Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

II. Hoofdstuck. Vertoonende de Vindinghs-wijs van Groenland.

TOt de Beschrijvingh der Groenlandsche Geschichten, ⁺ heb ick voornamentlijck twee Tijdschriften (of Chronijcken) gebruyckt; een oude Yslandsche en een nieuwe Deensche, beyde in de Deensche Spraeck uytgegeven; d'eene met een gemeende ongebondene, d'andere met een gebondene Schrijfaert, of in Verssen.

't Oorspronckelijcke der Yslandsche Chronijck is in d'Yslandsche Tael

+ Schrijvers, waer uyt dese Berightingh getrocken is.

[p. 7]

vervaerdight door Snorro Storlefon, ⁺ een geboorne Yslander, en in dit gewest Nomophylax (gelijck Arngrimus Jonas hem noemd) of opperste Righter geweest. Even deesen heeft oock d'Edda, of de Fabulen der Yslandsche Poësy (van welcke ick op een andere plaets gewagh maeck) by een gebracht. De Deensche Tijdboecken sijn in Rijm-regulen t'saemgesteld van een Deensch Prediker, genoemd Claudius Christophori, nu voor ontrent veerthien Iaeren (te weeten, in 't Iaer 1633.) gestorven. ⁺

Deese Deensche Kronijck geeft ons Beright, dat eenige Armenianers, door een groote onstuymigheyd der Winden inde Noord-Zee gedreven, toevalliger wijs aen Groenland stieten, ⁺ en aldaer een wijltijds gebleven, doch naederhand nae Noorweegen overgeset sijn, en op de klippen der Ys-Zee hebben gewoond. Doch dit wert voorgegeven sonder grond, en rust alleen op een oude Versieringh, ⁺ welcke verr' afgeleegene Volckeren op de baen gebraght heeft, om alsoo een oorsprongh uyt te vinden. Veel geloofwaerdiger en seeckerder is 't, dat de Noorwegers in Groenland sijn aengekoomen; 't selve Gewest ontdeckt, en voorts bewoond hebben, op de volgende wijs.

Seecker Edelman uyt Noorweegen, Torwaldo genoemd, ⁺ en sijnen Soon Errich of Erick, voerende den Bynaem van Roodkop, hadden in 't gedachte haer Vaderland een moord bedreven; derhalven sy de vlught nae Ysland naemen; daer Torwalde nae eenigh tijd-verloop quam te sterven. Sijnen Soon Erick, een woest, grammoedigh en onverdraeghlijck Mensch, braght onlanghs daer nae een ander persoon in Ysland om 't leven. Als hy nu niet wist, waerwaerts heenen hy sou vlieden, om de scharpe vervolgingh des Righters t'ontwijcken, soo besloot hy, een Land te willen soecken, 't welck eenen, geheeten Gundebiurne, ⁺ hem berightede gesien te hebben Westwaerts af van Ysland. Erick dan vond het,en Landede aen door een Invaert tusschen twee Voorgeberghten; 't eene gelegen aen 't eynd eens Eylands, reght tegens over den vasten Bodem van Groenland, en 't andere aen den Bodem selfs. 't Voorgeberght des Eylands werd genoemd Huidserken .'t Andere, op 't vaste Land, Huarf. Tusschen deese beyde is een goede Reede, genoemd Sandstaffm; alwaer de Scheepen in seer goede verseeckertheyd, en wel bewaerd voor alle Onweren,konnen leggen.

Huidserken is een wonder hoogen Bergh, ongelijck grooter als den Huarf. ⁺ Erick de Roodkop gaf hem den naem van Muckla Jokel, dat is, de Groote Ys-Schol. Hier nae wierd hy geheeten Bloserken, soo veel als of men seyde Blauwhembd. Daer op ten derdenmael Huidserken, beteeckenende in onse Tael Withembd. Beyde de laetste Naem-veranderingen sijn buyten twijffel ontstaen, wijl de Sneeuw, welcke te gelijck hier smelt en weer bevriesd, eerst een Ys maeckt, in verwe 't Mos, 't welck aen de Steenklippen wast, gelijck sijnde; ⁺ doch allenxen door 't geduerigh vallen en aenvriesen des Sneeuws werd dit Ys boven maten dick,en be-

+ Te weeten, d'Yslandsche Chronijck van Snorro Storlefon.

+ En de Deensche van Claudius Christophori.

+ Eerste ontdeckers en Bewooners van Groenland.

+ Fabel daer van versierd.

+ Geloofwaerdiger en seeckerder Beright van deese saeck.

+ Groenland eerst aengedaen van een Moordenaer.

+ Twee Voorgebergten, Huidserken en Huarf.

+ Gestaltenis van den Berg Huidserken.

[p. 8]

koomd alsoo sijn Natuerlijcke witte verwe. Sulcks betuyghd d'Ervarentheyt in Sweeden, daermen om even deselve reden, de klippen ten deelen Blauw, ten deelen Wit siet.

