Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

IX. Hoofdstuck. Aenwijsingh van d'Oorsaecken des verloornen Weghs nae Oud-Groenland.

TOt noch toe heb ick u, mijn Heer, beschreven alles wat ick van 't een en 't ander Groenland, te weeten, van 't Oude en Nieuw, heb konnen verneemen: ⁺ Van 't Oude, 't welck de Noorweegers bewoond, en van 't Nieuwe, 't welck de gedaghte Noorweegers, de Deenen en d'Engelsche gevonden hebben, terwijlse 't oude soghten.

d'Overvaert tusschen Ysland en oud Groenland is vermoedelijck gestopt geworden door d'afschieting van 't Ys, ⁺ 't welck de seer strenge Winters en geweldige Noord-Ooste Winden uyt d'Ys-Zee benedenwaerts aengedreven, en in deese Enghte met groote meenighte op een gekruyd hebben: Iae soodaenigh, dat de Schiplieden, deese oude Streeck niet meer konnende houden, gedwongen sijn geworden te volgen den wegh, welcke haer heeft gevoerd nae 't Voorgeberghte Farwel en d'Enghte Davis; diens Oever, nae 't Oosten toe, werd geheeten Nieuw-Groenland. ⁺ 't Is derhalven t'eenemael geloofwaerdigh, dat de wegh van Ysland op Groenland is gestopt geworden, naedien d'ervaerentheyd betuyghd, datse gantschlijck verlooren is. Daerenboven d'Yslandsche Kronijck, van welcke nu al dikmael gewagh is gemaekt, geeft een genoegsaem blijck daer van in 't Hoofdstuck van deese Schipvaert; wanneerse schrijft: ⁺ Datmen in 't midden deeses weghs van Ysland nae Groenland vind Gondebiurne Skeer, 't welck sijn kleyne Eylandekens van Klippen, in de Zee gelijck als gesaeyd, en van Beeren bewoond. Waer tegens d'Ysschollen ver-

+ Nieuw-Groenland gevonden, terwijl 't oude gesogt wiert.

+ Overvaert tuschen Ysland en Groenland waer door gestopt.

+ Te weeten, door de meenighte van 't afschietend Ys.

+ Eylanden tusschen Ysland en Groenland.

[p. 80]

moedlijck sijn aengeloopen, en soo sterck aen de selve bevroosen geworden, datse, door de hitte der Son niet hebbende konnen smelten, door langheyd van tijd, gelijck als tot Rotsen geworden sijn: Besluytende alsoo den wegh, en te gelijck wegh neemende de Gemeenschap, welcke men voortijdts met Oud-Groenland had gehad.

Ter deeser oorsaeck heeftmen t'sederd niet nieuws konnen verneemen van d'arme Noorweegers, welcke dit Gewest bewoond, noch weeten, waer heenen sy gekomen mogen sijn. ⁺ 't Is gantsch niet onwaerschijnlijck, dat de voorgedaghte zwarte Pest, welcke ontrent 't Iaer 1348. de Noordsche Volckeren meerendeel uytroyde, haer oock uyt Noorweegen is toegebraght geworden, en haer desgelijcks van deese Aerde heeft verdelghd.

Geerne soud ick gelooven, dat Gotzke Lindenauw, die de Streeck nae 't Noord-Oosten hield (gelijck hier boven breeder verhaelt is,) in sijne eerste Reys Oud-Groenlandi weer had aengetroffen, of immers nae by 't selve was geweest: ⁺ 'k Wou my oock wel inbeelden, dat de twee Wilde, welcke hy uyt dit Gewest heeft mee gebraght, waeren voortgekoomen van d'oude Noorweegers, welckers naegelaeten Geslaght wy nu soecken. Maer niet weynige persoonen, welcke haer gesien hebben, en te Koppenhagen gemeensaem met haer omgingen, verseeckerden my, datmen aen deese even soo weyngh als aen d'andere, ⁺welcke uyt d'Enghte Davis waeren wegh gevoerd (schoon in Seeden en Spraeck onderscheyden) yets 't alderminste kon bemercken, dat in gebeerden, gewoonten of tael op eenigerley wijs overeen quam met die van Deenemarcken en Noorweegen. Iae de Spraeck deeser Wilde verschilde soo verr' van die der andere, dat noch Deenen noch Noorweegers yets daer van konden begrijpen.

De Deensche Kronijck verhaeld uytdrucklijck, dat de drie Wilde, welcke d'Engelsche Schipper uyt d'Enghte Davis met sigh had gebraght, ⁺ soo gezwind spraecken, en soo geweldigh stamelden, datse niet 'talderminste duydlijck uytbroghten, als alleen deese twee woorden: Oxa Indecha, welckers beteeckeningh sy echter noyt te weeten konden koomen.

Seecker is 't, dat even dat, 't welck wy Oud-Groenland noemen, maer een gedeelte is van 't geheele en groote Noord-Land, ⁺ 't welck ick de Heer heb beschreven. Dat het is geweest den naesten Oever aen d'Overvaert van Ysland: En dat de Noorweegers, die 't selve bewoonden, sigh even soo weynigh in 't Land hebben derven waegen, als de Vinders van Nieuw-Groenland, welcke maer alleen de Havens en Oevers hebben besoght, sonder oyt een voet aen Land te setten, gelijck wy uyt 't voorbeschreevene hebben konnen afneemen.

De Heer Rijcks-Hofmeester van Deenemarcken heeft my beright, ⁺ dat de Deenen in de laetste Vaert nae Groenland, gedaen in 't Iaer 1636. alsse de Groenlanders, met welcke sy handelden, door teeckenen vraegh-

+ Swarte Pest heeft de Noorweegers in Oud-Groenland buyten twijffel uyt geroyd.

+ Bedenckingh des Schrijvers, of Gotzke Lindenauw in 't reghte Groenland geweest is.

+ En of sijne Wilde waere Groenlanders waeren.

+ Spraeck der Groenlandsche Wilde is seer geswind, stamelend en onverstaenbaer.

+ Oud-Groenland is maer een gedeelte van 't groote Noord-Land

+ Achter de Geberghten in Groenland ontrent 10. of 12. Mijlen van de Zee Landwaerds in

[p. 81]

den, of aen geene sijde der Bergen (die men van den Oever der Zee af ontrent thien of twaelf Mijlen verr' in 't Land sagh leggen) oock noch Menschen waeren, van sulck een gestalte als sy? door tegenteeckenen tot antwoord kreegen, dat aen die syde van 't Geberght noch meer Lieden woonden, ⁺ welcke geen hayr op 't Hoofd hadden; groot van Ligchaem, voorsien met groote Boogen en Pijlen, dood slaende al de geene, welcke tot haer naerderden. Doch noch deese Menschen, noch 't Land 't welckse bewoonen, is oyt tot yemands kennis gekoomen. Immers de Beschrijvingh daer van is noyt tot ons gesight of gehoor geraeckt. 't Geheele Groenland (gelijck ick alreeds geseght heb) is ongelijck veel grooter, als 't geen de Noorweegers, Deenen en Engelsche daer van hebben ontdeckt.

+ Woonen noch andere Kaelkoppige en seer wreede Menschen.