Logo DBNL
Onderwijs voor kinderen (1782)

Onderwijs voor kinderen

(1782)–Willem Emmery de Perponcher–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

II. Afdeeling.

XVI.

Pauline. Mama, wat doet die vrouw, die daar zoo staat te stampen?

Moeder. Pauline, die maakt booter.

P. Maakt die booter, zoo als wy op de boteram eeten?

M. Ja Pauline.

P. En hoe doet zy dat?

M. Je hebt de koeien wel eens zien melken, in de wei?

P. O ja Mama, voorleeden nog, by Groot-mama, toen wy warme melk dronken.

M. Net zoo; nu van zulke melk maakt men booter. - En daar toe zet men ze eerst in potten of tobbetjes, in de kelder. En als zy daar wat gestaan heeft, dan komt het vetste van de melk boven dryven, en dat is room. - Je hebt wel room, met aarbeien, zien eeten?

P. O ja Mama! gisteren nog, by Tante; en toen liet Tante my ook een weinigje proeven; o dat smaakte zoo lekker!

M. Ja dat smaakt zeer lekker. Maar Tan-

te gaf je zeeker niet veel, om dat het niet zeer gezond is.

P. Neen, Tante wou my maar één schepje geeven; en ik wou tog zoo gaarne meer hebben gehad.

M. Tante had gelyk; je zoudt 'er wel ligt ziek van geworden zyn; en dan had je misschien, van daag, den geheelen dag moeten vasten, en medicynen in neemen, en 't huis blyven; en dan konden wy nu niet zyn gaan wandelen. Zou je dat nu niet gespeeten hebben?

P. Ja wel Mama.

M. Wel dan zie je dat Tante gelyk had, van je niet meer room te willen geeven. - Maar om je nu verder te zeggen hoe men booter maakt. Als de room, die boven op de melk komt dryven, wat gestaan heeft, dan schept men ze 'er af, en doet ze in een anderen pot. En als men genoeg zulke room heeft, dan giet men die in zulk eene ton, als die geen is, daar die vrouw nu voor staat, en die men een kernton noemt.

P. O ja, zoo staat 'er een in myn spelleboek.

M. Dat is ook zoo. - Als de vrouw nu al de room in de ton gedaan heeft, dan gaat zy 'er, met een stok, daar onder een rond plankje met gaaten aan vast gemaakt is, op staan stampen, of kernen, zoo als men 't eigentlyk hiet. En als zy daar lang genoeg op gestampt heeft, dan begint het vetste gedeelte van de room zig af te scheiden, en gaat in klompen by een liggen, en dat is dan booter. Willen wy nu eens zien, of'er al booter, in die ton, is?

P. O ja Mama, als 't je belieft.

M. Kom, wy zullen 't die vrouw eens vraagen. - Goeden dag moeder! moogen wy wel eens zien, hoe je daar boter kernt.

De Vrouw. Ja wel Mevrouw, kom maar by, ik zal 't je wyzen.

M. Heb je al wat booter in je ton?

De V. Ja wel Mevrouw, daar begint er al schoon wat in te koomen. (Zy ligt het dekzel op.)

M. Zie je Pauline, die geele klompen daar, dat is booter. - Wagt, Mama zal je opligten, dan kun je beeter zien.

De V. Zie me kind, daar is nu de booter, kyk, daar 's een heel stuk.

M. En zie je nu, die ronde plank, met gaatjes, onder aan den stok, daar ik je strak van sprak?

P. Ja Mama.

M. Daar stampt de Vrouw meê.

De V. Kom me kind, ik zal 'er 't deksel eens aflaaten, dan kun je zien hoe 't gaat. (Zy legt het deksel aan een zy, en kernt zagtjes voort.)

M. Zie je Pauline, hoe zy de melk nu stampt en schudt, en hoe 'er langsaamer hand meer en meer booter in komt?

P. Ja Mama, dat is aardig.

De V. Heb je 't nouw gezien mekind, nouw zal ik er het deksel weer op leggen. Want, zonder 't deksel, kan ik niet hard kernen, - weet je - het spet zoo, en dan raak ik te veel melk kwyt.

M. Daar hebje gelyk in Moeder; ik bedank je wel, dat je 't ons hebt laaten zien. - Weet je nu Pauline hoe men die room hiet als er de booter uit is?

P. Neen Mama.

M. Die hier men dan kerne-melk, en die gaat de vrouw verkoopen, in de stad;

en die eet men dan, met gepelde gerst, of met brood en appelen, of met stroop.

P. Is dat dan zulke kerne-melk als ik s'avonds eet?

M. Ja wel.

P. O daar hou ik zoo veel van!

De V. Dat is goed me kind, want dat is heele gezonde kost.

M. Maar Pauline, wil ik je nu eens zeggen, wat de vrouw verder aan de booter doen moet, om ze goed te maaken?

P. Als 't je belieft Mama.

M. Je zult het strak ook zelf kunnen zien. - Als de vrouw al de boter uit de room gekernd heeft, die zy 'er uit krygen kan, dan wascht zy die booter braaf met water af, en kneedt ze daar meê, om 'er al de melk uit te krygen, die 'er hier en daar nog in is blyven zitten, en dan doet zy 'er wat zout in, en dat kneedt zy 'er ook braaf door heen, tot dat de booter wel schoon en wel doorzouten is. Weetje waarom zy 'er dat zout in doet?

P. Neen Mama.

M. Als 'er geen zout in de booter is, dan

bederft zy gaauw, en krygt een sterken, onaangenaamen smaak; maar hoe meer zout men er in doet, hoe langer zy duuren kan. - Zie nu Pauline, hoe de vrouw beezig is, met de booter schoon te maaken.

De V. Zie me kind, hoe 'er de melk nog uit komt; - en daar zit ook nog een haartje van de koe, dat moet 'er ook uit, dat moet ik 'er alles zoo met de hand uit doen, want myn booter moet schoon zuiver zyn.

M. Begint 'er die booter nu niet lekker uit te zien Pauline?

P. Ja wel Mama.

M. Willen wy de vrouw verzoeken, dat ze'er ons morgen, aan den ontbyt, een stukje van brengt?

P. O ja Mama, als 't je belieft.

M. Wel Moeder, wil je ons morgen zoo een stukje brengen?

De V. Ja wel Mevrouw, ja wel, gaarne.

M. Je kent my immers nog wel Moeder, je weet wel waar ik woon.

De V. Ja wel Mevrouw, ja wel, ik

ken jou wel, ik zal 't je wel bezorgen, en als je meer wilt komen kyken, kom maar vry aan.

M. Dat is goed Moeder, dat zullen wy ook wel eens doen - goeden dag Moeder! tot morgen. - Pauline zeg je niets teegen die vrouw?

P. Goeden dag Moeder! ik bedank je ook.

De V. Dag me kind, 't is wel tot je dienst. - Dag Mevrouw, morgen zal ik je een lekker stukje booter brengen.

M. Dat is goed Moeder, doe dat. Goeden dag ondertusschen, en 't gaa je wel

De V. Dankje Mevrouw, jou ook zoo.

XVII.

Henriette. Mama, mag ik weer eens, in dit mooie printeboek, kyken, dat je me gisteren geweezen hebt?

Moeder. Neen Henriette, dat printeboek kan ik je van daag niet geeven.

H. Waarom niet lieve Mama?

M. Om dat ik het aan iemand geleend heb.

H. O dat spyt me Mama!

M. Dat zal je even wel niet lang spyten

geloof ik, want ik heb 't aan je nigtje Antje geleend, om dat zy 'er zoo veel plaisier in vondt; en je hebt immers gaarne, dat ik je nigtje Antje, daar je zoo veel van houdt, plaisier doe.

H. O ja Mama, dat heb ik heel gaarne, 't is zoo eene lieve meid, en zy houdt ook zoo veel van my.

M. Wel spyt het je dan nu nog, dat ik het printeboek heb uitgeleend?

H. O neen lieve Mama! Als ik 't maar gaauw weerom kryg, en als zy 't maar niet bederft.

M. Neen dat zal zy niet doen, zy is altyd net en zindelyk op haar goed. - Maar al dagt je nu al eens, dat zy 'er hier of daar een vlakje op maaken mogt, zou je 't haar daarom weigeren te leenen, indien zy je 'er heel vriendlyk om verzogt?

H. Wel ik weet niet Mama, ik weiger haar niet gaarne iets; maar ik zie myn mooi goed evenwel ook niet gaarne bedorven.

M. Daar heb je nu juist geen ongelyk in. Maar heb je niet wel eens iets van een ander geleend?

H. Ja wel Mama.

M. En hebben zy 't altyd weer gekreegen, net zoo als 't was, zonder dat je 'er ooit een vlakje op gemaakt, of 'er iets aan bedorven had?

H. Neen Mama, dat kan ik juist niet zeggen. - Gisteren heb ik nog een wiel van Kareltjes wagentje gebrooken, dat hy my geleend had, om 'er meê in den tuin te speelen. - Maar 't was ook myn schuld niet; daar lag een groote steen, dien ik niet zag, en daar liep ik, by ongeluk, met het wagentje teegen.

M. Ja 't is gemeenlyk by ongeluk, als men iets bederft. Maar zou je nu wel gaarne zien, dat Kareltje je nooit weer iets van zyn speelgoed wilde leenen, uit vrees, dat je 'er weer iets aan bederven mogt?

H. Neen Mama, dat zou my zeer spyten.

M. Dan zie je nu wel, dat het niet plaisierig zou zyn, indien kinders altoos weigerden, malkanderen hun speelgoed eens te leenen, zoo ras zy maar bang waren, dat 'er iets aan bederven mogt. Je zoudt malkanderen dan wel haast niets meer leenen willen, want daar kan aan 't speelgoed zoo ligt iets by ongeluk gebeuren.

H. Ja dat is waar Mama.

M. Wel dan moet je er ook niet al te naauw op zien, of je speelgoed al eens een weinig zou kunnen bedorven worden, indien je 't aan een van je makkertjes leende. Je moet denken, ik heb van een ander ook wel eens iets by ongeluk bedorven, en 't zou my tog spyten, dat zy my daarom nu niets meer leenen wilden. En daarom zal ik 't my ook getroosten, indien 'er al eens iets aan 't myne komt; en ik zal hen maar verzoeken, van er wel op te passen, en er zoo veel zorg voor te draagen, als zy kunnen.

H. Ja Mama, maar dat moeten zy dan ook doen.

M. Dat moeten zy zeeker; en als 'er een was, die 'er geen agt op sloeg, en 't speelgoed, dat hy van je geleend had, uit slordigheid, liet bederven of verlooren gaan, dan zou ik je zelf aanraden, van hem niets meer te leenen, en dan zou hy ook verdienen, dat je dat deedt. Want dan zou 't niet meer by ongeluk, maar zyn eige schuld zyn; en als hy geene zorg belieft te draagen, voor 't geen men hem leent, dan hoest

men hem ook niets te leenen, dat is regt.

H. Ja daar zou ik dan ook wel voor bedanken.

M. En dat zou ik je dan ook niet kwalyk neemen. - Maar nu moetje nog ergens op bedagt zyn Henriette.

H. Waar op dan Mama.

M. Dat je begint met zelf wel zorg te dragen, als je eenig speelgoed van je makkertjes leent, datje 't niet verliest, noch bederft, maar 'er goede agt op slaat, zelfs nog meer dan of 't je eigen was. Want anders zou 't je gaan, zoo als ik zoo even zei; ik zou hun zelf aanraden, van je niets meer te leenen; en daar zou je zelf meest by verliezen.

H. Dat zou ik zeeker Mama.

M. Past dan wel op, en maak dat ze je altyd gaarne iets leenen willen.

H. Dat zal ik ook doen.

XVIII.

Jacob. Wat is dat Papa, dat daar op den grond ligt?

Vader. Dat zyn de stukken van een wagentje, die gaat Papa in malkander zetten.

J. En wat zal Papa daar aan meê doen?

P. Daar zal Papa broertje in laaten ryden. Je weet wel Jacob, broertje Willem is nog zoo klein, dat hy nog niet loopen kan; en dien kleinen dikken jongen altoos op den arm te draagen, dat valt moeilyk, en is ook voor den kleinen jongen niet goed; daarom wil Papa iets hebben, daar hy hem in kan zetten, om hem door den tuin te ryden. - Zie daar is een bakje, willen wy eens zien, of wy broertje daar in kunnen zetten, en hem dan zoo voortsleepen?

J. Ja Papa, laat ons eens zien hoe dat gaat.

P. Waar is broertje?

J. Daar is hy, met minne, voor 't venster.

P. Minne! breng broertje eens hier. (De Minne komt, met den jongen op den arm.) Zie eens Minne, of je broertje daar in dat bakje zetten kunt; dan zullen wy hem, door den tuin, sleepen, en dan hoefje hem niet zoo altoos te draagen. (Zy zet 'er hem in.) - Zie zoo! - Daar zit hy in als een koningje! Gaa 'er nu eens agter Jacob, en zie of jehem voort kunt stooten.

J. Ja Papa, maar dat gaat moeilyk.

Minne. O myn Heer! arme Willem zyn

kleertjes sleepen over 't zand, en worden zoo vuil. Hou op Jacobje! hou op! zie 'er dat eens uitzien!

P. Dat gaat niet Jacob. Zie je wel, als dat bakje zoo vlak op den grond staat, dan sleept alles over 't zand, en dat maakt alles vuil, en 't houdt ook tegen.

