Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

[p. 117]

Korten Inhoud der Gevallen van Seven Matroosen, Vrywilligh gebleven op 't Eyland Mauritius, in Groenland, om aldaer 't overwinteren, in 't Jaer Christi 1633. en 1634. doch gesaemtlijck gestorven; getrocken uyt haer Dagh-boeck, met de weerkomst der Schepen in haere Tent gevonden.

VErmits van sommige wierd voorgegeven, niet alleen dat Groenland onbewoonbaer was, ⁺ wegens d'onlijdelijcke koude, maer oock, dat'er geduerende de gantsche Winter geheel geen dagh was; andere daer tegens wilden beweeren, dat noch 't een noch 't ander gelooflijck kon sijn: En dat selfs de Sterre-kondige hier in van den anderen verschilden, soo hebben de Bewindhebbers der Groenlandsche Maetschappy niet ongeraedsaem geoordeeld, de gelegentheydt deeses Gewests, ten opsight van We'er en Lught, nauwkeurigh te doen waerneemen; indien'er vrywillige Persoonen te vinden waeren, welcke hier souden willen overwinteren. ⁺ Daer op quaemen te voorschijn deese seven Matroosen: Outgert Jacobsz. van Grootenbroeck, als Commandeur. Adriaen Martensz. Karreman van Schiedam, als Boeckhouder. Theunis Theunisz. van Schermerhorn, als Kock. Dirck Pietersz. van Venhuysen. Pieter Pietersz. van Haerlem. Bastiaen Gijsen van Delfshaven, en Gerard Bautijn van Brugge.

Den 26. der Ooghst-maend 1633. gingh de Vloot nae 't Vaderland t'seyl, en deese seven bleven te land. ⁺ Den 28. viel hier veel Sneeuw. Den 29. klaer weer. Den 30. en 31. Iaght-Sneeuw, en Sonne-schijn. Den 1. der Herfst-maend goed weer. Tot den 30. toe somtijds goed weer, somtijds Sneeuw en Wind, dickmael Regen en Mist. Dit duerde soo voorts tot den 9. der Wijn-maend; ⁺ wanneer 't fel koud begon te worden, soo datse 't op strand niet konden harden. Dit vriesend we'er gingh al voort tot den 19. toe. Den 31. begon 't gantsch hard by 't Vyer te vriesen, soo dat sommige Vaten in stucken barsteden. Ontrent deese tijd haddense noch thien uyren dagh, doch konden de Son niet sien, of immers gantsch weynigh, of moesten bysuyden 't land zijn, daerse nu, wegens de felle koude, niet konden koomen. De Zee lagh nu gantsch vol Ys. Den 8. der Slaght-maend moestense Sneeuw smelten, om Water te krijgen. De Zee was nu weer open. De Son

+ Oorsaeck van 't overwinteren deser seven vrywillige op 't Eyland Mauritius.

+ Naemen der selver.

+ Kort begrijp haerer bejegeningen.

+ Vorst en Koude.

[p. 118]

stond nu ontrent Suyden, een half uyr boven den Gesight-eynder. Den 19. vernaemense weynigh Beeren meer, die sigh te vooren dickmael hadden vertoond. Veellight waerense door 't schieten schouw geworden. ⁺ Tegens 't eynd deeser maend haddense wel 5. of 6. daegen aghter een soodaenigh een saght we'er, datse geloofden, ter dier tijd in Holland de koude grooter te sijn geweest, als hier. Iae tot den 7. der Winter-maend toe haddense niet anders als gemackelijck en doyend we'er Maer den 8. begon 't sigh weer tot Vriesen te setten. Den 9. was 't fel koud. Den 22. haddense noch 4. uyren Dagh, of liever Schemeringh.

De gantsche Lou-maend (of Januarius) haddense over de Vorst of Koude niet te klaegen. ⁺ Meest den tijd was 't gantsch saght we'er; doch de groove meenighte van Sneeuw, welcke dickmael neer viel, was haer niet weynigh verdrietlijck. In Sprockel maend en Lente-maend was 't gantsch lijdelijck. Dickmael haddense betoogen lught, dan Sneeuw, dan lieflijcke Sonne-schijn en stil aengenaem We'er. Kortlijck, noyt hebbense seer felle koude geleden. Maer in Gras-maend begon 't hier evenwel suer met haer uyt te sien. Den 3. der selver maend waeren'er noch maer twee gesonde Persoonen. Al d'andere bevonden sigh sieck en gantsch kreupel van 't Scheurbuyck. ⁺ Den 16. stierf haeren Boeckhouder Adriaen Martensz. Yemand onder haer, 't sy dat hy te vooren heeft konnen schrijven, of dat hy 't hier geleerd had, heeft voorts opgeteeckend wat de volgende Daegen sigh toedroegh, gelijck 't selve Schrift naederhand op d'aenkoomst der Scheepen gevonden wierd. ⁺ Op den 19. had hy gesteld: Wy worden hoe langer hoe meer sieck, nae dien wy nu geen vervarsschingh meer hebben, soo dat wy buyten hoop en troost sijn. En die hier sieck word, heeft weynigh hoop van beeteringh, eensdeels door de weynige vervarsschingh, andersdeels door de groote koude, want gesond sijnde, kanmen sigh quaelijck verwarmen, hoe veel te meer als wy in onse Koy sieck leggen. Doch wy hoopen noch 't beste, en verwaghten de genaede Gods.

