Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

VIII. Hoofdstuck. Verhael van de vierde Vaert nae Groenland, uytgerust van de Groenlandsche Maetschappy te Koppenhagen.

EYndlijck liet de Koningh van Deenemarcken Groenland berusten, en sond niet meer eenige Scheepen derwaerts. ⁺ Maer sommige Kooplieden van Koppenhagen onderstonden sigh dit werck by der hand te vatten, en righteden onder haer een Geselschap aen, 't welck hier noch hedensdaeghs is, onder den naem van de Groenlandsche Compa-

+ Groenlansche Maetschappy te Koppenhagen opgerigt.

[p. 77]

gnie, of Maetschappy; bestaende uyt verscheydene voornaeme Persoonen.

Dit Geselschap sond in 't Iaer 1636. twee Scheepen derwaerts, ⁺ welcke in d'Enghte Davis voeren, en aenlandeden aen dat Deel van Nieuw-Groenland, 't welck aende Sijde der gedaghte Enghte leght. ⁺ Soo haest haddense haere Anckers niet uytgeworpen, of daer quaemen aght Wilde met haere kleyne Schuytjens aen haer Boord, en voorts op 't Verdeck der Scheepen. Op d'eene sijde hebben de Deenen haere Messen, Spiegeltjens, Naelden en diergelijcke kleynigheden van geringe waerde, aen d'andere sijde de Wilde haere Vosse-vaghten, de Huyden van Zee-Honden en Zee-Kalveren, nevens veele Hoornen, welcke men Eenhoornen noemd, ten toon geleght. Maer juyst ter selver tijd wierd een Gesondheydt gedroncken, en ter dier oorsaeck op 't Schip een Stuck grof Geschut gelost. ⁺ Deese geweldige Donderende slagh en de stercke schuddingh des Schips, stelde de Wilde in soodaenigh een schrick, datse d'een hier d'ander daer gantsch verbaest nae 't Ganghboort liepen, en sigh van boven neer in de Zee storteden. Oock beurdense haere Hoofden niet weer uyt 't Water op, voor datse wel twee of drie honderd schreeden verr' van 't Schip waeren gezwommen.

De Deenen, over dit doen en schielijck vlieden der Wilde seer verwonderd sijnde, wenckten haer, datse weer souden komen, en verseeckerden haer door teeckenen, dat haer geen leed sou weervaeren. ⁺ De Groenlanders gaven haer geloof; en vermits de geweldige schrick geweecken, de Roock verdweenen, en de lught weer in voorige Helderheyd was, soo quaemense weer nae 't Schip. ⁺ De manier, op welcke sy handelen, of ruylen, is deese volgende. Sy verkiesen uyt de vreemde Waeren 't geense willen, en haere Inbeeldingh best behaeghd. Dit alles leggense op eenen hoop. Op een andere hoop schickense de dingen, welckese daer voor willen geven. Doen dan daer by en af, tot datse eyndlijck de koop eens worden, tot vergenoegingh van weersijden.

Terwijl de Deenen aldus met de Wilde handelden, soo wierdense van haer Schip af gewaer eene der Visschen, ⁺ welcke Hoornen hebben, gemeenlijck Eenhoornen genoemd; leggende uytgestreckt onder 't Kruyd aen den Oever, 't welck d'Eb op 't drooge des Strands had gelaeten. Men seght, dat de Zee-Kalveren gewoon sijn, sigh onder dit Kruyd te begeven: en dat oock deese Visschen, hebbende de grootte van Zee-Ossen, even 't selve doen.

Terstond begaven sigh de Wilde met groote hoopen nae deese Visch; ⁺ sloegense doodt, hieuwense in stucken, en verkoghten stracks daer op den Hoorn, of de Tand, aen de Deenen. De gedaghte Visch is op 't Land gantsch kraghteloos, maer in 't Water sterck, en boven maeten grimmigh. Tegens de Walvisschen sijnse, gelijck de Rhinoceroten, of Neushoornen, tegens d'Elephanten. ⁺ Sy veghten met deselve, en doorstooten d'andere met haere Hoornen, gelijck als met Lancen. Men heeft ons

+ Send twee Scheepen na Groenland.

+ Aght Groenlansche Wilde koomen aen haer boord.

+ Hun grote schrick, op 't lossen van een Stuck Geschuts.

+ Laeten sigh eyndlijck weer te vreeden stellen.

+ Manier van Handelingh met de Wilde

+ De Visch Narwal van de Deenen aen den Oever der Zee gesien.

+ Terstond van de Wilde dood geslaegen.

+ Veght tegens de Walvisschen.

[p. 78]

beright, datse somtijds met sulck een Maght tegens de Scheepen stooten, dat deselve van malkander barsten, en te grond gaen.