J. Ja Papa dat voelde ik ook.

P. Willen wy dan eens zien, of wy 't bakje ergens op kunnen zetten, dat het wat hooger staat?

J. Ja Papa; maar hoe zullen wy dat doen?

P. Kyk Jacob, daar heeft Papa vier zulke wieltjes toe laaten maaken. - Dat wy 't bakje daar nu eens vast aan maakten, dan zou 't hooger staan, en broertjes kleeren zouden niet in 't zand sleepen en vuil worden.

J. Ja Papa dat is waar. - Maar hoe maaken wy 't daar vast aan?

P. Wel weet je daar geen middel toe uit te vinden; denk 'er eens om.

J. Wel-ja Papa, - als ik wat touw had, dan kon ik 't bakje wel, boven op die wieltjes, vast binden.

P. Wel daar is touw, zie wat je 'er

van maaken kunt. - (Jacob bindt het wagentje, boven op de wielen, maar zet ze niet in een gelyk verband.) - Kyk Jacob, als je je bakje zoo wilt vast maaken, dan moet je de wieltjes ten minsten zoo zetten, dat 'er, onder ieder hoek van 't bakje, een staat; dan draagen zy gelyk, en dan kan 't wagentje regt staan. - Zie zoo, nu gezien hoe 't gaan zal.

J. Ja Papa zoo zal 't wel goed zyn, nouw zal broertje hoog genoeg zitten, en zyn kleertjes zullen niet in 't zand sleepen.

P. Neen, daar is geen nood voor. - Kom Minne, nu broertje 'er in gezet; en jy Jacob, gaa 'er nu eens voorstaan, en trek het, met je hand voort, dat zal misschien beeter gaan.

J. O nouw gaat het veel beeter Papa.

P. Ja 't gaat zeeker al beeter - Maar zie evenwel eens Jacob, welke leelyke streepen die wielen in den grond maaken; - en zie eens hoe zy waggelen; strak liggen zy allen onder malkaar, en broertje met wagentje en al op den grond. - Ik geloof Jacob, dat wy de wielen niet goed aan 't wa-

gentje gezet hebben. - Zie eens, hier aan de twee agterste hoeken van 't bakje zyn twee ronde houdtjes, die uitsteeken, en de wielen hebben, in 't midden, elk een gat; dat wy ze eens daar door aan die uitsteekende houtjes staaken, dan zou 't bakje nog hoog genoeg, en de wielen steviger staan. - En zie nog iets Jacob, dan zouden de wielen ook kunnen omdraaien, en over 't zand heen rollen, in plaats dat zy 't nu uit den weg moeten schuiven, en daar door zulke leelyke streepen maaken.

J. Ja dat was goed Papa, laat ons dat eens doen.

P. Wagt Jacob, wy zullen 'er broertje eerst uitneemen. - (Hy neemt 'er hem uit.) Zoo. - Nu de wieltjes losgemaakt, en de twee agtersten aan die houtjes, die men de assen van 't wagentje noemt, gestooken. - Dat zal nu goed zyn.

J. Maar Papa hoe doen wy nu met de voorste wielen?

P. Kyk Jacob, hier is nog een plankje, met twee zulke uitsteekende punten, even als de geenen, die agter aan 't bakje zyn.

Dat wy dat plankje voor, onder 't bakje, vast maakten, dan konden wy daar de twee andere wieltjes aansteeken.

J. O dat is goed Papa! dat is goed. Hier heb ik de touwen, daar wy 't wagentje eerst meê op de wielen vast gebonden hebben.

P. Wou je daar nu dat plankje meê, onder aan 't bakje, vast binden?

J. Ja Papa.

P. Wel gaa je gang, en zie of 't goed zalzyn. - Is 't nu vast.

J. Ja Papa.

P. Nu de wieltjes 'er aan gestooken. - Gaa nu eens voort, om te probeeren, of 't zoo goed is, eer wy 'er broertje in zetten.

J. O Papa! daar valt het bakje om. - Een van de wielen is 'er weer af.

P. Ja, wy moesten ook gemaakt hebben, dat 'er de wielen niet af konden. Zie, daar in de assen, daar de wieltjes aansteeken, daar zyn kleine gaatjes in; dat wy daar eens zulke pinnetjes of lunzen door staken, dan konden de wieltjes 'er niet af. - Probeer maar eens.

J. Neen, nu zitten zy vast, dat is goed.

P. Ry nu maar voort - Keer eensom Jacob.

J. Kom Papa. - Maar dat gaat zoo gemaklyk niet als regt uit ryden.

P. O zie eens Jacob, welk een gat de voorste wielen, in den grond, gemaakt hebben. Zouden wy niet kunnen maaken, dat zy dat niet deeden, en dat het wagentje ook wat gemaklyker draaide?

J. Ja, dat was wel goed Papa. Maar hoe zullen wy dat doen?

P. Wel, indien wy maaken konden, dat je, by 't omkeeren, de voorste wielen zoo draaien kondt, dat zy niet op zy hoefden te schuiven, zoo als nu, maar dat zy bleeven voort rollen, net als wanneer zy regt uit gaan, dan zou 't verholpen zyn.

J. Ja Papa. Maar hoe maaken wy dat?

P. Wy zullen eens zien. Ik geloof dat je dat plankje, daar wy de twee voorste wielen aan gestooken hebben, niet goed aan 't bakje hebt vast gemaakt. - Wy zullen 't eens weer los maaken. - Zie, hier is een gat in 't plankje, en daar onder in 't bakje, is ook net zulk een gat; dat wy daar deeze groote pin eens doorstaaken, dan zou 't 'er ook aan vast zyn, - zie eens; - en

nu kan dit geheele onderstelletje, onder 't wagentje, heen en weer draaien. - Probeer nu eens, of je nu niet gemaklyker omkeeren kunt. - Maar neem je draai wat lang.

J. O ja Papa! nu gaat het veel beeter.

P. Kom, willen wy 'er broertje nu weer eens in zetten?

J. Ja Papa.

P. Kom Minne, zet broertje nu in 't wagentje, en trek jy 't wagentje voort. Jacob zal 'er agter loopen.

J. O dat zal goed gaan! Kom Minne, trek maar voort.

M. Ja maar Jacob, Minne kan zoo niet trekken. Zie, dat wagentje is zoo laag, minne moet te veel bukken, dat gaat niet.

J. O dat is jammer. - Kyk Papa, minne kan 't wagentje niet voort trekken. Hoe nu gedaan; nu is 't weer te laag.

P. Ja wy hebben 'er ook nog iets aan vergeeten. Zie, daar liggen nog eenige plankjes, die hooren 'er ook toe. - Minne, neem 'er den kleinen jongen nog eens uit. - Kyk Jacob, dit stukje hout zullen wy vast spykeren, onder teegen het plankje,

daar wy de voorwielen aan gestooken hebben. - Zie zoo - Nu is hier een lange platte stok, die past net, in de sleuf, van dat stukje hout; en door dat alles heen is een gat, daar zullen wy deeze pin door steeken. - Kyk; nu is die lange stok aan 't wagentje vast, en nu kan minne het wagentje, by 't eene einde van dien stok, aanvatten, en dan hoeft zy niet te bukken. -

J. Dat is waar Papa.

P. Maar om 't haar nog gemaklyker te maaken, zullen wy deeze lange pin, door dat gat, dat aan 't bovenste einde van dien stok is, steeken, dan kan zy daar de hand aanhouden. - Zie nu eens, of 't wagentje nu niet goed is. - Zet 'er nu broertje maar in - zoo - gaa jy 'er nu agter Jacob, en stoot het voort. - Minne zal het voort trekken. - Nuis je wagentje compleet, nu kun je 'er zoo hard meê voort ryden als je wilt.

J. O nu gaat het plaisierig.

P. Dat is goed; ry nu den tuin maar braaf rond. - Hoe langer hoe liever. - Kyk broertje eens laechen, die vindt het ook wel aardig.

M. Ja myn Heer, die zou 't langer uit houden, dan wy.

P. Jacob zou 't je misschien ook wel uit houden.

M. Ja dat kon ligt gebeuren. -

P. Maar als hy dan zyn bekomst nog niet heeft, wanneer jy te moei bent, laat hem dan maar alleen trekken.

J. Doe dat maar minne, dan zal ik 'er voor gaan.

P. Ja maar Jacob, dan moet je wel oppassen, en voorzigtig zyn, dat je nergens teegen aan stoot, en dat je niet te kort draait; want anders zou broertje ligt een ongeluk krygen.

J. Daar zal ik wel oppassen Papa.

P. Om dat voor te komen, moet je altyd wel op letten, nooit zoo kort te draaien, dat je voorste wielen, teegen 't bakje, stooten, want dan zou 't wagentje omvallen, indien je 'er sterk aan trokt.

J. 'T is goed Papa, ik zal 'er wel op letten.

P. En jy zult 'er wel naar zien Minne?

M. Ja wel myn Heer, ik zal 'er by blyven, en wel toezien, en hem wyzen, hoe hy doen moet.

P. Dan is 't goed.(*)

May - Lied.
 
O hoe schoon! O hoe schoon
 
Is de groene May!
 
Gras en bloempjes spruiten voort;
 
Boomen krygen blaadjes;
 
Zagte windjes ruischen;
 
Ossen, koeien grazen;
 
Lam'ren blaaten vrolyk,
 
O hoe schoon! O hoe schoon
 
Is de groene May!
 
 
 
Zie aan struik', en hegge, en bosch;
 
Duizend jonge spruitjes;
 
Zie, aan ieder spruitje
 
Hangt een drupje daauw!
 
Zie de booterbloempjes
 
Hier by duizend' staan!
 
Hoor 't geblader rits'len!
 
Hoor! in 't gindsche boschje
 
Slaat de Nagtegaal!
 
 
 
Rondom ons is 't al in vreugd!
 
Vreugd' op gindschen heuvel,
 
Vreugd' in 't gindsche dal,
 
Vreugd' in gindsch' bosschaadje,
 
Vreugd' op gindsche boomen,
 
Alles leeft en voelt.
 
O hoe schoon! O hoe schoon
 
Is de groene May!

XX.

Moeder. Henriette, weet je wel waarom kinderen moeten gehoorzaam zyn, en doen wat Mama, en Hanna, en de groote menschen hun zeggen?

Henriette. Neen Mama.

M. Om dat de kinderen nog niet weeten, wat hun goed en wat hun kwaad kan doen; maar zig alle oogenblikken zouden zeer doen, of ziek maaken, of een ongeluk krygen, of iets bederven; indien de groote menschen, die wel weeten wat goed en wat kwaad kan

doen, en hoe men met de dingen moet om gaan; hen niet telkens waarschouwden. - Heugt je niet, hoe Mietje, voorleeden, met de kaars, speelde?

H. Ja Mama.

M. Zy vondt het vlammetje zoo mooi, en zy wist niet, dat het branden kon; daar om wou zy 'er, met haar kleine poeteltjes, aanraaken, en 'er meê speelen. Maar wat zei Mama teegen Mietje.

H. Mama zei, Mietje dat moet je niet doen, Mietje zal zig branden, zo zy het vlammetje aanraakt, en dat doet zoo zeer!

M. Net zoo; maar Mietje was ongehoorzaam, Mietje wou niet luisteren, maar de waarschouwing van Mama. En wat gebeurde 'er toen?

H. Mietje raakte de vlam aan, met haare kleine vingertjes, en zy brandde zig, en o! arme Mietje schreeuwde zoo!

M. Ja toen kon 't niet helpen, dat Mama haar had gewaarschuwd, wyl Mietje 'er niet naar had willen luisteren. - Maar zou 't nu niet veel beeter zyn geweest, dat Mietje 'er naa geluisterd had, en gedaan 't geen

Mama haar zei, en de vlam niet had aangeraakt.

H. Ja wel Mama, want dan zou zy zig ook niet gebrand hebben.

M. Dat is ook zoo. En even zoo ging 't, een oogenblik daar na, met Hendrik. Die speelde, met een mes; en Hanna zei tegen hem, laat dat mes liggen Hendrik, je zult je snyen, en dat doet zeer. Maar Hendrik luisterde 'er ook niet naar, en hy zei; o ik weet wel beeter, ik zal 'er wel op passen. Zoo bleef hy speelen, met het mes, en hy gaf zig een groote sneê, in den duim. Toen ging meester Hendrik braaf aan 't schreeuwen; maar dat hielp niet. Men moest een doekje om zyn duim winden, en toen kon hy zyn duim, wel vyf dagen lang, niet gebruiken, noch 'er iets me aanraaken, zonder dat het hem braaf zeer deedt. Zou Hendrik nu niet veel beeter gedaan hebben, indien hy was gehoorzaam geweest, en 't mes had laaten liggen.

H. Ja zeeker Mama, want dan zou hy zig niet gesneeden hebben.

M. En weetje wat gisteren aan Keetje gebeurd is?

H. Neen Mama.

M. Die liep langs 't water, en Papa zei, teegen haar; gaa daar van daan kind lief, in dien je struikelde, en je vielt in 't water, dan zou je een groot ongeluk kunnen krygen. - Maar keetje hoorde 'er niet naar, en liep weg, op dat Papa ze 'er niet van daan zou haalen; maar onder 't loopen struikelde Keetje, en zy viel in 't water, en men had veel moeite, om ze 'er weer uit te krygen, en zy was 'er braaf ziek van. Eindelyk evenwel kwam zy, by geluk, nog weer by, maar zy had ook wel zoo kunnen blyven.