Op den 23. heeft hy dit aengeteeckend: ⁺ Wy leggen hier seer ellendigh. Daer is niemand als ick alleen, die sigh selven kan behelpen. Ick dien haer al t'saemen met groote pijn, soo langh als 't God beliefd. Van daegh heb ick onse Commandeur in een andere Koy geholpen, alsoo hy seyde wat ongemackelijck te leggen, en meende dat d'andere Koy beeter voor hem sou sijn; doch hy worsteld al met de dood, nae my dunckt. ⁺ Op den 27. verhaeld hy, datse haeren Hond hadden gedood, om tot verversschingh t'eeten. Op den 30. lasmen deese woorden, van hem noch geschreven: De Wind als vooren. Klaer Sonneschijn we'er. Die. ⁺ Dit laetste woord is noch uyt de Pen gekoomen; maer wat hy voorts heeft willen seggen is onbekend.

Als nu de Scheepen tegens den tijd weer by Mauritius-Eyland in Groenland aenquaemen, traeden de Zeeuwen daer eerst aen Land.

+ Krijgen eenige daegen langh seer saght we'er.

+ De geheele Lou-maend over hebbense over de Koude niet te klaegen.

+ Haeren eersten Dooden.

+ Werden gesaementlijck sieck.

+ Konnen sigh niet meer behelpen.

+ Eeten haeren Hond, tot vervarsschingh.

+ Sterven al t'saemen.

[p. 119]

Boven maten nieuwsgierigh waeren de Matroosen, om te sien, hoedaenigh 't met deese Maets gelegen was. Elck snelde sigh, om d' eerste by de Hut te sijn. Maer wel haest wierdense een jammerlijck Schouspel gewaer, 't welck haer seer verschrickte. ⁺ Al deese seven Persoonen vondense dood, elck bysonder in sijne Koy, behalven de Boeckhouder, diense noch een Kist gemaeckt, en in een andere Tent gebraght hadden. Gantsch vermoedelijck is 't, dat d'andere ses hem in 't begin der Bloey-maend sijn naegevolgd. Sommige deeser Doode hadden haer Kaes en Brood in de Koy by haer staen. Eenen had nevens hem de Salf-Doos, uyt welcke hy sijne Tanden had gesmeerdt; want men vond de hand noch nae de mond geboogen, en een Boeck, waer in hy geleesen had, aen sijne syde leggen. Hadden de Scheepen (die den 4. der Somer-maend aenquaemen) weynige weecken vroeger genaederd, misschien haddense noch gered konnen worden. Doe 't soo verr' met haer was gekoomen, dat d'eene d'ander geen bystand kon doen, en niemand sigh selven kon helpen, sijnse buyten twijffel door de koude voorts verstijft, en door honger of andere ongemacken vergaen.

Uyt dit alles is genoegh af te neemen, ⁺ datse door de Sieckte, welcke men Scheurbuyck noemd, sijn gestorven, wegens gebreck van nodige vervarsschingen, ⁺ en geensins door de koude, wijlse in haer Dagh-boeck niet seer over deselve klaegen. De Commandeur der aengekoome Schepen, niet weynigh bewoogen tot meedelijden over dit treurigh geval, gaf bevel, datmen deese ses Overledene sou in Kisten leggen (want de sevende, sijnde de Boeck-houder, haddense noch selver gekist) en onder de Sneeuw dompelen, ter tijd toe dat d'Aerde ontlaeten sou sijn, om Kuylen in deselve te maecken; en haer alle seven eerlijck te begraven. Gelijck dan oock dit laetste geschiedede den vier-en-twintighsten der Somer-maend, genoemd St. Ians Dagh, op soo een eerlijcke wijs als doenlijck was, met lossingh van al 't Geschut op de Scheepen.

Uyt haer Dagh-verhael blijckt, ⁺ dat hier veellight noch wel t'overwinteren sou sijn, indien in dit Gewest goede en warme Huysen opgeright, en de daer blijvende Persoonen boven alles voorsien wierden van soodaenige Spijsen, welcke haer konden dienen tot een bequaeme vervarsschingh. Indien oock deese overwinteringh in 't werck kon gesteld werden, 't sou de Noordsche Maetschappy tot een bysonder groot voordeel strecken. Want op den 29. der Lente-maend heeft den Boeck-houder deeser seven Matroosen dit volgende aengeteeckend. ⁺ Van daegh hebben wy soo veel Walvisschen gesien, dat de meenighte ontelbaer was. Wy souden derhalven groot voordeel hebben gedaen, indien wy Volck en gereedschap hadden gehad. Maer met ons sevenen konden wy niets verrighten. Oock hadden wy soo veel Siecken, dat wy weynigh lust daer toe souden gehad hebben.

+ Werden van d'aenkomende Scheepen in haere Koyen dood gevonden.

+ Niet soo seer de Koude, als wel de Scheurbuyk.

+ Heeft haer verderf veroorsaeckt.

+ d'overwinreringh schijnd hier niet onmogelijck te sijn.

+ Meenighte van Walvisschen.