'k Wil u mijn Heer, niet verbergen, en de Heer Gesant sal 't bevestigen, dat wy, inde Winter uyt Sweeden nae Deenemarcken in een Koets over de Zee tusschen Elseneur en Koppenhagen (anders Koppenhaven) rydende, ⁺ aen verscheydene Plaetsen op een gehoopte groote stucken Ys saegen, schijnende gehele huysen gelijck te sijn; sommige wit, andere blauw, als 't schoonste Lazuur 't welck men oyt kan aenschouwen. ⁺ d'Oorsaeck daer van konden wy geenssins bedencken: Want sy waeren ontstaen van een even-gelijck Water. Oock aenschouwden wy haer soodanigh, dat 't onderscheyd des Aensiens niet genoegh was, om sulcke tegen-strijdige Verwen te veroorsaecken. Hier werd ick indagtigh 't Vers van Virgilius, waer in hy van de koude Wereldstreecken (Zoonen) aldus spreeckt:

Caeruleâ glacie concretae, atque imbribus atris.

Dat is ⁺

t'Saem gestremd uyt blauw Ys en swarte Plas-regenen.

Doch ick meen dat Caerulea Glacies ter deser plaets moet verstaen worden van swart Ys, 't welck Virgilius sigh inbeeld, in de duystere en donckere Landschappen te moeten zijn. Gelijck dan even dien selven Dight-konstenaer in soodaenigh een verstand 't woord Caeruleus in een andere plaets gebruyckt, als hy seght:

Olli Caeruleus supra caput adstitit imber:

't Welck in onse Tael sou luyden:

Boven sijn hoofd stond een blauwen Plas-regen.

Men kan genoeghsaem sien, ⁺ dat 't woord caeruleus (blauw) hier swart beteeckend en wederom:

. . . . . . stant manibus arae
Caeruleus maestae vittis, atrâque Cupresso.

Erick de Roodkop meende best te sijn, goede kennis van dit Eyland te neemen, eer hy sigh in 't vaste Land begaf. ⁺ Hy trad derhalven uyt sijn Schip, en noemde dit gewest Erricsun, dat is, Ericks-Eyland. Hier bleef hy den geheelen Winter over. Soo haest de Lente weer begon aen te breecken, voer hy van dit Eyland nae 't vaste Land, 't welck hy den naem gaf van Groenland, wegens de bysonder schoone groente, soo der Vee-weyden als der Boomen. ⁺ De Haven, waer in hy uytgetreden was, heeft hy geheeten Erricks-fiorden, dat is, Ericks-Haven. Niet verr' daer van daen bouwde hy een huys, van hem genoemd Ostrebugh, soo veel als Oost-Gebouw. Inde volgende Herfsttijd gingh hy West-waerts aen, en rightede aldaer een andere Wooningh op, Westrebugh, dat is, West-Gebouw. ⁺ Echter keerde hy tegens de Winter weer nae Erricsun, 't sy om dat hy be-

+ Groote stucken Ys, als geheele Huysen.

+ Van witte en blauwe verwe.

+ Eenige Verssen van de Poët Virgilius uytgeleght,

+ En getoond, datmen door 't woordt Caeruleus moet swart verstaen.

+ Erricsun, of Ericks-Eyland.

+ Oorsprong van den naem Groenland.

+ Oostrebugh en Westrebugh.

[p. 9]

vond, dat de bewooningh des vasten Lands kouder en onbequamer was, als die van 't gedaghte Eyland; of 't sy om dat hy sigh in 't laetste seeckerder oordeelde als in 't eerste.

De Winter weer voorby sijnde, voer hy andermel aen 't vaste Land; en Noordwaerts aengaende, quam hy aen de voet van een seer hooge Rots, ⁺ welcke hy den naem gaf van Snefiel, soo veel als Sneeuw-Rots. Voorts is hem voorgekoomen een Haven, welcke hy noemde Ravens fiorden, dat is, Ravens-Haven, ⁺ weegens de groote meenighte van Ravens, die sigh ontrent deselve onthouden. Deese Haven leght aen de Noord-sijde, reght tegens over Erricsfiorden, welcke sigh vertoond aen de Zuyd-sijde. Van d'eene naer d'ander kanmen vaeren door een Arm der Zee, welcke in beyde deese Havens loopt. Eindlijck keerde hy weer na sijn Eyland, en heeft aldaer de derde Winter doorgebraght.

+ Snefiel, of Sneeuw-Rots.

+ Ravensfiorden, of Ravenshaven.

Byvoeghsel.

DEese Geschiedenis van Torwalde en sijnen Soon Erick vinden wy aengeteeckend van verscheydene andere Schrijvers, met even de selve Omstandigheden. ⁺ Evenwel is'er dit verschil, dat in plaets van Torwalde by sommige gesteld is Torbalde; by andere Torvalde.

+ Torwalde van sommige Torbalde genoemd.