H. Arme Keetje! is zy nu weer wel?

M. Nu begint zy ten minsten weer beter te worden, schoon zy nog niet heel wel is. Ook heeft zy wel belooft, op een ander tyd, te doen, wat Papa en de groote menschen haar zullen zeggen.

H. Dat geloof ik wel Mama. Maar hoe weeten de groote menschen dat zoo allemaal?

M. Dat hebben zy weer, toen zy klein waren, van hunne Papa's en hunne Mama's geleerd; of zy hebben zelfs gevoeld, dat

het mes snydt, en de kaars brandt, wanneer men niet weet, hoe men 'er meê moet omgaan, en hoe men ze moet aanvatten. -

Zie b.v. eens Henriette; wanneer ik de vlam van de kaars aanraak, dan brand ik my. Wanneer ik de kaers alleen zoo in de hand hou, en ik hou ze maar een weinig schuins, dan valt 'er dat gesmolten vet af, en ik maak myne handen vuil. Maar wanneer ik de kaars zoo op een blaker zet, en ik raak de blaaker maar alleen aan, dan kan ik de kaars draagen, waar ik ze hebben wil, zonder my te branden, of my vuil te maaken. Maar dat alles weeten de kleine kinderen nog niet; dat heb je aan Mietje gezien.

H. Dat is waar Mama.

M. Daarom moeten de kinderen dat alles van de groote menschen leeren. En zy moeten ook zelfs oplettend zyn, om niet weer te doen, het geen hun eens kwaad gedaan, of ziek gemaakt, of zeer gedaan heeft. Zul je dat nu wel onthouden, en altoos gehoorzaam en voorzigtig zyn?

H. Ja wel Mama.

M. Wil ik je nu nog iets zeggen Henriette, waarom de kinderen moeten gehoorzaam zyn.

H. Als 't je belieft Mama.

M. Kun je wel, voor je zelven, eeten klaar makken?

H. Neen Mama, dat moet de keukemeid doen.

M. Kun je wel kleeren, voor je zelven, maaken?

H. Neen Mama dat moet de naaister doen, zoo als Mama my voorleeden eens gezegd heeft.

M. Maar als je nu al eens je kleeren hebt, kun je ze dan nog wel zelf aantrekken?

H. Neen Mama; Hanna moet my helpen.

M. Kun je wel alleen de trappen af gaan?

H. Neen Mama, Hanna moet my draagen, of ten mirsten een hand geeven.

M. En als je over straat gaat, dan moet Hanna, of Mama, of iemand anders meê gaan, om op je te passen, dat je geen ongeluk krygt. - Zie je dan nu, hoe veel dingen de groote menschen, voor jou, moeten doen?

H. Ja Mama.

M. Maar kun jy nu ook weer iets voor de groote menschen doen? Kun je, by voorbeeld, de kinderwasch op doen, voor Hanna, die je oppast? of kun je de vaten wasschen, voor de keukemeid, die 't eeten voor je klaar maakt? Of heb je geld om te geeven aan de naaister, die jekleeren maakt? Of kun je werken, voor Papa, die dat geld voor jou geeft?

H. Neen Mama.

M. Zie je dan nu, hoe veele dingen Papa, en Mama, en Hanna, en de Keukemeid, en andere groote menschen, voor jou, moeten doen, en jy ondertusschen kunt niets voor hen doen.

H. Ja dat is waar Mama, ik ben nog te klein.

M. 'Er is tog eene zaak, die je voor hen doen kunt.

H. En wat is dat Mama?

M. Dat is, dat je hun, door gehoorzaam en gezeglyk te zyn, de moeite, die zy neemen moeten, om je op te passen, en je alles te bezorgen, wat je nodig hebt, wat gemaklyker maaken kunt.

Als je ongehoorzaam bent, en Hanna zeidt iets teegen je, b.v. raakt den keetel niet aan,

en je doet het evenwel, dan moet Hanna van haar werk opstaan, om den keetel weg te neemen, op dat jy 'er geen ongeluk meê krygen zoudt. - En als ze teegen je zegt, plaag je broertje niet, en je doet het tog; dan moet zy weer opstaan, om je 'er van daan te haalen, op dat je broertje niet aan 't schreeuwen zoudt helpen. - En als zy teegen je zegt, loop niet uit de kamer, en je loopt evenwel heen, dan moet zy al weer van haar werk op, om de deur te gaan toe doen; en dat is immers lastig voor Hanna?

H. Ja Mama, Hanna kyft 'er dan ook om.

M. Daar heeft Hanna gelyk in; en als je daar niet naar luisterde, zou zy eindelyk teegen je zeggen; hoor kind! als jy niet wilt doen wat ik je zeg, en my daar door 't werk zoo lastig maakt, dan bedank ik ook, om den heelen dag voor jou te werken, om je alles te bezorgen, wat je nodig hebt, en tedoen't geen je me verzoekt; en daarom, als je me strak om eeten zult vraagen, dan zal ik het niet gaan haalen, en dan kun je zien, hoe je 't krygt. - En wat dan gedaan?

H. Wel dan zou ik het zelf aan de keukemeid gaan vraagen.

M. En hoe zou je doen, om naar de keuken te gaan? Die is immers beneeden, en je kunt de trappen niet afkomen, of Hanna moet je helpen.

H. Dat is ook waar Mama.

M. Dus zie je dan Henriette, dat de kleine kinderen, zonder de hulp van de groote menschen, niet kunnen te regt komen; en daarom moeten zy gehoorzaam zyn, en doen wat de groote menschen hun zeggen; of zy zouden verdienen, dat de groote menschen ze lieten zitten, en dan waren 'er de kinderen ongelukkig aan. - En wil ik je nog wat zeggen?

H. Als 't je belieft Mama.

M. Zyn de groote menschen niet veel sterker, dan de kinderen? Is Hanna niet veel sterker dan jy.

H. Ja wel Mama.

M. Wel, daarom helpen de groote menschen de kinderen ook. Maar teevens stelt dat de groote menschen ook in staat, de kinderen te dwingen, om te doen alles wat zy hun zeggen. Wanneer b.v. Hanna je roept, en je komt niet, wat doet zy dan?

H. Wel dan staat zy op, en zy komt my by een arm haalen.

M. En kun je daar dan wel iets teegen doen? Kun je Hanna wel beletten, dat ze je by een arm haalt en meê neemt?

H. Neen Mama.

M. Is 't dan niet beeter, dat je maar goedwillig uit je zelven komt, liever dan dat je je by een arm laat haalen, en nog braaf kyven toe krygt? Want komen moet je tog. Daar helpt niet aan. En zelfs al je schreeuwen, en alje teegen spartelen, dat je zoudt kunnen doen, zou onnut zyn. En daarom dunkt my, zou ik my die moeite maar spaaren, en gehoorzaam zyn. Was dat niet wel het beste?

H. Ja wel Mama.

M. Wel onthou dat, en wees altyd gehoorzaam.

XXI.

O lieve Jacob! gaa tog met my meê; je weet immers, dat ik zonder jou, niet in den tuin mag gaan; zei de kleine Karoline teegen haar broertje; waarom wil je me nu dat plaisier niet doen, daar ik je 'er tog zoo vriendlyk om verzoek?

Och! om dat ik 'er nu geen lust toe heb, antwoordde Jacob verdrietig, en wierp zig in een stoel neer.

Karoline sloop weg, in een hoekje van de kamer, en ging daar staan schreien.

Ondertusschen kwam de moeder binnen. - Waarom huilje? zei ze tegen Karoline. Of heb je je broertje eenig leed aangedaan, dat hy daar zoo verdrietig op den stoel zit?

Ach neen lieve Mama! antwoordde Karoline, - maar - ik huil, - om dat hy niet, met my, in den tuin wil gaan, en ik 'er tog niet zonder hem in gaan mag.

Is dat zoo Jacob? hernam de moeder, of heeft Karoline het je ook, op eene onvriendlyke wyze, gevraagd?

Ach neen Mama! zei Jacob, die nu beschaamd begon te worden, ik moet het bekennen, lieve Mama! zy vroeg 't my zeer vriendlyk; - maar - ik heb 't haar zeer onvriendlyk geweigerd.

Met een sprong hy op, nam zyn zusje, by de hand, en zei; kom myne lieve Karoline! nu ben ik klaar, nu zullen wy samen naar den tuin gaan.

Karoline wischte haare traantjes schielyk af, en vroeg hem zeer vriendlyk; - Maar heb je 'er dan nu ook wellust toe, myn lieve Jacob?

Ja wel, ja wel, zei Jacob, nu wil ik gaarne, wy zullen nu zoet samen speelen.

De Moeder gaf hun, in 't uitgaan, aan beiden een zoen; 't is altoos goed, zei ze teegen Jacob, zig nog by tyds te bedenken.

XXII.

Moeder. Zie eens Pauline, hoe mooi ziet 'er dat gras nu uit, daar op de wei. Zie eens, hoe frisch en fleurig alles nu staat, na den reegen, dien wy seedert eenige dagen gehad hebben.

Pauline. Dat is waar Mama. - Maar Mama, wat zyn dat voor geele bloemetjes, die daar overal onder 't gras staan?

M. Dat zyn boterbloemetjes. Die staan meest, onder 't beste gras. En zie eens, hoe alle die koeien en schaapen daar staan te grazen.

P. Wat is dat Mama grazen?

M. Dar is gras eeten. Zie je, hoe ze allen beezig zyn? 'T is als of zy bly waaren, dat zy nu, na dien reegen, weer zulk lekker gras gekreegen hebben.

P. Van wien zyn die koeien en die schaapen Mama?

M. Je ziet wel dat huis, dat daar aan 't einde van die groote wei staat?

P. Ja wel Mama.

M. Wel nu, in dat huis, woont een boer, en aan dien boer hoort die groote weitoe, en alle die koeien, en alle die schaapen, die 'er op loopen.

P. En wat doet hy daar meê?

M. Heugt je nog wel, dat ik je voorleeden heb laaten zien, hoe men van de melk, die de koeien geeven, room maakt, en booter, en kernemelk, die Pauline zoo gaarne eet?

P. O ja Mama! by die vrouw, die daar stondt te kernen?

M. Net zoo. Nu laat die man alle dag twee maal zyne koeien melken, en dan neemt hy een gedeelte van die melk, en daar gaat zyne vrouw, of zyne dogter, of eene meid, die hy' er toe gehuurd heeft, mee naar de stad, om die langs de huizen te gaan verkoopen, voor geld, aan allen die melk willen hebben, om by hunne thee, of met water te drinken, of s'avonds te eeten, met beschuit, of brood. Zoo komt'er ook

alle dag eene melkvrouw aan onze deur.

P. O ja Mama, dat heb ik wel gezien.

M. En van 't overige van de melk maakt de boerin room, en booter, en kernemelk, zoo als je 't voorleeden gezien hebt, of kaas, zoo als ik 't je eens, op een andertyd, zal uitleggen. En dan gaat zy die booter en die kaas, op de markt, verkoopen, voor geld.

P. Wat is dat Mama, de markt?

M. Dat is eene groote ope plaats, in de stad, daar alle die geenen, die wat te verkoopen of te koopen hebben, by malkanderen koomen; en daar de eersten dan alle hunne goederen of waaren, die zy verkoopen willen, voor de voorbygangers, ten toon leggen, op dat elk zou kunnen zien enkiezen, wat hy hebben wil, mids 'er geld voor geevende. - En daar komt dan die boerin ook, met haare booter en haare kaas; en een ander komt 'er, met appelen en peeren; en een derde met kooren; en een vierde weer met wat anders; en zoo kan men 'er van allerlei goed krygen, voor geld.

P. O Mama, dat moet aardig zyn te zien. Ik wou ook wel eens op de markt gaan, om dat te kyken.

M. Wel, aanstaande saturdag, is 't weer marktdag, dan zullen wy 'er eens over gaan wandelen.

P. Als 't je belieft Mama. Dat moet wel plaifierig zyn.

M. Dat is het ook. - Maar wil ik je nu eens zeggen, wat die man al meer, met zyne ossen en koeien, doet?

P. Als 't je beliest Mama.

M. Somtyds zet hy 'er eens eenigen van, in eene zeer goede wei, en laat ze daar braaf eeten, dat zy braaf vet worden. En als zy dan vet zyn, dan verkoopt hy ze, teegen 't najaar, aan de slaagers; die slagten ze dan, en die verkoopen'er het vleesch van aan Papa, en aan de andere menschen, in de stad, die 't hebben willen; en die etten dat dan gekookt of gebraaden.

Maar weet je wat men, met het vel van zulk een beest doet, na dat men 't van 't vleesch heeft afgetrokken, eer men dat vleesch verkoopt, om gegeeten te worden?

P. Neen Mama.

M. Daar maakt men leer van.

P. En wat doet men dan met dat leer?

M. Eerst moet ik je nog zeggen, dat men

ook leer maakt van de vellen van paarden, en schaapen, en honden, en harten, en nog meer andere dieren. - En van dat leer maakt men dan, schoenen, en handschoenen zoo als Pauline draagt. En schoots vellen, zoo als de timmerlui en metselaars draagen. En de zadelmaaker maakt 'er zadels en tuigen van, voor paarden; en kappen voor kapchaisen, en mantelzakken, om 'er kleeren en ander goed in te doen, als men op reis gaat; en verscheide andere dingen meer. - En zie je wel Pauline die hoorens, die de koeien daar op 't hoofd draagen?

