Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

V. Hoofdtstuk.
Van 's Pausen Paleis-Meester, en andere voornaame Amptenaren van zyn Hof.

⁺ Een Geestelyke van der Dominikanen Orde, die men gemeenlyk Predikbroeders noemt, is altoos met het Ampt van 's Pausen Paleis-Meester bekleedt geweest, sedert dat hunnen Insteller gekanoniseert onder der naam van St. Dominikus, daar toe door Honorius den III. in 't jaar 1216. ingestelt wierd. Hy predikt alle maanden eens in de gemeene Kapel van 't Paleis, of zend 'er een van zyne medegenooten om deezen Dienst te doen. Hy plaatst zich in de Pausselyke Kapel naby den Deken, of oudste Auditeur de Rota. Zyne inkomsten bestaan in geen vaste somme geldts, nademaal hy volgens de instelling van zyne Orde geen geldt in eigendom bezitten mag: maarhy heeft met zyne Medegezellen en Dienaren de vrye kost, en een Koets of Karos tot zyn gebruik.

+ Waarin het Ampt van Paleis-meester bestaat, en wat zyne bediening is.

[p. 163]

Hy is de gewoone Rechter der Boekdrukkers, Plaatsnyders en Boekverkopers, die niet mogen eenig werk zonder zyn verlof uitgeeven noch verkoopen. Alle de Boeken die in Rome uitkomen worden door hem overzien, of door zyne Medegenooten, die alle die geenen verbeurt verklaaren, die zy bevinden door het Register van het Trentynsche Concilie verboden te zyn: maar men weet middelen genoeg te vinden, om de zelve buiten hun weeten in te voeren.

⁺ De andere voornaame Amptenaren, die zich in 't Pausselyk Paleis en rondom den Paus onthouden, zyn de Major-Dome of Groot-Meester van 's Pausen Huis, die by andere Vorsten de naam van Hofmeester voert. Deeze van den Paus heeft de Oppervoogdyschap over alle de Huisgenoten van 't Apostolisch Paleis: maar de Paus begeert niet dat deeze, die by hem de Bediening van Hofmeester waarneemt, deezen naam voert. Behalven de Major-Dome of Groot-Meester bedient hy zich van den Hofmeester van 't Gasthuis der Letter-Weezen, om zyne Amptbrieven te maaken, en het Gasthuis geniet de belooning die men hem schuldig is.

⁺ Altoos zyn 'er twee Edellieden by den Paus, die de tytel van Kamermeesters voeren. De Groot-Schenker die men Coppiere noemt; vermits hy het glas den Paus op een schenkbordt aanbied, 't welk hy voor hem houd, leggende op beide zyne kniën, terwyl den H. Vader drinkt. Die de zorg aanbevolen is dat de schotels op 's Pausen tafel worden gebragt, noemt men in 't Italiaansch, Scalco. De Voorsnyder die 't vleesch voor den Paus snyd, en de eerste Wykmeester die de Pausselyke Familie hun verblyfplaats aanwyst, en alle de anderen waar van wy melden zullen, zyn Prelaten in 't violet gekleedt, die ieder twee noodhulpen hebben, om hunne Bediening in hun afwezen waar te neemen.

⁺ Insgelyks zyn 'er veele Geheime Kamerlingen, 't welk Prelaten zyn, en wiens kleeding in een lange violette Priestersrok bestaat, met mouwen die ter aarde hangen, zonder mantel, uit welk getal men agt Deelgenoten verkiest, die onder hun de geschenken deelen, aan hun gedaan; en de Paus verkiest een van hun, om zyn geheime Schatbewaarder te zyn, die de zorg aanbevolen is de geheime Aalmoezen van den Paus uit te deelen.