Doch den Handel met deese kleynigheden was d'eygentlijcke oorsaeck niet, welcke de Deenen tot deese Reys had opgeweckt en aengepord. ⁺ Maer de Schipper wist, dat'er een Oever was, welckers Sand in Verwe en Swaerte 't Goud gelijck wierd geseght. Hy liep derhalven derwaerts; vulde sijn Schip met 't gedaghte Sand, en verseeckerde sijne Medgesellen, datse nu al t' saem rijck genoegh waeren. ⁺ Dit geschied sijnde, wendede hy de Seylen weer nae Deenemarcken.

De Rijcks-Hofmeester, die 't Opper-Hoofd van dit Groenlands-Geseldschap is, en insonderheyd deese Maetschappy had opgeright, om reghte kondtschap te bekoomen van de gelegentheyd deeses Gewests, diep daer in te vaeren, en met langhsaemheyd op alles aght te slaen was gantsch verbaest over deese spoedige te rugg' koomst. Maer de Schipper quam gantsch moedigh en vrolijck tot hem, seggende dat hy een goudene Bergh in sijn Schip had mee gebraght. ⁺ Deesen Heer, die soo lightlijck geen geloof aen woorden gaf, liet hem eenigh deel van dit Sand brengen, en behandighde 't selve aen de Goudsmeeden te Koppenhagen, doch sy konden'er niet een eenigh Graentje Gouds afscheyden of uyt trecken. De Rijcks-Hofmeester, niet weynigh verontrust sijnde, dat deesen armen Schipper sigh soo onnoosel had laeten bedriegen, beval hem, om te toonen dat sijnen ingebeeldeden Schat niets met allen waerd was, dat hy tersond nae de Sond sou gaen, daer sijn Schip op Ancker lagh; nae de hooghte des Belts vaeren, ⁺ en aldaer met sijn Goud oock sijne dwaesheyd begraven sou; sonder oyt tegens yemand ter Wereld yets van deese saeck te seggen. ⁺ Deese goede Man moest gehoorsaemen. 't Sy nu dat hy meende, al sijn Welvaeren in de diepte te hebben geworpen; of 't sy om dat hy sigh bedroogen vond ontrent de Hoop van sijnen sigh soo hoogh ingebeeldeden maer nu gantsch verijdelden Rijckdom, immers hy trock dit soodaenigh ter herten, dat hy korts daer nae van bekommeringh stierf. ⁺ 't Berouwde naederhand de Heer Rijcks-Hofmeester niet weynigh, dat hy soo voorbaerigh was geweest, om soo spoedigh dit Bevel aen de Schipper te geven. Want hy seyde tot my, datmen 't sederd dien tijd in eenige Noorweegsche Groeven had gevonden een even diergelijck Sand als dit Groenlandsche; en dat een in alle Berghwercken en Metallen wel ervaerne Goudsmit, onlanghs eerst te Koppenhagen aengekoomen, gantsch fijn goud daer uyt had getrocken, in tamelijcke veelheyd nae de Maete des Sands.

Tot dit al t'ijlvaerdigh Besluyt was hy bewoogen geworden door d'onweetenheyd der andere Goudsmeeden, ⁺ welcke uyt de Stof, waer van men in Peru 't Goud bekoomd, even soo weynigh dit Metal souden hebben konnen trecken, als uyt dit mee gebraght Groenlands Sand.

Dit was de laetste Schip-vaert, ⁺ welcke nae Nieuw-Groenland wierd

+ Een gantsch Schip met Goud-Sand gevuld,

+ En daer meê weer na Deenemarcken gevaren.

+ De Goudsmeeden konnen niet een eenigh Graentje Goudts daer van afscheyden.

+ Derhalven werd alles wegh geworpen.

+ De Schipper sterft hier over van bekommeringh.

+ 't Bevel van sijnen Heer, om dit Sand buyten boord te smijten, was al te voorbarigh.

+ En geschied door d'onweetenheyd der Goudsmeeden.

+ Dit was de laetste Schip-vaert nae Nieuw-Groenland.

[p. 79]

gedaen, en in de selve wierd mee gebraght 't groote stuck Hoorns, 't welck den Artz des Grootvorsts van Muscovien had geseghd de Tand van een Visch te sijn, gelijck wy gehoord hebben in 't elfde Hoofdstuck deeses eersten Boecks. De Waerd van den Heer Gesant te Koppenhagen, die eenen van dit Groenlands Geselschap is, heeft ons dit Stuck getoond, en werd van hem waerdigh geaght 6000. Rijcksdaelers.

Oock hadden de Deenen, eerse noch van Groenland afstaecken, twee Wilde in haer Schip behouden, en vast geslooten, om deselve in Deenemarcken te brengen. ⁺ Doch alsse in d'oopene Zee quaemen, ontbondense haer weer. Deese onsinnige Liefhebbers haers Vaderlands sigh los en vry siende, storteden sigh selven in de Zee, om weer nae 't selve te zwemmen. Buyten twijffel sijnse onderweegen verdroncken, vermits sy nu alreeds seer verr' daer van daen waeren.

+ Twee Wilde meê genomen, welke sigh in de Zee storten.