H. Ja Mama.

M. Daar maakt men kruidhoorens van, voor Papa, als hy op de jagt gaat, om hassjes te schieten; en intkookers, en doosjes, en kammen, en nog meer ander soort van goed. - En je bebt wel gezien Pauline, als Papa en Mama vleesch eeten, dat 'er dan botten en beenen overschieten, en murgpypen, daar Papa de murg uit haalt.

P. O ja, dat eet Papa zoo gaarne op geroosterd brood.

M. Dat is waar. Nu van die botten en

beenen maakt men heffen van messen, en witte knoopen, zoo als de koetsiers aan de kielen draagen, en nog meer andere dingen. -

Zie je nu Pauline, van hoe veel gebruik die ossen en koeien zyn? Zy geeven melk, en booter, en kaas, en room, en kernemelk, en vleesch om te eeten; en leer om schoenen en schoots vellen &c. van te maaken; en hoorens voor intkookers, kammen &c. en botten voor heffen van messen, knoopen &c. En van 't hair, dat zy op 't lyf hebben, met dat van de paarden gemengd, maakt men matrassen, daar Pauline opslaapt, om dat dat koeler, en lugtiger, en gezonder is, dau een veere bed. - Zyn dat nu geen nuttige dieren, en is 't niet zeer goed, dat wy zulke koeien hebben?

P. Ja wel Mama, is dat goed. - Maar Mama, nu wilde ik ook wel eens weeten, wat die man, met zyne schaapen doet.

M. Die schaapen geeven ook melk, en daar maakt men lekkere schaape kaasjes van. - En zie je wel die mooie witte wol, die daar zoo dik op hun lyfstaat? Zie 't geheele lyf over, behalven op den kop, en aan de pootjes.

P. Ja Mama.

M. Die groeit hun alle jaar zoo dik op 't lyf. En zoo lang als 't koud is, laat men hun die wol houden, dan zitten zy 'er zoo lekker warmpjes in. Maar wanneer 't, in 't begin van den zomer, warm wordt, gelyk nu, dan zou hun die dikke wol verveelen, en dan neemt men eene heel groote schaar, zoo als Pauline 'er nog nooit een gezien heeft; en men legt het schaapje tusschen zyn knieën, en dan scheert men 'er al die wol af, en dan is het schaapje zoo lugtig en zoo koel, dat het een plaifier is. - En weet je wat men dau met die wol doet?

P. Heeft Mama my niet gezegd, dat zy daar kousjes voor Pauline, en borstrokjes voor Henriette van breidt?

M. Dat heb je zeer wel onthouden. Als die boer de wol van zyne schaapen afgeschooren heeft, dan verkoopt hy ze aan andere menschen, en die laaten 'er dan zeer lange draaden van spinnen, zoo als die daar Mama's kluwen van gewonden was. En dan kan men 'er kousjes, en mutsjes, en borstrokjes van breiden. Ook weeft men van zulke draaden laaken, daar Papa's rok van gemaakt is; of baay, daar Pau-

line s'winters een onderrokje van draagt; of deekens, zoo als Papa en Mama, s'winters, als 't heel koud is, op hun bed hebben. Dat wordt alle maal van de wol, van zulke schaapjes gemaakt. En door 'er dat alles van te maaken, komen 'er zeer veele menschen, die dat voor geld doen, aan den kost.

P. Dat is wel goed Mama!

M. Dat is 't ook. Maar wil ik je nu eens zeggen, wat die man doet, als hy schaapjes te veel heeft?

P. Als 't je belieft Mama.

M. Dan verkoopt hy ze aan den slaager, en die slaat ze, en verkoopt 'er het vleesch van, aan Papa, en Mama, en aan andere menschen, die 't hebben willen. En 't vel verkoopt hy ook, daar doet men dan de wol af, die zeer goed is om 'er laakenen van te weeven. En van 't vel wordt leer gemaakt, zoo als ik je strak zei. En van het vet der schaapen en koeijen, maakt men smeerkaarssen, zoo als de geenen, die Hanna s'avonds, in je kamer aansteekt, als het donker is, om licht te geeven.

Maar zie eens Pauline, daar komt de boerin aan, met een juk, op de schouders, daar twee

emmers aan hangen. Zy komt de koeijen melken, willen wy haar eens gaan verzoeken, of zy ons wat warme melk wil geeven, om te drinken.

P. O ja Mama, als 't je belieft.

M. Kom dan met my, in de wei, dan zul je met een zien, hoe mak en goedaardig die koeien en die schaapen zyn. Zy zullen blyven staan, als je 'er by komt. En je kunt met de schaapjesspeelen, en hunne zagte wollige vagt streelen. En je kunt ook de koeien aanraaken; maar je moet 'er niet te digt agter gaan staan, want zy slaan geduurig, met den staart, om de vliegen, die hen plaagen, weg te jaagen; en dan zouden zy je ligt, zonder het te weeten, met den staart, een klap om de ooren kunnen geeven.

P. O daar bedank ik voor Mama, ik zal 'er wel van daan blyven!

M. Maar aan den kop, en voor, en op zy van 't lyf, daar kun je ze gerust aanraaken en streelen, in dien de boerin je zegt, van 't maar te doen; want die kent haare koeien, en zy zyn meest allen, heel goedaardige dieren. - Zie, daar komt de kleine meid van de boerin aan;

zie eens hoe zy midden onder die koeien loopt, en ze aanspreekt, en 'er meê speelt. Wil je ook wat met haar gaan speelen?

P. Als 't je belieft Mama.

M. Kom, wy zullen 'er naar toe gaan.

XXIII.

De goede raad.

 
Wat leef ik vergenoegd en bly!
 
'K heb al wat ik begeer.
 
Ik koot, ik knikker, speel en ry,
 
Terwyl ik vlytig leer.
 
Myn Vader zegt; myn lieve Jan,
 
Eerst leeren, dan aan 't spel,
 
Dus wordt ge met 'er tyd een man.
 
Myn Vader raadt me wel.

De Perzik.

 
Die Perzik gaf myn Vader my,
 
Om dat ik vlytig leer.
 
Nu eet ik vergenoegd en bly,
 
Die Perzik smaakt naar meer.
 
De vrolykheid past aan de jeugd,
 
Die leerzaam zig betoont.
 
De Naarstigheid, die kinderdeugd,
 
Wordt altoos wel beloont.

XXIV.

Jacob. Papa, wat doet die man, die daar aankomt, met dien grooten stok?

Vader. Kom hier, wat nader by den kant van 't water, dan zal ik het je wyzen. - Zie je nu die schuit wel op het water?

J. O ja Papa, duwt die man die schuit voort?

V. Ja, die duwt hy voert, met dien langen stok, daar hy op leunt. Maar zie je wel, hoe zwaar die schuit geladen is, en wat'er al op ligt?

J. Ja Papa, zie eens hoe veel tonnen, en manden, en zakken, en nog al meer goed.

V. Weet je nu, waarom die man dat allemaal zoo alleen kan voortduwen?

J. Neen Papa.

V. Dat is, om dat eene schuit zeer gemaklyk op 't water voortglydt. Je weet wel, buiten by Groot-mama, als Jacob maar even aan dat schuitje raakt, dat by 't steigertje ligt, - weg gaat het schuitje, en Jacob zou in 't water vallen, indien men hem niet vast hield. Daarom moet Jacob nooit aan een schuitje raaken, wanneer hy allen is.

J. Ja, dat heeft Mama my ook wel verboden.

V. Daar heeft Mama gelyk in; want zy weet wel, dat Jacob ligt een ongeluk zou krygen, indien hy, alleen zynde, met dat schuitje speelde; om dat hy nog niet geleerd heeft, hoe hy 'er meê moet omgaan, en dat hy ook nog niet sterk genoeg is. - Maar toen wy eergisteren buiten waren, en 't water in de grift zoo laag was afgeloopen, dat het schuitje op 't drooge lag, kon je 't toen wel voortduwen?

J. Neen Papa; en toen vroeg ik aan Oom, of hy 't schuitje kon voortduwen; maar hy zei my, dat hy 't niet kon doen, al had hy ook nog iemand om hem te helpen.

V. Dat kon hy ook niet. - Op 't water gleidt een schuitje zeer gemaklyk voort, maar op den grond is het zeer zwaar en moeilyk voort te sleepen. Indien b.v. deeze schuit, met al dat goed, dat 'er op is, en dat die eene man nu alleen voortduwt, over den grond moest worden gesleept, dan zou men 'er verscheide paarden moeten voor zetten; en die zouden dan nog veel moeite hebben, om de schuit voort te krygen.

J. Maar Papa, als men 'er dan wieltjes onder

zette, gelyk wy voorleeden aan 't wagentje van broertje deeden, zou 't dan niet beetergaan?

V. Dat heb je zeer wel bedagt; dan zou 't zeeker veel beeter gaan, en dan zouden een koppel paarden die schuit misschien wel kunnen voorttrekken; maar die man zou 't tog nooit kunnen doen. Dat kan hy maar alleen op 't water. En daarom, wanneer men veel goed over te brengen heeft, doet men 't altoos liever, met eene schuit, over 't water; dan met een wagen, over den weg. Om dat een man alleen, in eene schuit, meer goed kan overbrengen, dan een man, met twee paarden, op een wagen.

J. Maar Papa, ik zou tog veel liever op een wagen ryden, dat is zoo plaisierig.

V. Ja Jacob, misschien zou die man ook wel liever, op een wagen, ryden. Maar dan zou hy eerst, behalven den wagen zelven, nog een koppel paarden moeten koopen; en dat kost geld. Daar by zou hy ook een stalletje moeten laaten bouwen, om die paarden in te zetten; en dat kost ook geld. En dan zou hy nog, alle dag, eeten moeten koopen, om aan die paerden te voerei; en dat kost op den duur nog meer geld.

Nu heeft die man zoo veel geld niet, en kan ook zoo veel geld niet winnen, om 'er dat alles voor te doen. - Weet je wat die man doet, om geld te winnen?

J. Neen Papa.

V. Ik ken dien man wel; hy woont ginder, in dat dorp, daar by dat toorentje, dat je daar tusschen dat hoog geboomte in ziet liggen. Daar heeft hy een huise, vlak by 't water, en een tuintje 'er agter; en dan heeft hy nog die schuit, die je hem nu ziet voort duwen, en dat is alles wat die man, in de waereld, heeft. Nu gaat hy, met die schuit, naar de stad brengen alles, wat de andere menschen, die, in dat zelfde dorp, of 'er digt by woonen, naar de stad zenden willen; en daar betaalen zy hem dan eenig geld voor, b.v. voor ieder ton, een dubbeltje, voor ieder zak, een stuiver &c. en dat is alles wat die man, met zyne schuit, winnen kan.

J. En doet hy dat alle dag.

V. Neen, 'er is zoo veel goet niet, van dat dorp, naar de stad, te brengen. Hy gaat 'er maar twee maal, in de week, naar toe; en in die twee dagen moet hy zoo veel geld winnen,

dat hy 'er, (als hy 't by dat geene voegt, 't welk hy, op de andere dagen, met hier of daar te gaan werken, 'er nog by verdienen kan,) de geheele week, met zyne vrouw en kinderen van kan leeven.

J. Wat is dat Papa, 'er van leeven, dat verstaa ik niet.

V. Dat wil zeggen, dat hy 'er voor koopen moet alles wat hy nodig heeft; als brood, en boter, en kaas, en somtyds eens een stukje vleesch, om te eeten; want groenten en aardappelen, en vrugten, die groeien, in zyn eige tuintje, agter zyn huis. En daar werken zyne vrouw en zyne kinderen in, en ook hy zelf, wanneer hy niet vaart, met zyne schuit, en niets anders te doen heeft. Verder moet hy voor dat geld nog koopen, bier en koffy, om te drinken; en kleeren, voor hem en zyne vrouw en zyne kinderen, om aan te trekken; en turf om vuur te maaken; en kaarssen, om s'avonds aan te steeken, als het donker is; en een bed, om op te slaapen, en allerlei huisraad, dat hy in zyn huis nodig heeft. En dan moet hy nog den metselaar en den timmerman betaalen, die hem zyn huisje en zyne schuit onder

houden, en ze weer maaken, wanneer 'er iets aan aan stuk is; behalven nog verscheide andere dingen meer. En zoo schiet 'er dien goeden man niets over, om paerden te koopen, en een stalletje te laaten bouwen, en die paerden eeten te geeven. Dat kun je nu zelf wel begrypen?

J. Ja wel Papa, nu begryp ik het wel.

V. Maar heugt je nog wel Jacob, dat 'er ginder, agter die boomen, een weg loopt, daar men, met wagens over kan ryden. - Weet je niet; daar Papa en Jacob gisteren gewandeld hebben?

J. O ja Papa, nu weet ik het al.

V. Heugt je ook niet, dat daar heel weinig huizen, langs dien weg, stonden?

J. Ja Papa, dat is waar.

V. En zie je wel, dat alle die huizen, die daar by die tuintjes en akkers hooren, hier, digt by 't water, gebouwd zyn?

J. Ja Papa, hier staan 'er zeer veel.

V. Weet je nu wel, waarom alk die menschen dus hunne huizen, hier, digt aan 't water gezet hebben, en niet ginder aan den weg?

