Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

IX. Hoofdstuck. Verhandelingh vande seer kostelijcke Tanden, welcke men Eenhoornen noemd.

GRoenland is altijd seer vrughtbaer geweest van Hoornen, welcke men noemd Eenhoornen. ⁺ In Deenemarcken vindmen van deselve veel geheele: Noch meer Spitsen, of voorste Deelen; Maer een ontelbare meenighte van Stucken; ter welcker oorsaeck deselve in dit Gewest seer gemeen sijn.

Buyten twijffel sult ghy van my begeeren te weeten, wat voor Gedierten deese Hoornen draegen. ⁺ Waer op ick de Heer tot Beright geef, dat deese Hoornen, welcke ongevoeghlijck Hoornen worden genoemd, gants niet gemeens hebben met de geene, die billijck soodaenigen naem voeren, 't sy van wat voor een Natuer deselve oock mogen sijn. En gelijck de Naem in twijffel werd getrocken, soo sijn'er oock, welcke twijffelen, of de Dieren, welcke deese Hoornen draegen, Vleesch of Visch sijn.

Maer ghy sult gelieven aen te mercken, ⁺ dat de Hoornen der Eenhoornen, welcke wy in Deenemarcken hebben gesien, soo wel de stucken als de geheele, sijn van een gelijcke gedaente, van een gelijcke Stof, van gelijcke deughden en kraghten, als de geene, welcke in Franckrijck en anderweegen werden getoond.

De gantsch schoone en geheele Hoorn, welcke ick te Fredericks-Burgh by den Koningh van Deenemarcken heb gesien, ⁺ en waer van ghy op een andere plaets beright hebt ontfangen, is sonder eenige tegenspraeck veel grooter, dan die, die te Sant Denijs bewaerd werd. 't Is wel waer, dat hy niet t'eenemael reght, maer aen 't spits, of nae 't eynd toe, ontrent twee of drie voeten gekromd is, gelijck een Zeyssen: maer anders is hy van een gelijcke Verwe, gelijcke Gestalte, en van een gelijcke Gewight, als de Hoorn te S. Denijs. Belangende de stucken der Hoornen, van welcke wy verscheydene in Koppenhagen hebben gesien, deselve werden gehouden voor een verseeckerde Artzeny tegens 't Vergif, even gelijck die te Parijs en ander weegen.

+ Veel genoemde Eenhoornen in Groenland.

+ Werden ongevoeghliick soodaenigh geheeten.

+ Sijn alle van eenerley gedaente en kraght.

+ Seer schoonen Hoorn te Fredericks-Burgh in Deenemarcken.

[p. 27]

Men stelle derhalven voor gewis, ⁺ dat dit slagh van Hoornen, welcke men in Deenemarcken vind, t'eenemael gelijck sijn die van Franckrijck: En dat deese in Deenemarcken uyt Groenland koomen, soo werd billijck gevraeghd, wat voor Gedierten in Groenland soodaenige Hoornen draegen?

De Heer Worm is d'eerste, die my beright heeft dat het Visschen sijn: ⁺ Waerover ick met hem, doe wy te Christianopel waeren, in een wijdloopige Woorden-strijd geraeckte; vermits deese sijne meeningh 't gevoelen en 't verhael aller oude Natuer-kundige, welcke van d'Eenhoornen geschreeven, en deselve onder de Viervoetige Veld-Dieren gesteld hebben, om verr' stoot. ⁺ Oock te gelijck veele Plaetsen der Heylige schrift weerstreefd, welcke niet konnen verstaen worden als van Eenhoornen met vier voeten. Doch de goede Heer Worm, seer wel ervaeren in allerley seldsaeme saecken der Noordsche Landen, schreef my uyt Koppenhagen te rugg' dit volgende Geval, 't welck ick uyt sijnen Brief van woord tot woord hier wil invoegen.

‘'t Sijn, ⁺ seght hy, nu eenige Iaeren geleeden, dat ick my bevond by de Heer Frisen, Rijcks-Cancellier van Deenemarcken, Voorsaet van de Heer Thomassoon, die dit Ampt nu bekleed, en sigh beklaegde by deesen soo voornaemen Man (die, geduerende de tijd sijns Levens, is geweest 't Cieraed en de Stut sijns Vaderlands) over d'onvlytigheyd onser Scheeps en Kooplieden, welcke nae Groenland voeren; en echter niet reght ondersoghten, wat voor Gedierten het sijn, welckers Hoornen sy tot ons braghten: Datse oock niet eenige stucken van derselver Vleesch of Huyd mee voerden, om tot dies te beeter kennis hier van te moogen geraecken.

Hier op gaf hy my tot antwoord: ⁺ Sy sijn veel sorghvuldiger als ghy u laet voorstaen. Te gelijck liet de Heer Cancellier aenbrengen een groote gantsch dorre Hoofdschedel, waer in een Stomp (of Voorstuk) was van dit slagh der Hoornen, ontrent vier Voeten langh. Niet weynigh verheughd was ick, siende soo een seldsaem en kostlijck dingh in mijne handen. Mijn oogen kon ick in d'aenschouwingh niet versaedigen, en 't was my in 't begin onmogelijck te begrijpen wat dit sijn moght. Ick bad de Heer Cancellier, my te willen vergunnen, dat ick 't met my nae huys moght neemen, om tijd aen de betraghtingh te kost te leggen; 't welck hy my geerne toeliet.