Een ander van deeze Kamerlingen, is tot Meester van de Kleerkameraangestelt. Deeze heeft onder zyne bewaaring, al het groot en klein zilver-werk, alle de vaten en goude werken, alle de Juweelen en de Heiligdommen, als ook de Agnus Dei, die dagelyks den Pellegrims en Vreemdelingen op zekere uuren worden medegedeelt. De gewoone Arts van den Paus word mede tot een geheime Kamerling gemaakt: maar de andere twee onderhoud de H. Vader ten Dienst zyner Huisgenoten.

De vaste inkomsten van de Geheime Kamerlingen⁺ zyn voor ieder duizend Ryksdaalders jaarlyks, en deezen die Deelgenooten zyn, hebben ten minsten eens zoo veel, wegens de geschenken die hun by de Verkiezing, en op 't afsterven van ieder Kardinaal worden gegeeven en gemaakt. De Kamerling die de Agnus Dei uitdeelt ontfangt meer geschenken dan alle de anderen, voornamentlyk wanneer 'er iets ongemeens voorvalt, 't welk de Vreemdelingen naar Rome lokt, gelyk by Jubeljaaren, of eenige Gezantschappen, een Kanonisatie van Heiligen, eenig gerucht van Mirakelen, en andere diergelyke zaaken; want alsdan ontfangt hy wegens de uitdeeling deezer kleine gezegende wassche Afbeeldzels eenige duizende Ryksdaalders.

De Geheime Kapellanen van den Paus⁺ hebben het zelfde inkomen als de Kamerlingen. Deeze zyn 't die den H. Vader helpen de Brevier-Diensten te doen, en die hem in de Mis, wanneer hy die in 't byzonder doet, ten dienst staan. Een van hun draagt voor den Paus het Kruis als hy uitgaat, en gaat hy te voet, draagt hem een ander den sleep na.

Wanneer de Paus de Kapellen en Processiën bywoont, zyn 't zyne Kapellanen die den Myter en de driedubbele gekroonde Muts of Myter met Juweelen en Gesteentens draagen, waar mede zy een groote pracht verbeelden, houdende de zelve met beide de handen op, om overal te konnen gezien worden, alwaar de Paus gaat. Noch zyn 'er Kapellanen der Lyfwachten en Palfreniers die des morgens in de Wachthuizen en by de aflossingen, de Mis doen. Men noemt hen Kapellanen van 't gemeen; zy hebben vystig Ryksdaalders jaargeldt: maar de Missen worden hun daarenboven betaalt.

De Kamer-Dienaars en Knechts van de⁺ Paus hebben jaarlyks vyfhondert Ryksdaalders inkomen, nevens veele andere zeer voornaame voordeelen, en behalven dat hebben ze een vreyer toegang by den Paus als zyne andere Huisgenooten, ook ontbeeren hun de Kerkelyke Ampten niet.

Daar zyn, wat meer is, Kamerlingen van⁺ eer, bestaande uit Prelaten van de eerste Waardigheit, onder welke de Paus ge-

+ Het Ampt van Major-Dome waarin het bestaat, aangeweezen.

+ Insgelyks dat van Kamermeesters,

+ Als ook van Geheime Kamerlingen,

+ Hoe voordeelig het Ampt van Geheime Kamerling is, aangeweezen.

+ De Bediening die de Geheime Kapellanen by den Paus waarneemen, waarin die bestaan.

+ Kamer Dienaars en Kamerlingen, wat hunne bediening is,

+ en hoe veelerly die zyn.

[p. 164]

meenlyk een Fransman, Hoogduitzer en Spanjaardt verkiest. Noch zyn 'er Kamerlingen die voor Deurwaarders dienen, vermits zy aan de deur van 's Pausen Kamer de wacht hebben. De Kamerlingen buiten de muuren, worden dus genoemt, naardien zy de Paus buiten 't Vatikaan volgen, en hem in openbaare Ruiterpracht met de Kamerlingen Stalmeesters verzellen, alle in rood lakens-gewaadt, overdekt met een groote Tabbardt van de zelfde kleur met Hermelynen gevoert. Zy houden beurtsgewys de wacht in 't Apostolisch Paleis, en hebben alle hun onderscheiden Bediening: maar de Kamerlingen van eer houden geen wacht, en de Paus verkiest hun gemeenlyk om de roode Kalot den nieuwen Kardinalen te brengen, die niet te Rome zyn, wanneer zy tot die Waardigheit verheven worden, en by deeze gelegenheden genieten ze een aanzienlyk geschenk.