J. Neen Papa.

V. Je ziet wel dat alle hunne akkers en tuintjes vol met goenten staan. Kyk daar heb je slaai, en daar bloemkool, en daar erwten, en daar boonen, en allerlei andere groenten meer. Die hebben die menschen daar gezaaid, en als die groenten dan groot zyn, en goed om te eeten, dan plukken zy ze af, en ze komen ze hier aan 't water wasschen en schoon maaken; en dan hebben zy een schuitje, daar brengen zy die groenten meê, naar de stad; en daar verkoopen zy ze dan voor geld, en dan leeven zy van dat geld; even als de schipper van 't geld, dat hy met zyne schuit wint.

J. Maar waarom geeven deeze menschen hunne groenten maar niet aan dien schipper meê, dan hoefden zy ze zelf niet te gaan brengen?

V. Ja maar dan zouden zy hem daar weer geld voor moeten geeven, en dat willen zy liever uitspaaren. Ook zou die schipper wel tien schuiten moeten hebben, als hy alle die groentens naar de stad brengen zou.

Maar Jacob, indien die lieden nu niet hier aan 't water woonden, en zy konden dus hunne groenten niet met schuitjes naar de stad vaaren,

dan zouden zy elk een wagen en een of twee paarden moeten houden, om 'er hunne groenten meê naar de stad te ryden, en dat zou hun veel te duur kosten. Zy zouden dan voor hun zelven geen geld genoeg meer overhouden, om 'er voor te koopen, alles wat zy nodig hebben. Daarom zyn zy allen, hier langs 't water, komen woonen; en zy waren zeer bly, dat zy zulk een water, by hunne huizen en hunne akkers, vonden, om 'er hunne groenten in te wasschen, en die met schuitjes naar de stad te vaaren.

J. Papa, daar komt een Vrouw met eene mand aan. Wat gaat die doen?

V. Die gaat groenten wasschen, let 'er eens op, hoe zy doen zal. Je ziet wel dat dat water voortloopt, en dat als je 'er iets in gooit, het dan weg dryft. Zie gooi 'er dit takje eens in. (Jacob gooit het takje in het water.) Zie weg dryft het.

J. Dat is waar Papa, zie 't is al heel ver.

V. Indien die vrouw nu haare groenten zoo maar in dat water lei, om ze'er in uit te wasschen, dan zouden zy weg dryven, daarom doet zy die groenten in eene mand, en steekt die mand zoo, in 't water, dat de rand boven blyft,

en dus de groenten 'er niet uit kunnen; zie je wel, zoo kan er nu niets van haare groenten weg dryven.

J. Dat is waar Papa.

V. Maar let nu eens, dat die mand losjes gevlogten is, zoo dat je 'er door heen kunt zien, en dat het water 'er ook zeer gemaklyk door heen kan loopen. Naar maaten nu dat die vrouw haare groenten uitwascht, en de vuiligheid in de mand valt, komt het water dat 'er door heen loopt, en sleept alle die vuiligheid mee, en zoo heeft zy altyd schoon versch water in haare mand, en haare groenten worden des te beter en des te gaauwer schoon. - Is dat nu niet wel verzonnen van die vrouw?

J. Ja wel Papa.

V. Indien zy die groenten in een emmer met water wiesch, dan zou dat water gaauw vuil worden, en zy zou 't moeten uitgieten, en weer ander scheppen, en wasschen dan de groenten nog eens. Maar nu hoeft zy alle die moeite niet te neemen. Zie, nu gooit zy 'er telkens maar weer wat andere groenten in, en wascht maar door, en het water in haare mand, wordt van zelve weer schoon, om dat het vuile weg loopt,

en 'er telkens weer versch in de plaats komt.

J. Dat is heel aardig Papa, dat is tog wel verzonnen.

XXV.

De kleine Leopold had zyn Vader dikwils hooren zeggen, dat de kinderen nog niet weeten, wat hun goed is, en dat zy daarom naar den raad van bejaarde en kundige lieden moeten luisteren. Maar dit had hy, of niet regt begreepen, of 't was hem weer uit het geheugen gegaan; zoo als hy toonde in 't volgende geval. - Men had aan hem en aan zyn broertje Frans, aan elk een tuinbedje gegeeven, en hun teevens toe gestaan, daar in te mogen zaaien en planten, alles wat zy wilden. - Frans, zig herinnerende wat zyn Vader aan hem, zoe wel als aan zyn broertje, zoo dikwils gezegd had, ging naar den tuinier, en zei teegen hem; myn lieve Jacob, raadt my tog eens, wat zal ik best in myn tuintje planten?

Jacob gaf hem kleine bosjes, daar blaadjes aan waren, die 'er net als onkruid uitzagen; en kleine struikjes, die wel wat naar doornen geleeken, en die plantte Frans, op Jacobs woord, in zyn tuintje.

Daar na zei Jacob teegen Leopold; - Wil ik jou ook zoo wat voor je tuintje geeven?

Foei! antwoordde Leopold, wat zou ik met die bogt doen. En daar op beplantte hy zyn tuinbedje, met bloemen, die hy eerst hier en daar was gaan afplukken.

Kyk, zei hy, van vreugde opspringende, toen hy zyn tuintje dus had volgeplant, dat staat eerst mooi! wat zeg je daar nu van Frans? dat ziet 'er eerst anders uit dan jou tuintje; niet?

Jacob liet hem begaan; wagt maar tot morgen, zei hy teegen Frans, wien het tog scheen te spyten, dat zyn tuintje 'er zoo mooi niet uitzag, als dat van Leopold, wagt maar tot morgen, dan zullen wy 'er eens weer naar komen zien.

's Anderen daags kwamen zy al vroeg hunne tuintjes bezoeken, en zie, alle de bloemen van Leopold waren verlept; maar de bosjes en struiken, die Jacob, in het tuintje van Frans, geplant had, begonnen reeds op te luiken, en stonden mooier en frischer dan s'avonds te vooren.

Leopold liep schielyk heen, plukte andere bloemen af, en plantte 'er zyn tuintje weer vol

meê. Maar den volgenden dag waren zy ook weer verlept, en hy moest op nieuws aan 't werk.

Dit duurde zoo eenige dagen; eindelyk evenwel begon 't hem te verveelen. Ook zei Jacob teegen hem; ik heb je nu eenige dagen laaten begaan, en zoo veel bloemen, uit den tuin, plukken, als je woudt, maar dat kan op den duur niet lukken. Deeze geheele tuin, daar ik de bloemen, met veel zorg en moeite, in geplant en opgekweekt heb, zou eindelyk leeg raaken, om 'er jou tuintje, daar niets in groeit, en daar alles maar in verlept en bederft, meê op te schikken, en daar bedank ik voor, je moet voortaan van myne bloemen afblyven.

Leopold moest 'er derhalven van afzien, en zyn tuintje, daar hy nu ook geen plaisier meer in had, raakte vol onkruid, en bragt niets voort, dat mooi stond, of ergens goed toe was.

In het tuintje van Frans daar en teegen groeide alles naar wensch. De bosjes en de struiken, die Jacob 'er in geplant had, werden hoe langer hoe grooter. Zy gaven eerst een frisch en sleurig groen; daarna kwamen 'er aan de kleine bosjes mooie witte bloemetjes, die Jacob hem aan-

raadde, niet af te plukken, maar 'er stilletjes aan te laaten zitten. Dit deedt Frans ook, hoe wel Leopold 'er hem wel eens over uit lachte, dat hy ze daar zoo op den grond liet verleppen, zonder 'er eenigen van voor zyn plaisier te neemen. Maar Frans dagt, Jacob weet wel waarom hy me dat aanraadt; ik heb my reeds wel by zynen raad bevonden, ik zal 'er my aan houden.

Eenigen tyd daar na zag Leopold aan die zelfde bosjes kleine roode vrugtjes hangen; die wees hy aan zyn broeder, en zy riepen Jacob en vroegen hem, of dat geene aarbyen waren?

Ja antwoordde Jacob, dat zyn nu lekkere aarbeien, en die zouden 'er niet aan gekomen zyn, indien je die mooie witte bloemetjes had afgeplukt. Daarom heb ik je aangeraaden van ze 'er aan te laaten zitten.

Ik dagt het wel, zei Frans teegen Leopold, dat Jacob wel wist waarom hy my aanraadde, die bloemetjes 'er aan te laaten, want het tuinieren is tog zyn werk. Had ik ze toen afgeplukt, dan kon ik nu geene lekkere aarbeien eeten.

Ach! zei Leopold, dat ik nu tog ook maar

zulke bosjes, in myn tuintje, geplant had!

Ik heb ze je aangeboden, zei Jacob.

Leopold haalde zyne schouders op, en liet een zugt.

Eenigen tyd daarna, zagen zy ook aan de struikjes roode vrugtjes groeien, en toen zy onderzogten wat het was, waren 't lekkere framboozen.

Ach! zei Leopold weer, had ik tog ook maar zulke struikjes, in myn tuintje, geplant!

Eet maar van de mynen, zei Frans teegen hem, net of het de jouwen waren.

En, voegde Jacob 'er by, leer nu voor 't vervolg, dat men den raad van kundige lieden niet versmaaden moet.

XXVI.

Vader. Ik heb je voorleeden gezegd, Jacob, dat die lieden van die tuintjes en akkers, daar wy toen voorby wandelder, blywaren, dat 'er water, voorby hunne tuintjes liep, daar zy hunne groenten in wasschen en met een schuitje naar de stad vaaren konden; wil ik je nu eens zeggen, waar hun dat water nog meer toe dient?

Jacob. Als 't je belieft Papa.

V. Heugt je nog hoe Mama voorleeden aan Pauline vertelde, dat de reegen de besjes, en de bloemen, en de kerssen, en alle de boomen doet groeien; en dat als het in lang niet heeft gereegend, men ze dan s'avonds begieten moet, op dat zy niet geheel zouden verdorren en dood gaan.

J. Ja Papa.

V. Wel zoo gaat het met de groenten, in die tuintjes en op die akkers, ook. Zonder water kunnen die ook niet groeien, en daarom, als 't in lang niet gereegent heeft, dan komen alle die lieden, die zulke groenten bouwen; (dat is die ze zaaien, en ze oppassen, tot dat zy groot zyn, en die men warmoeziers hiet;) die komen dan met hunne gieters hier aan 't water, en dan scheppen zy hunne gieters zoo maar uit het beekje vol; dat gaaf zeer schielyk en gemaklyk; en dan begieten zy daar hunne groenten meê; om ze aan den groei te houden. Zie je nu hoe veel gebruik zy van dat water hebben?

J. Ja Papa.

V. Zy begieten 'er hunne groenten meê, als 't droog is; zy wasschen ze 'er in, als zy ze

geplukt hebben; en zy vaaren ze 'er over naar de stad, als zy ze verkoopen willen.

Maar Jacob het zyn de warmoeziers niet alleen, die 't water zoo nodig hebben, wy hebben 't even nodig als zy.

J. Ja Papa; maar daar loopt evenwel geen water agter onzen tuin.

V. Neen Jacob, maar wy hoeven 'er ook met geen schuitje over te vaaren. Zoo veel water, als wy nodig hebben, hebben wy in onze pomp en in onzen reegenbak. Maar als wy dat niet hadden, en als 'er in 't geheel geen water was, dan waren wy 'er bedroefd aan. Want wat zouden, wy dan drinken?

J. Wel Papa, dan zouden wy thee drinken, zoo als Mama doet, en bier een wyn.

V. Wel jou klein domoortje, wordt de thee dan niet met water gezet?

J. O ja Papa, dat is ook waar, ik dagt 'er niet om. Maar bier en wyn zouden wy dan immers nog wel drinken kunnen.

V. Net even weinig als thee. Want bier, gelyk ik je op een ander tyd eens zal uitleggen, wordt met water gebrouwen; en zonder water kan niemand bier maaken. - En de wyn wordt

van druiven geperst. Maar de druiven zouden zelfs niet kunnen groeien, indien 't niet reegende en 'er geen water was. Dus zouden wy dan in 't geheel geen drinken hebben. En de beesten zouden ook geen drinken hebben, want die drinken niets dan water. En dan zouden wy geen vleesch hebben, om te eeten, en geen melk, en geen boter, en niets van 't geen 'er verder van melk gemaakt wordt.

J. O dat zou naar zyn.

V. Ja dat zou 't, en tog zou dat nog niet alles zyn. Want als 'er geen water was, dan zouden de groenten niet kunnen groeien, en 'er zouden geene vrugten in den boomgaard, en geen gras op de wei zyn. Er zou ook geen kooren kunnen wassen, op 't veld, en dan zouden wy ook geen brood hebben.

J. Maar lieve Papa, wat zouden wy dan doen, als 'er geen water was? zou Papa dan water maaken?

V. Neen lieve Jacob, Papa kan geen water maaken; en geen mensch kan water maaken. Dat moeten wy zoo vinden als 't daar is. - Maar by geluk is 'er geen nood voor; daar is hier overal water te vinden. Al heeft het nog

zoo lang gedroogd, daar blyft tog altyd water genoeg in onze pomp. En men hoeft ook maar een weinig diep, in den grond, te graven, dan vind men hier altyd water.

J. O Papa, dat is goed, dan zullen wy nooit zonder water zyn?

V. Neen Jacob, daar hebben wy hier in 't geheel niet voor te vreezen. Maar weetje welke ongemakken 'er nog al meer van komen zouden, indien wy geen water hadden.

