die men Gurguleta noemt, mede met water om te drinken, gevult, nevens een Pucaro, of drinkschaaltje van een soort van Zegelaarde, die gemeenlyk in Indië gevonden word, en ongemeen het water verfrist, wanneer men het eenigen tydt daar in laat staan. Ook geeft men hun een bezem, om haar kamertje schoon te houden, een mat om over een verheven plaats te spreiden, waar op zy slaapen, een groot bekken om 'er hun gevoeg in te doen, 't welk om de vier dagen verandert en gezuivert word, en een pot om het te dekken, die mede dient om 'er de vuiligheit in te doen, die men by malkander veegt.

De Gevangenen worden 'er volgens 's⁺ Lands gebruik onderhouden. De Zwarten met rystwater, ryst, en een weinig gebakken visch. De Blanken insgelyks, behalven dat men hun vruchten geeft, en 's Donderdags en Zondags een weinig vleesch; maar nooit 's avondts, zelfs niet op Paaschdag. Deeze eetregel neemt men niet alleen uit spaarzaamheit in acht; maar ook om den geenen te kastyden die men meent de zwaare Kerkban te hebben verdient, en om hen in den zelven tydt voor 't wreede ongemak te bevryden, 't welk de Indianen Mordechi noemen, en niets is dan de onverteerbaarheit der spyze die in deeze warme Gewesten veelvuldig en gevaarlyk is, vooral in een plaats alwaar men geene lichaamsbeweeging genoeg heeft.

Deeze ziekte begint byna dagelyks door⁺ een hevige koorts, verzelt met beeving, walging en braaking. De toevallen worden eerlang van razerny en de doodt gevolgt, indien men 'er niet aanstonds geneesmiddelen

+ Het Paleis of 't Inquisitie huis te Goa beschreeven.

+ Alsmede de gesteldheit der Kerkers of gevankenissen.

+ Van welk een huisraadt men den gevangenen tot hun behulp verziet.

+ Welk voedzel hun verzorgt word.

+ Ziektens die de gevangenen onderworpen zyn,

[p. 274]

voor gebruikt. Een middel is 'er waar van de Indianen zich voordeeliger dan van andere bedienen, naardien de dagelyksche ervarenheit hun de onfeilbaare geneezing in deeze gelegenheit heeft doen ervaaren, en 't welk men niet verzuimen moet, zonder dat zou de ziekte voor een onvermydelyk gevaar bloot gestelt worden.

⁺ Dit geneesmiddel bestaat in 't gebruik van een gloeyend yzer onder den voet van den zieken te gebruiken, en zulks ter plaatse van de hiel daar het meeste eelt en de hardigheit is. Men dient zich gemeenlyk van een spits yzer, 't welk men 'er toe gebruikt, tot dat de zieke door zyn gekerm toont dat de hitte doorgedrongen is. Dit gebruik is voor 't overige zeer weinig smertelyk, en 't belet den zieken niet aanstonds gelyk te vooren te konnen gaan, indien hem geen andere zwakheden het bedde doen houden. Overzulks men door dit eenige middel, vooral wanneer men 'er zich tydig van bedient, byna onfeilbaar het gevaarlyk quaadt doet ophouden; en een persoon, die zonder dit middel gevaar van zyn leven loopen zoude, vind zich dikmaals in een korten tydt zonder eenig ander geneesmiddel herstelt. Het staat hier by noch aan te merken, dat een aderlating t'eenemaal gevaarlyk in deeze soort van ziektens is, en dat een vreemde Arts, zich in Indiën wel te wachten heeft dat hy zich niet vergisse, alzoo 'er niet min dan het leven van den zieken van afhangt.

De Artsen en Wondheelders gaan de kranken dikmaals bezoeken: maar in de gevaarlyke ziektens word echter niemandt het Kerkrecht noch 't laatste Olyzel mede gedeelt; en men hoort 'er ook nooit Sermoen noch Mis doen.

Die dan in de gevankenissen sterven, worden in 't zelve huis zonder eenige plechtigheit begraaven; en zoo zy volgens het gebruik van deezen Rechtbank de doodt waardig zyn geweest, bewaart men hun gebeente om in de eerste Handeling des Geloofs verbrandt te worden.

Alzoo het in Indië altoos warm is, en⁺ men in de Inquisitie aan niemandt geen bedt geeft, zien 'er de Gevangenen nooit vuur, noch ander licht dan dat van den dag. Wat de bedden aangaat, in ieder Cel vind men twee verheven plaatsen om op te slaapen, doordien men als het vereischt word, twee Gevangenen by elkander sluit. Behalven de mat die men den Gevangenen geeft, hebben de Europianen of anderen die van aanzien zyn, een gestikte deken of sprei, die gevoert is en hun voor mattras dient; want in een zoo warm Gewest als Indië is, heeft men om zich ergens mede te dekken niet noodig; ten zy men 't om zich voor 't steeken van een soort van langbeenige muggen doet, die men Cousins noemt, en 'er veelvuldig zyn, en die een veel grooter ongemak toebrengen, als men in deeze droevige vertrekken te lyden heeft.

+ en door welke middelen men die geneest.

+ Der gevangenen slaapplaats beschreeven.