⁺ De Paus houd mede in 't Vatikaan en Monte Cavallo een ander Hof-meester of Scalco, en een ander Voorsnyder, onderscheiden van deezen waar van reeds gesproken is, die de zorg aanbevolen zy, de maaltydt gereed te laaten maaken, die by zekere ongewoone gelegenheden den Kardinalen, en ook op plechtelyke Feestdagen gegeeven word; een andere Scalco en Voorsnyder is 'er voor de Afgezanten, en andere Personaadjes van aanzien uit vreemde Landen, die de Paus deftig onthaalt; eindelyk een vierde Scalco laat de maaltydt voor dertien arme Pelgrims bereiden, en de Paus bedient hun de eerste schotel, hen dagelyks ongemeen onthaalende, in navolging van Clemens den VIII. die deeze ingevoerde gewoonte van Gregorius den Grooten herstelde, en van toenaf van alle de Pausen is opgevolgt. Deeze Amptenaren zyn alle in 't Violet gekleedt.

De Paus verkiest een Roomsch Edelman, tot zyn Stalmeester, naardien hy niet wil dat 'er gezegt worde dat hy een Opper-Stalmeester houd gelyk de andere Vorsten; hierom is 't waarom hy de naam van Cavalarizzo voert; 't welk beteekent dat hy 't bestier van alle de Paerden van des Pausen Stallen heeft.

De Huisbestierders, waarvan reeds iet is⁺ gezegt, die de Vertrekkamers aan de Pausselyke Familie aanwyzen, hebben Onder-Huisbezorgers nevens hunne Medehelpers, die de Tapyten, Versierzelen en anderen Huisraadt van 't Pausselyk Paleis onder hunne bewaaring hebben. Ook is hen de zorg aanbevolen de Kamers op te sieren, wanneer het Consistorie, Tekening van Genaade of Gunstbewys, en Congregatie zal zyn.

Noch zyn 'er Dienaars te voet, Palfreniers⁺ genoemt, die de wacht in 't Pausschelyk Paleis houden, en veel in 't getal zyn, nademaal de Paus deeze bediening aan alle die geenen geeft die zyne Palfreniers waren, toen hy noch Kardinaal was; en wat meer is, hy bezigt ook in dat getal alle de Dekens van de Palfreniers mede die in dienst der Kardinalen zyn, en de Afgezanten zich in den tydt van zyne Verkiezing te Rome onthoudende. Zy zyn in roodt geblomt Satyn gekleedt, en wanneer zy uitgaan, hebben ze een blaauw lakense mantel om, en draagen Pook en Degen met een zilver verguldt gevest.

Twaalf Pausselyke Dienaars zyn 'er die⁺ de roode Roede draagen, en twaalf anderen van zilvere Staven verzien; zy gaan in hun Plechtgewaadt vooruit, telkens als de Paus in 't openbaar, met den Myter en Tabbert bekleedt, verschynt. Wanneer 'er Consistorie word gehouden, bewaaren ze de Kamerdeur, en zy verzellen de Paus wanneer hy 'er in en uitgaat. Deeze vierentwintig Bedieningen zyn verkoopelyk, en kosten ieder zes hondert Ryksdaalders, brengende hun jaarlyks omtrent vyftig Ryksdaalders op.

+ Verscheiden Hofmeesters die men Scalco noemt wat hunne bediening zy,

+ Insgelyks Huisbestierders,

+ en Palfreniers;

+ Als ook Roe- en Stafdraagende Dienaars.