J. Neen Papa.

V. Wy zouden ons eeten niet kunnen kooken; want in geschiedt ook al met water. Wy zouden ons zelven en ons goed niet kunnen wasschen, maar 't zou alles altyd vuil blyven.

J. O Foei! dat zou morsig zyn.

V. Ja dat zou het ook. - En 'er zouden ook geene visschen kunnen zyn, want die kunnen buiten 't water niet leeven. Je hebt Mama wel eens zien visschen?

J. Ja wel Papa.

V. Heb je niet gezien, wanneer Mama geen emmer met water by haar had, en zy ving een visje, en liet het daar maar op 't zand

liggen, hoe 't arme beestje dan spattelde, en 't mondje geduurig opdeedt, en smagtte naar 't water?

J. O ja Papa! maar dan zondt Mama my ook heel schielyk naar huis, om te zeggen, dat zy aanstonds, aanstonds, een emmer met water moesten brengen.

V. Ja daar had zy gelyk in, zy kon die arme beestjes zoo niet zien lyden. - Maar heb je ook wel opgelet, dat als de vischjes wat lang op 't zand geleegen hadden, en men ze weer in 't water deedt, zy dan in 't begin nog lagen, op zy, te dryven, en zig haast niet konden beweegen; ook niet, alkwam men 'er met de hand by, om ze aan te raaken; zoo zwak en ziek waren zy dan geworden, om dat zy eenigen tyd, buiten 't water, hadden geweest. Maar als zy dan weer wat in den emmer geweest waren, dan kwamen zy weer by, en begonnen weer heen en weer te zwemmen, en waaren weer frisch en vrolyk, om dat zy zig weer in 't water bevonden. En als je ze dan maar even woudt aanraaken; weg schooten ze, naar den anderen kant van den emmer toe.

J. Ja Papa. - Maar Papa ik wou ook wel eens visschen?

V. Wel, Papa zal zien of hy je kan leeren met den hengel omgaan, en dien ophaalen als 'er een vischje aan is, maar ik vrees datje nog wat te klein bent.

J. O Papa ik zal myn best wel doen, 't zal wel gaan.

V. Wel nu, wy zullen eens zien, als wy t'huis komen.

J. O dat is goed lieve Papa! dat is goed!

V. Maar je moet nooit gaan visschen, noch digt op den kant van 't water gaan, als je alleen bent; want zo je 'er dan by ongeluk in vielt, zou er niemand zyn, die je helpen kon, en dan kon je 'er nooit weer uit komen.

J. Ik zal wel oppassen, dat ik 'er niet te digt by kom.

V. Voor al moetje nooit aan den kant van 't water voor over bukken, of voor over gaan leggen, om ergens naar te kyken, of iets te krygen, of iets in 't water schoon te maaken, of je handen te wasschen, want al ben je nog zoo voorzigtig, kun je nooit beletten, dat, door 't bukken, je bloed naar 't hoofd gaat, en dan wordt je hoofd te zwaar, en je zoudt voor over

vallen, met het hoofd in 't water, en je zoudt weg zyn, eer je 'er eens om denken kondt, om hulp te roepen, of je zelfs te helpen. Daarom myn lieve Jacob! wees tog wel voorzigtig, en buk nooit voor over by 't water, en denk tog niet, ik heb geen nood; want dat gaat zoo schielyk, dat het altoos te laat is, zoo gaauw als men nood begind te krygen. En dan was lieve Jacob weg, en dan zouden Papa en Mama zoo bedroefd zyn.

J. (Zyn oogjes afwisschende.) Ik zal wel oppassen lieve Papa. (Hy omhelst zyn Vader.)

V. Beloof my dan, op je hand, dat je nooit, als je alleen bent, digt by 't water zult komen; en voor al dat je nooit aan den kant van 't water zult voor over bukken, zelfs niet als je al veel grooter zult zyn dan nu. Want groote menschen kunnen, op die wys, zoo wel een ongeluk krygen, als kinderen.

Beloof je me dat nu op de hand? (Hy rykt hem de hand toe.)

J. (De hand geevende.) Ja wel Papa ik beloof het je.

V. Nu dan zal Papa 'er gerust op zyn. Want het zou een slegte jongen weezen, die

zyne belofte, en dat eene belofte, aan zyn Vader, op de hand gedaan, verbrak.

XXVII.

Kom Frits zei de kleine Willem, help my eerst myn kaarten-huis opbouwen, dan zal ik jou naderhand ook aan 't joue helpen.

Wat raakt my jou kaarten-huis? antwoordde Frits; Ik bin al zoo ver aan 't myne gevorderd, zie jy hoe je 't jouwe klaar krygt.

Willem nam geduld en ging aan 't werk. Maar daar zy beiden aan dezelfde tafel zaten, stiet 'er dan de een, dan de andere aan, en telkens viel 'er iets van de gebouwen om ver.

Och! stoot dan ook zoo niet aan de tafel! riep Frits verdrietig, tegen Willem.

Kan ik 't gebeeteren? antwoordde deeze. En daar zoo even stiet je 'er zelf wel eens zoo sterk aan. - Heb ik je niet gezegd, dat wy liever samen moesten bouwen, eerst het eene huis, en daar na het andere? Dan zou 't veel beeter zyn gegaan; maar nu moet je ook zien, hoe je 't maakt.

Ondertusschen werden zy, onder 't werken, hoe langer hoe driftiger, en de tafel raakte hoe langer hoe meer in beweeging.

Ik zal je dat stooren en wiegelen wel beletten zei Frits; en hy wilde de poot van de tafel, tusschen zyne beenen, teegen de sporten van de stoel, vasthouden. Maar even daar door maakte hy zulk eene beweeging, dat zyn geheele huis over hoop viel. Hy wou 'er naar grypen, om 't vast te houden; maar daar door stiet hy weer, by ongeluk, teegen Willems huis, zoo dat het te gelyk met het zyne om ver rolde; en daar lagen nu de beide gebouwen in duigen.

Ach! riepen de jongens droevig uit, nu hebben wy alle beiden de weddenschap, teegen onze zusjes, verlooren, wie van ons vieren 't eerste klaar zou zyn.

Dat hebje toch, zeiden deezen, die aan een ander tafeltje zaten te bouwen, al lachende; daar komt Moeder al aan, om te zien, wiens huis best en schielykst opgebouwd is. Nu gaan wy met de twee gestelde prysjes heen. Want daar wy malkander geholpen hebben, zyn beide onze huizen klaar; in plaats dat jy lui niets hebt kunnen uitvoeren, om dat je het niet eens worden kondt, om malkaar te helpen.

De Moeder was ondertusschen binnen gekomen. Zy gaf de gestelde pryzen, aan haare

dogtertjes, en voegde 'er by, zig tot de jongens keerende, leer daar nu uit, dat je malkanderen altoos verdraagen, en altoos helpen moet. Daar kom je veel verder meê, en het maakt het werk ook veel aangenaamer. - Zeg nu eens Frits en Willem, ben je niet beiden, onder 't werken, verdrietig geworden? En hebben je zusjes niet inteegendeel, vrolyk en wel te vreden voort gearbeid? - Ja wel Mama, antwoordden de beide jongens beschaamd. - En daar by heb je nog niets kunnen uitvoeren! hervatte Mama. Oordeel dan nu zelf wat best is.

XXVIII.

Pauline. Mama, wat is daar, in dien grooten zak?

Moeder. Dat is meel, Pauline, daar men brood van maakt.

P. Maakt men daar brood van? - Maar Mama, je hebt my immers gezegd, dat men van kooren brood maakt.

M. Dat is ook zoo Pauline. Maar om van kooren brood te kunnen maaken, moet men dat kooren eerst tot meel malen. Je hebt Mama wel eens koffy zien malen.

P. Ja wel Mama.

M. Je hebt wel gezien dat kleine hand-molentje, dat Mama 'er toe gebruikt, en daar boven een koper bakje aan is.

P. Ja Mama.

M. Daar legt mama dan de koffy boontjes in. En als Mama 't molentje dan draait, dan vallen de kooffyboontjes naar beneeden, en worden, tusschen die yzere tanden, die Mama je wel eens geweezen heeft, klein gemaalen. - Mama zal 't je nog eens wyzen, als zy t'huis komt.

P. Als 't je belieft Mama.

M. Nu zie je daar dien grooten Molen wel staan?

P. Ja wel Mama.

M. Zie je hoe die rond draait.

P. Ja Mama.

M. Weet je waar door dat komt?

P. Neen Mama.

M. Je hebt wel eens met een klein houten molentje gespeeld, en gezien hoe dat draait, als Papa 'er op blaast, of dat je 't voor 't open venster zet, als 't waait.

P. O ja Mama, dat gaat zoo gaauw; je kunt de wiekjes niet meer zien, als 't wat hard waait.

M. Dat is waar. En als je met je andere molentje, teegen den wind in loopt, draait het dan ook niet?

P. O ja Mama, die kaarte Molentjes.

M. Net zoo. Nu weet je wel dat de houte molentjes draaien, om dat Papa, of de wind, op de wiekjes van 't molentje, blaazen; en de kaarte molentjes, om dat je met de wiekjes teegen den wind inloopt.

P. Ja Mama.

M. Wel nu, zoo draait deeze groote molen ook, om dat de wind, op die witte zeilen, blaast, die daar op die groote wieken zyn uit gespannen. - Zie je daar zyn vier wieken, net zoo als aan je kleine Molentje, en die draaien ook zoo rond.

P. Dat is waar Mama.

M. En als die wieken zoo rond draaien, dan draait'er, binnen in den molen, door middel van eene groote balk en eenige raden, een grooten steen, die met scherpe kanten, over een anderen steen heen soopt, om 't kooren klein te malen, zoals Mama's handmolentje de koffy klein maalt En dan is 'er boven dien steen, een houten bak daar men 't kooren in gooit, en dat

valt dan, onder 't draaien van den molen, tusschen die twee steenen in, en wordt gemaalen tot stof, en dat stof hiet men meel.

Zie, wy zullen eens een weinigje uit die zak neemen, want dat meel hoort aan Mama toe, zy heeft het laaten malen van kooren, dat zy op de markt gekogt had, om 'er brood van te laaten bakken.(*)

P. En hoe bakt men daar dan brood van?

M. Zie Pauline, dat meel is zeer droog, dat kun je zoo niet eeten, probeer 't eens.

P. Neen Mama, dat is neet lekker, dat kan ik niet doorkrygen.

M. Daarom neemt de bakker, als hy brood wil gaan bakken, dat meel, en stort het in een grooten bak, dien men een bak-trog noemt; en dan giet hy 'er veel water by, en roert dat braaf samen om, tot dat het eene dikke pap wordt, die men deeg noemt. En als hy dat deeg lang genoeg geroerd heeft, dan laat hy 't stil staan, en dan begint het van zelve te zwellen. Maar om dat het nog meer zwellen zou, en 't brood daar door ligter worden, doet hy 'er wat zuurdeessem, of wat gist by.

P. Mama wat is dat zuurdeessem of gist.

M. Zuurdeessem is ook deeg van meel en water gemaakt, om 'er brood van te bakken, maar dat men zoo lang heeft laaten staan, tot dat het van zelve begonnen is zuur te worden. En gist is eene dikke stof, die uit het bier komt, als 't aan 't gisten is.

P. Hoe komt die uit het bier Mama?

M. Dat is te lang om je nu uit te leggen; dat zou ons te ver van 't brood-bakken afbrengen. Wy moeten daar nu maar by blyven, anders zou Pauline 't eene met

het andere vergeeten. - Als de bakkerwat zuurdeessem of wat gist onder zyn deeg gedaan heeft, dan zwelt dat deeg heel hoog op.

P. Maar hoe komt dat Mama, dat dat deeg dan zoo op zwelt?

M. Dat kan Mama je nog niet uitleggen Pauline, dat zou je nog niet begrypen kunnen. Mama moet zig vergenoegd houden, en met je van elke zaak dat geene uit te leggen, wat je 'er van begrypen kunt, en 't geen je 'er nog niet van kunt begrypen, dat moet zy overslaan, tot dat je wat grooter bent. Anders zou Mama je nog haast niets kunnen uitleggen, want in de meeste dingen is nog veel dat jy, en zelfs veel grooter kinderen dan jy, nog niet begrypen kunnen. En daarom indien Mama zo lang zou moeten wagten, met je elk ding uit te leggen, tot dat je alles begrypen kondt, wat 'er toe hoort en by te pas komt, dan zou zy je, nog in lang, haast niets kunnen uitleggen. Hou je dan te vreeden met den uitleg van 't geen je, in ieder zaak, begrypen kunt, en neem met het overige geduld. - En even zoo moeten de groote menschen zeer dikwils ook doen. Heugt je niet dat Papa voorleeden aan Henriette zei; ik kan zoo

min als jy begrypen, hoe zulk een groote Eikeboom, uit zulk een kleinen eikel kan voor den dag komen; maar ik zie 't daaglyksch gebeuren, en Henriette kan 't ook zien, als zy maar eens eenen eikel zaaien wil, en dat moet ons genoeg zyn. Heugt je dat niet?

P. Ja wel Mama.

M. Wel zoo moet je nu ook zeggen; Ik begryp nog niet, hoe de zuurdeessem, of de gist het deeg doen ryzen; maar de bakkers zien 't alle dag gebeuren, en ik kan 't ook zien, als ik maar eens by den baktrog wil gaan staan; en dat moet my genoeg zyn, tot dat ik ver genoeg gevorderd ben, om 'er den uitleg van te kunnen begrypen. - Willen wy nu weer verder zien, hoe de bakker met het brood te werk gaat?