Ick bevond, ⁺ dat deese Schedel eygentlijck sigh vergeleeck met de kop eens Walvischs; hebbende in 't bovendeel twee gaten, welcke van boven 't Hoofd af tot in de mond toe doorgingen. Buyten twijffel sijn dit d'openingen of Pijpen, waer door deese Visch 't ingezwolgene Water weer uytspuyt. Ick bemerckte oock, dat 't geen, 't welck men sijnen Hooren noemd, aengeheght was in 't lincker deel der bovenste kevel. Ick riep d'alder-nieuwsgierighste mijner Vrienden, oock mijn

+ Wat voor Gedierten deese Hoornen draegen?

+ Eenhoorn werd beweesen een Visch te sijn.

+ Besie Museum Wormianum, Lib. 3. cap. 14.

+ Brief van den in Noordsche saecken seer ervaernen Heer Worm, aengaende d'Eenhoornen.

+ Dorre Hoofd-schedel van de Visch Narwal, aen den gedaghten Heer getoond.

+ Beschrijving van deselve.

[p. 28]

beste Toehoorers en Leerlingen tot my, op datse in mijne kamer deese seldsaeme saeck quaemen aenschouwen. ⁺ Te gelijck liet ick oock een Schilder koomen, die, in de tegenwoordigheyd van al deese Toekijckers, nauwkeurigh afbeelde de gedaghte Schedel, met sijnen Hoorn, in even soodaenigh een gestalte en grootte, als deselve waeren, op datse gesaementlijck souden moogen getuygen, dat de Schildery gantsch eygentlijck was gedaen, nae 't waeraghtigh oorsproncklijcke, of de saeck selver.

Maer mijne Nieuwsgierigheyd liet het hier by noch niet berusten. ⁺ Want als ick hoorde, dat een diergelijck Dier (of Visch) by Ysland gevangen en aldaer gebraght was geworden, soo schreef ick terstond aen den Bisschop van Hole, genoemd Thorlac Scabonius, die voortijds te Koppenhagen mijnen Leerlingh was geweest; en bad hem, als mijnen Vriend, dat hem gelieven wou, d'eygentlijcke Afteeckeningh deeses Diers aen my over te schicken. Dit deed hy gewilligh, en ontbood my met eenen, dat d'Yslanders dit Dier Narwal noemen, even als of men seyde een Walvisch, die sigh van Aes geneerd. Want Hual beteeckend een Walvisch; en Nar een Aes. ⁺ De gedaghte Afbeeldingh vertoonde een Visch van even soodaenigh een gedaente, als de Walvisschen sijn. Als ghy weer nae Christianopel koomd, soo beloof ick u, 't selve u te sullen toonen, nevens d'Afteeckeningh des Hoofds, of dorren Schedels; welcke ick van de Heer Cancellier Friesen heb gehad.’

De Heer Worm feylde niet by onse te rugg'-koomst sijne Toeseggingh te voldoen, jae noch al meer daer by te voegen. ⁺ Want hy vergenoeghde sigh niet, my d'Afbeeldingen der Visschen te vertoonen, maer braght my oock in sijne kamer. ⁺ Doe sagh ick op eene hier toe vervaerdighde Tafel 't Hoofd-werck (de Schedel) selfs, welcke de Heer Cancellier hem voortijds had vertrouwd. Hy had nu deselve, onder verseeckeringh, ontfangen van een Edelman uyt Deenemarcken, Schoonsoon van den gedaghten Heer Frisen, diense, in d'Erfdeelingh, ten deel was gevallen, en gewaerdeerd wierd op aght duysent Rijcksdaelers. Hy hadse laeten vervoeren ontrent twintigh Mijlen weghs van Koppenhagen, om deselve aen den Heer Gesant te toonen.

Ick verseecker u, dat ick noyt vermoeyd wierd, om my over sulck een seldsaem dingh te verwonderen. ⁺ En als ick den Heer Gesant sulcks te kennen had gegeven, soo wou hy 't desgelijcks in de gedaghte kamer aenschouwen. Sijne Hoogheyd aenmerckte dit wonderlijck werck met seer groote lust, en versoght aen de Heer Worm, hem deese Scheedel te willen leenen, om een eygentlijcke Afbeeldingh daer van te laeten maecken: Welcke hy oock heeft laeten vervaerdigen, en met sigh nae Parijs voerd.

Deese voorname Man, ⁺ die een grootmoedigh welbehaegen heeft aen alle Deughdsaeme Lieden, sal begeerigh sijn, om deese Schildery haer te

+ Nauwkeurige Afbeeldingh, soo van 't Hoofd, als van de daer in vast sijnde Hoorn.

+ Een Narwal, of Narhual, by Ysland gevangen.

+ Is van gedaente even als een Walvisch.

+ 't Gedaghte Hoofd met den Hoorn,

+ Gelijck oock d'Afbeeldingh des geheelen Narwals van onse Schrijver selver gesien.

+ Desgelijcks vande Fransche Gesant in Deenemarken.

+ Die deese Afbeeldingh oock meê na sijn Vaderland heeft genoomen.

[p. 29]

laeten sien, en mee te deelen alles wat hy uyt 't Noorden nieuws en seldsaems sal mee brengen. Insonderheyd is hy u mijn Heer, seer geneegen, en al de geene, welcke sijn in 't Hooghberoemde Mercurial-geselschap der Bibliotheeck des Heeren Bourdelot. Ick ben verseeckerd, dat sijne Kamer, welcke hy van meeningh is daer mee te vercieren, indien hem God door sijne genaede weer in Franckrijck behouden t'huys brenghd, voor u en al de gedaghte Heeren sal openstaen, tot uwer aller hooghste verlustigingh.