P. Als 't je belieft Mama.

M. Wanneer zyn deeg genoeg gereezen is, dan verdeeld by den geheelen klomp, in kleiner stukken, elk zoo groot als hy zyne brooden hebben wil, en die legt hy dan in den oven.

P. Mama wat is dat een oven.

M. Dat is een klein rond, of halfrond gebouwtje, van steen gemetseld, van binnen hol, en voor met eene opening. Sommigen staan

op hun zelven, maar de meesten komen, met de opening, in den muur van een schoorsteen uit. In zulk een oven nu legt de bakker eerst braaf hout, en steekt dat in den brand, en laat het zoo lang in den oven branden, tot dat de geheele oven door en door heet is. En als die dat is, dan haalt de bakker 'er de stukjes hout uit, die nog niet geheel verbrand zyn, en den asch, en maakt den oven ter deegschoon. En dan legt hy 'er zyne stukken deeg in, en laat ze zoo lang in dien heeten oven liggen, tot dat de korst hard en bruin gebakken is. Als de korst bruin is, dan is het brood gaar, en komt zoo heet uit den oven, dat men 't, met de hand, niet kan aanraaken. Daarom laat de bakker het eerst een weinigje koud worden, eer hy 't aan de menschen t'huis brengt.

P. En is het dan goed om te eeten?

M. Ja, maar 't is beeter dat men 't een dag laat liggen. Je weet wel, dat Mama altyd oudbakken brood aan Pauline geeft?

P. Ja Mama.

M. Dat is brood, dat een dag en nagt is blyven liggen, na dat het gebakken was. En weet je waarom Mama dat doet?

P. Ja Mama zeidt, het oudbakken brood is gezonder.

M. Dat is het ook. Het versche brood, dat men eet, op den zelfden dag als 't gebakken is, en vooral wanneer 't maar pas uit den oven komt en nog warm is; ligt zwaar in de maag, en kan niet gemaklyk verteeren. En als de kindertjes daar veel van eeten, dan worden zy 'er wel eens ziek van. Daarom geest Mama geen versch brood aan de kinderen; maar altoos oudbakken brood; dat verteerd ligter, en is veel gezonder. En daarom moet Pauline ook zelf liever altoos oud-bakken brood neemen, om niet ziek te worden. Zal Pauline dat onthouden?

P. Ja wel Mama.

XXIX.

Vader. Kyk eens Pauline, wat daar, onder die traliemand zit.

Pauline. Daar zit een kip onder; en - o! dat zyn lieve kfeine beestjes, die zy daar by haar heeft!

V. Dat zyn kleine kipjes of kuikentjes. Zie eens hoe vrolyk zy rondom die groote kip

loopen en vliegen. Kyk daar is 'er een, op haar lyf, gevloogen; - daar springt het 'er weer af. - Die groote kip is de Mama wan die kleine kipjes.

P. Is dat de Mama van alle die kleine beestje?

V. Ja wel; en weetje wat zy gedaan heeft, om die kleine kipjes te krygen?

P. Neen Papa.

V. Je hebt wel die witte eieren gezien, die Dirk 's morgens uit het kippenhok haald?

P. Ja Papa.

V. Nu zulke eieren heeft die groote kip geleid, en daar is zy drie weeken lang op gaan zitten; om ze wel warm te houden, en ze dus uit te broeien. En toen zyn 'er die kleine kuikentjes uit voor den dag gekomen. - Ook zitten 'er zulke kuikentjes, in alle die eieren, die Dirk 's ogtends, uit het kippenhok, haalt. - Zie, daar heeft hy 'er weer eenstukt of zes, in de hand, die hy naar huis brengt.

P. En zitten daar dan ook zulke kuikentjes in?

V. Ja wel, in elk ei zit zulk een kuikentje.

P. O toe Papa! laat my eens zulk een kuikentje in 't ei zien.

V. Dat kan Papa niet doen, je kunt 'er 't kuikentje niet in zien. - Maar wagt, Papa zal eens een ei haalen, en 't open doen. (Hy laat zig een eibrengen, en doet het open.) Zle Pauline, nu zou je immers niet zeggen, dat daar een kuikentje in dat ei zat.

P. Wel neen Papa, daar is geen kuikentje in.

V. Ja Pauline, dat komt je zoo voor; maar daar is wel een kuikentje in. Want, indien wy dat ei, onder eene kip gelegd hadden, en zy was 'er drie weeken lang op blyven zitten, dan zou 'er een kuikentje uit voor den dag gekoomen zyn, net zoo als de kuikentjes, die daar loopen. Alle de eieren zyn van binnen net even eens als 't geen dat je daar ziet; en uit allen komen evenwel kuikentjes voort, als men ze door eene kip laat broeien.

P. Dat is aardig, dat begryp ik niet Papa; hoe komen die kuikentjes daar dan in?

V. Die groeien daar in Pauline. Maar hoe zy 'er in gevormd worden en groeien, dat begrypt Papa zelf niet, en dat kan niemand begrypen. 'T is weer net zoo, als met den eikenboom, die

uit een eikel groeit. Wy begrypen niet hoe 't geschiedt, maar wy zien 't daaglyksch gebeuren. En om 't je nu ook te toonen, zullen wy die zelfde vyf eieren, die Dirk daar nog in de hand heeft, van daag, onder eene kip, te broeien leggen, en dan zul je'er, over drie weeken, zelf de kuikentjes uit zien komen.

P. O ja Papa! als je belieft, dat zal aardig zyn!

V. 'T is goed. Geef my die vyf eieren hier Dirk, ik zal ze zoo lang in 't broodmandje leggen; en breng dit ei, dat open gebrooken is, in de keuken.

Dirk. Zeer wel myn Heer.

V. Kom Pauline, willen wy nu wat brood aan die kuikentjes geeven, dat lusten zy zoo graag?

P. Ja Papa, als 't je belieft.

V. Gaa dan eerst zeggen, dat Henriette ook hier komt, die zal de kuikentjes ook wel gaarne zien voeren.

P. Ja wel Papa, ik zal ze gaan halen. (Zy loopt schielyk heen, en komt, met de kleine Henriette aan de hand, te rug.)

V. Daar Pauline, geef nu wat van dit kruim, aan de kuikentjes, de korst is nog te hard voor

hen, die zullen wy, voor de groote kippen, bewaaren. - Henriette, wil je ook een stukje brood aan die kuikentjes geeven?

Henriette. Als 't je belieft Papa.

V. Daar heb jy dan ook wat. - Pauline, geef eens een stukje aan de groote kip, en zie eens wat ze 'er meê doen zal.

P. Daar heeft zy 't Papa. - O zy laat het weer vallen!

V. Dat doet zy met voordagt; zy wil het zelf niet eeten, zy laat het voor haare kuikentjes vallen. - Hoor! hoe zy ze roept.

P. O ja! daar komen zy allemaal aan. - Daar loopt 't er een meê weg.

V. Ja, en zo je haar nog meer geeft, zal zy net het zelfde doen: weetje waarom?

P. Neen Papa.

V. Zy houdt zoo veel van haare kuikentjes, dat zy hun al het eeten geeft, dat zy maar vinden kan, en zelf niets voor haar wil neemen, voor dat zy ziet, dat zy genoeg hebben. - Is dat nu niet eene lieve Mama, voor haare kuikentjes?

P. O Ja! dat is eene lieve Mama. Maar Papa wat gaat ze nu doen?

V. Nu kraauwt ze, in den grond, om te zien, of zy wat kleine wurmpjes kan vinden; die eeten haare kuikentjes zoo gaarne. - Zie, daar heeft zy al wat gevonden, daar roept zy ze weer.

P. Ja daar komen zy weer allemaal aanloopen.

V. Daar eeten zy 't op, en de groote kip laat ze begaan, en wil 'er zelf niet eens aan raaken. - Henriette, pas op! Gaa niet zoo, met je handjes, op de tralien van de mande, liggen. De groote kip zou denken, dat je by haar kuikentjes woudt komen, om hun kwaad te doen; en daarom zou ze je in de handen pikken. Hou 'er dan liever je handjes van af.

H. Maar Papa, ik wil ze geen kwaad doen.

V. Dat kan wel zyn, maar dat kun je aan de kip niet vertellen die zou je niet verstaan. Hou jy dan liever je handjes t'huis.

H. Ja Papa. (Zy trekt de handjes te rug. Maar een weinig daar na, gaat zy 'er weer op leggen.)

V. En weet je Pauline, wat de kip 's nagts doet?

P. Neen Papa.

V. 's Nagts gaat ze in dat hokje van 't rennetje liggen, en dan neemt zy alle die kleine kuikentjes by haar, onder haar lyf en onder haare vleugels, om dat zy wel warm zouden liggen, en dan gaat zy zoo, met alle haare kuikentjes onder haar, slaapen. Is dat niet lief?

P. Ja wel Papa.

V. (Teegen Henriette.) Henriette? daar ben je weer, met je handjes, op de mande. Wees voorzigtig, de kip zal je pikken, ik waarschuw je; en dat zal je zeer doen. -

P. Zie Papa, daar eeten de kuikentjes ook gras.

V. Ja Pauline, 't gras is zeer gezond, voor de kuikentjes; daarom heeft Papa de mande zoo, half op 't gras en half op 't zand laaten zetten. Dan kunnen zy gras eeten, en 'er wurmpjes in zoeken; en als zy genoeg gegeeten hebben, dan kunnen zy zig, in 't droogezand, gaan liggen bakeren, in de zon. O dat doen zy zoo gaarne, en dat is zoo goed voor hen! - Kyk, daar ligt 'er al een; zie eens hoe 't zig uitstrekt, en hoe 't zig in 't zand in vroet. -

H. O Papa! de kip! de kip!

V. Wel nu de kip? Heeft zy je in je hand-

jes gepikt? Had je de handjes ook weer op de mande gelegd.

H. Ja Papa, - en ze heeft me zoo in de hand gepikt.

V. Ei dat was juist wat Papa je gewaarschuwd had. Indien je nu had gedaan wat Papa je zei, en je handjes van de mande afgehouden, dan zou de kip je niet gepikt hebben. Doet het niet zeer?

H. (Haar handje vryvende). Ja wel Papa.

V. Dat wist Papa wel, dat het je zeer zou doen, en daarom waarschuwde Papa je, dat je je handjes 't huis zoudt houden. Nu zie je wel, dat je beeter gedaan had, Papa's raad te volgen, dan was je niet gepikt geweest. Zul je nu, op een ander tyd, doen 't geen men je zegt?

H. Ja Papa.

V. Daar zul je je zeer wel by bevinden. En zo je 't niet doet, zal 't je ook weer kwalyk bekomen, zoo als nu, met de kip. - Willen wy nu die korstjes aan de groote kippen gaan geeven?

Beiden. Als 't je belieft Papa.

XXX.

Wie geeft my een boompje, in myn tuin? zei Willem eens, teegen zyne broertjes en zusjes. (Hun Vader had hun aan elk een stukje grond te beplanten gegeeven.)

Ik niet! Ik niet! riepen twee van zyne broertjes terstond. - Maar ik wel! riep 't goedaardig en vriendlyk Lotje; wat wil je voor een boompje hebben?

Een roozenboompje, zei hy, want zie, 't myne is heel verdord!

Goed! zei Lotje, en met een nam zy haar kleine schupje, en wilde 'er een uit haar tuintje opneemen.

Maar, zei Willem, je hebt 'er zelf maar twee, en dat geen, dat je my nu wilt geeven, is nog het grootste van de beiden. Geef my liever 't andere maar, dat is my goed genoeg.

Neen! neen! riep zy, terwyl zy 't schielyk opnam; dat andere is pas verplant, 't zou wel ligt verdorren en dood gaan, indien 't nu weer zo schielyk verplant wierdt; - en ik kan dit boompje immers zoo wel in jou tuintje zien bloeien, als in 't myne.

Willem nam dan 't roozenboompje aan, bedankte haarwel, en ging het, vol vreugde, in zyn tuintje planten.

Toen zy gedaan hadden, kwam de tuinman, die 't alles aangehoord had, met eene jonge Acacia in de hand, by hen, en zei teegen Lotje; zal ik deeze Acacia, in de plaats van je roozenboompje zetten?

Zeer gaarne, antwoordde Lotje, indien je hem nergens anders nodig hebt.

Neen, zei de tuinman, ik heb 'er te veel van, in den tuin, ik zou deezen tog hebben weg gedaan. - Zoo plantte hy de Acacia, in plaats van 't roozeboompje.

Ondertusschen kwam de tyd der roozen aan. Willems roozenboompje had wel gevat, en kreeg veel mooie roozen. Daar plukte hy 'er alle morgen een of twee van af, die pas begonnen te ontluiken, en stak ze Lotje in 't hair, of voor den boezen. - Ook droeg Lotjes Acacia mooie bloemen, en werdt zoo groot, en gaf zoo veel schaduw, dat zy 'er 's middags, als 't heet was, in den koelen lommer, onder kon gaan zitten. Zelfs kwam haar Vader daar somtyds by haar zitten, en las haar mooie leer-

ryke vertelseltjes voor. - Haare broertjes en zusjes vonden, dat zy van hun allen den mooisten boom in haar tuintje had. En als zy onder deszelfs schaduw alleen zat, herinnerde zy zig met vermaak, hoe zy eens aan haar broer Willem, zoo veel plaisier gedaan had, door hem haar roozeboompje te geeven. En zoo ondervondt zy by haar zelven, dat vriendlykheid ook haare eige belooning meebrengt.

XXXI.

Pauline. O Mama! Wat zyn dat voor mooie beestjes, die daar op 't water zyn?

Moeder. Dat zyn eendvogels, die zwemmen daar op 't water; zie, daar heb je 'er bruinen, en witten, en bonten, met allerlei kleuren gevlekt, zyn die niet mooi?

P. Ja wel Mama, die zyn zeer mooi.

M. Die eendvogels leggen eieren, net zoo als de kippen, en die kan men dan op eeten; of als men jonge eendjes hebben wil, legt men 'er eenigen van in een nest, en laat ze, door eene oude endvogel, uitbroeiten, en dan komen 'er kleine eendjes uit voor den dag, net als 'er uit de hoendereieren jonge kuikentjes of kipjes voor den dag komen.

P. O Mama! die wilde ik wel eens zien!

M. Kyk Pauline, daar komt 'er ginder eene aan, uit het hok, die heeft een stuk agt of tien jonge eendjes by haar; zie je die kleine geele beestjes niet, die haar volgen?

P. O ja Mama! dat zyn aardige kleine lieve diertjes.

M. Zie, daar gaat de oude naar 't water, en de kleintjes haar agter na. Kyk, kyk, daar rolt 'er een van boven neer, van den kant af.

P. O 't arme diertje! 't zal in 't water vallen.

M. Dat is niets Pauline, dat kleine eendje kan al zwemmen, net zoo als de grooten. Zie maar eens, daar is 't al in 't water; en daar komen 'er de anderen ook in. Daar zwemmen zy nu allen rondom de moeder.

P. Mama! Mama! zie eens welke mooie veertjes die eendvogel daar heeft.

M. Meen je dat eendvogeltje, dat daar zyn wiekjes zoo uitslaat?

P. Ja Mama.

M. Dat is een wilde eendvogel, die tam gemaakt is. De wilde eendvogels zyn over 't geheele lyf bruin, zoo als dat eendvogeltje; maar in de wiekjes hebben zy heel mooie blaauwe

veertjes, die men niet zien kan, behalven alleen wanneer zy vliegen, of de wiekjes uitslaan, gelyk deeze nu zoo even deedt; en zoo zyn de wilde eendvogels allemaal.

P. Maar wat zyn dan wilde eendvogels Mama?

M. Dat zyn eendvogels, die, niet zoo als deeze witten en bonten, in een bok, zyn uitgebroeid, en daar altyd digt by blyven, en gevoerd, en opgepast worden, en daar door zoo mak worden, dat zy brood, uit de hand, komen eeten; maar die buiten, in 't wild woonen, en daar zelfs hun kost zoeken, en weg vliegen, zoo als men 'er maar bykomt.

P. Hoe krygt men ze dan Mama?

M. Als zy jongen hebben, en men vindt hun nest, dan kan men de jonge eendjes, wanneer zy nog klein zyn, en nog niet vliegen kunnen, opvangen, en neemen ze meê, en passen ze op, en gewennen ze om zig te laaten voeren, en by 't hok te blyven, even als de tamme eendvogels. Maar de groote wilde eendvogels vliegen altyd weg.

P. Kan men die dan nooit krygen Mama?

M. Als men die krygen wil, dan neemt

men een hond en een snaphaan meê, en dan gaat men naar de slooten toe, of naar de andere wateren, buiten in 't veld, vooral daar riet langs de kanten groeit, en daar men gemerkt heeft, dat zy zig ophouden. En dan laat men den hond, in 't riet, gaan; die zoekt de eendvogels op, en vangt ze, of jaagt ze 'er uit; en zoo als zy dan willen weg vliegen, - paf! schiet men 'er met een snaphaan op. Als men ze dan raakt, dan vallen zy, uit de lugt, op den grond, of in 't water; en dan gaat de hond ze weer ophaalen, en brengt ze aan zyn meester, die ze dan meê naar huis neemt, om ze gekookt of gebraaden, op te eeten.

Maar zie eens Pauline, die groote witte vogel, die daar, naar 't water, komt. Weetje wat dat voor een vogel is?

P. Neen Mama.

M. Dat is eene gans. Je ziet wel die mooie witte veeren, die hy op de borst en op 't lyf heeft?

P. Ja Mama.

M. Wel die plukt men uit, om 'er goede zagte bedden en kussens van te maaken.

P. En hoe doet men dat Mama?

M. Men maakt eerst een heele groote zak, van dik grof doek; dat men 'er toe bereid heeft, en dien stopt men dan vol met zulke veeren; en dan naait men den zak toe, en dan is 't een bed, of wel een kussentje, zoo als dat daar Pauline s'nagt, met haar hoofdje, op ligt.

P. Is dat ook vol met zulke veeren?

M. Ja wel Pauline, dat is geheel vol met zulke veeren, die men van 't lyf van de ganzen heeft afgeplukt.

P. Maar Mama kunnen zy die dan zoo missen?

M. Wel dat is zoo wat; maar men plukt ze ook niet allemaal af, men laat 'er hun ook wat houden; en in plaats van de geenen, die men afgeplukt heeft, groeien 'er al heel gaauw weer andere kleine veertjes aan, die in weinig tyd, zoo groot worden als de eersten, en die plukt men dan weer af, en dat kan men twee of drie maal, in ieder zomer, doen. Maar's winters doet men 't niet; dan zouden de arme dieren het te koud hebben, zonder veeren, daar om laat men hun dan ook alle hunne veeren houden!

Maar behalven die kleine veertjes, die men

hun afplukt, om 'er bedden en kussens van te maaken; hebben zy, in de vleugels, ook nog andere veel grooter en sterker veeren, die kan men ook uittrekken, en daar maakt men dan penuen van, zoo als Papa en Mama gebruiken, om 'er meê te schryven.

P. Zyn dat veeren van Ganzen, daar Mama meê schryft?

M. Ja Pauline, dat zyn veeren van ganzen, of van zwaanen, want die zyn 'er nog beeter toe.

P. Zyn hier ook zwaanen Mama?

M. Neen Pauline, hier zyn 'er geen. Maar wanneer wy rondom de stad wandelen, dan heb je wel die groote mooie witte vogels gezien, die in de gragten, rondom de stad zwemmen?

P. Met die groote lange halzen?

M. Ja, en die de vlerken somtyds zoo mooi opgeheeven houden, en dan malkander zoo schielyk agter na zwemmen.

P. O ja Mama! dat staat heel mooi. Dat zyn heel mooie dieren, die zie ik gaarne.

M. Nu dat zyn zwaanen, en die hebben heele groote veeren in de vlerken, daar men de beste pennen van maakt. En de kleine veeren

die zy op 't lyf hebben, zyn nog beeter dan die van de ganzen, om 'er bedden en kussens van te maaken.

De zwaanen zyn heel goedaardige en makke beesten; maar als zy jongen hebben, en men komt te digt by hun nest, dan zyn zy bang, dat men hunne jongen kwaad zal doen, en dan worden zy zoo boos, en zyn zoo moedige, dat zy zelfs een groot mensch zouden durven aanvliegen. En zy kunnen dan ook zoo sterk, met de wieken, slaan, dat zy Pauline wel een arm of een been zouden aan stuk slaan. Maar als zy geene jongen hebben, dan zyn zy zoo mak, dat men ze ligt gewennen kan, te komen, als men ze roept, en brood uit de hand te eeten.

P. Mama, wat is dat voor een groot beest, dat daar die kippen van 't eeten weg jaagt? Het lykt wel eene groote kip te zyn.

M. Dat is een kalkoen; die is heel lekker te eeten; en dat zyn de kippen, en de duiven, en de jonge ganzen, en de jonge zwaanen, en de eendvogels ook. En alle die vogels leggen eieren. die allen, of de meesten althans, ook goed zyn om te eeten. Maar de hoender-eieren zyn de lekkersten van allen.

XXXII.

Jacob. Papa, wat zyn dat voor manden, die daar onder die boomen staan?

Vader. Dat zyn bye korven. Je ziet die kleine diertjes wel, die 'er rondom vliegen?

J. Ja Papa.

V. Wel, dat zyn de byen, die in die korven woonen.

J. Zyn dat zulke byen, als 'er, in onzen tuin, rondom de bloemen vliegen, en 'er in kruipen.

V. Ja dat zyn net zulke byen; en weetje waarom zy zoo in de bloemen kruipen?

J. Neen Papa.

V. Tusschen de blaadjes van de bloemen, vinden zy heel kleine drupjes vogt, die ze opzuigen, en kleine stofjes, die zy tusschen de hairtjes van haar lyf, en op hunne pootjes op vangen, en dan zoo meêneemen.

J. En wat doen zy daar dan meê?

V. Van die stofjes maaken zy wasch. Je hebt wel waschkaarssen gezien?

J. Ja Papa.

V. Wel nu die zyn van zulk wasch gemaakt.

J. Hebben de bytjes dan die waschkaarssen gemaakt?

V. Neen Jacob, de bytjes hebben de waschkaarssen niet gemaakt; maar zy maaken het wasch, daar de menschen den vervolgens de waschkaarssen van maaken. Weetje hoe de bytjes dat doen?

J. Neen Papa.

V. Als zy stofjes genoeg, uit de bloemen by een verzameld hebben, dan vliegen zy 'er meê, elk naar den byekorf, daar by in woont; want elk heeft zyn eigen korf; en als zy daar in gekomen zyn, dan stryken zy die stofjes van hun lyf en hunne pootjes af, en maaken 'er wasche holletjes of celletjes van, op ryen naast elkander geplaatst, zoo als je wel in de honigraaten, die Papa en Mama somtyds, aan den ontbyt, of op 't dessert eeten, gezien hebt; heugt je niet?

J. O ja Papa, daar Papa my dien lekkeren honig uit liet zuigen.

V. Net zoo. Dat geen, dat je dan in je mond, of in je hand hield, als je'er den honig uitgezoogen had, dat is 't wasch, daar men de waschkaarssen van maakt. - Maar de honig, die je'er eerst uitzoogt, weet je wat die is?

J. Neen Papa.

V. Ik heb je zoo strak gezegd, dat de byen kleine drupjes vogt, van tusschen de blaadjes der bloemen opzuigen.

J. Ja Papa.

V. Wel die drupjes, daar maaken de bytjes den honig van. Eerst zuigen zy ze uit de bloemen, met zulke snuitjes, zoo als die de vliegjes hebben, weetje niet, daar zy s'morgens, aan den ontbyt, de drupjes melk meê van den tafel komen opzuigen; die snuitjes heb je wel gezien?

J. Ja wel Papa.

V. Nu, zulke snuitjes hebben de bytjes ook. En daar kunnen zy niet alleen de drupjes vogt meê uit de bloemen opzuigen, maar als zy in den byekorf komen, en zy hebben eerst een celletje van wasch gemaakt, dan laaten zy die drupjes weer uit hun lyf, langs die snuitjes, in die celletjes loopen; en dat is de honig, dien Jacob uit de honigraad zoog, en die zoo zoet smaakte.

J. O ja! die smaakte zoo lekker! Zal Papa eens weer wat honig aan Jacob geeven?

V. Ja, zoo gaauw als de bytjes hunne honigraaten weer klaar hebben, zullen wy dien man,

aan wien die byekorven toehooren, verzoeken, dat hy 'er wat van uit zyn kors neeme; en dien zal Papa dan van hem koopen, en dan zullen wy dien weer eeten, met een stuk roggenbrood, aan den ontbyt, of op 't dessert.

J. Als 't je belieft Papa.

V. Zyn dat nu geene lieve aardige beestjes, die zulken lekkeren honig maaken?

J. Ja wel Papa, dat zyn tog lieve aardige beestjes.

V. Kyk Jacob, daar vliegt 'er een in die bloem, daar kruipt hy 'er in - Nu is hy beezig met die drupjes vogt op te zuigen, en die kleine geele stofjes op te zamelen, die binnen in de bloem zitten. - Zie! eerst kruipt hy onder 't eene blaadje, dan onder 't andere, zoo lang, tot dat hy niets meer vindt. - Daar vliegt hy nu weer heen. Hy moet al genoeg gevonden hebben, want hy vliegt regt naar den byekorf toe. Zie je wel?

J. Ja Papa, daar zit hy 'er op.

V. Kyk, daar kruipt hy in dat gaatje, dat voor in den korf is. Daar gaat hy nu zyn celletje van wasch maaken, teegen die van de andere bytjes aan; en dan zal hy'er zyn drupjes honig in laa-

ten loopen. En dan gaat hy schielyk weer heen, om nieuw wasch en nieuwen honing te haalen. Want de bytjes zyn zeer naarstig, zy werken den geheelen dag door, en laaten geen oogenblik verlooren gaan. - Maar wil ik je nu eens zeggen, waar toe zy dien honig maaken?

J. Als 't je belieft Papa.

V. Dat doen zy, om dien in den winter op te eeten, als 'er geene bloempjes meer op 't veld zyn, daar zy zulke drupjes op vinden kunnen, om die op te zuigen. En dan blyven zy stilletjes en warmpjes in hunnen korf, en leeven daar, op hun gemak, van den honig, dien zy in den zomer opgezameld hebben.


Vorige Volgende