Nederland en Shakespeare

Achttiende eeuw en vroege romantiek

C. van Engelen

Cornelis van Engelen (1722-1793)⁷ beantwoordt als emerituspredikant een prijsvraag, uitgeschreven door de Maatschappij der

7 Vgl. over hem Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek (Leiden 1911-33) VIII, kol. 474.

[p. 58]

Nederlandsche Letterkunde: Welke zijn de algemeene oogmerken, die een dichter moet bedoelen? Welke zijn derhalven de eigenaartige onderwerpen voor de dichtkunst? en welke zijn derzelver algemeene regelen¹, die in 1779 werd gedrukt. De heer van Engelen betoogt onder meer, dat wij verscheiden voortreffelijke dichters aan het loutere toeval danken: Milton, Shakespeare, Molière! Had Shakespeare zich niet misdragen, was hij niet paardeknecht geworden (dit verhaal, niet bij Rowe of Pope, duikt voor het eerst bij Cibber² op) in een Londens theater en zo met de toneelspelers in aanraking gekomen, dan was hij niet geworden de dichter die ‘zo verwonderlijke als wanstaltige stukken voortbrengt, welke yder kent, en die yder stooten en verrukken’.

Van Engelen rekent Shakespeare tot de grote dichters, door de ‘vriendelijke natuur’³ met talent begunstigd, met werkzaamheid van ziel, vlucht van verbeelding, gevoeligheid voor het ware schoon, en hij is de schepper van ‘edele konst’. Maar in zijn hele verhandeling ontleent van Engelen niet één enkel concreet voorbeeldje aan de hier in zo algemene termen geprezen dichter. Zeker heeft hij Shakespeare hooger gesteld dan Jan Vos, die hij, met Zwanenburg, groet ‘voor geesten, die digters zouden geworden zijn, hadden zij oordeel en kundigheden gehad’.

Van Engelen was mogelijk de vertaler van Emilia Galotti in de Spectatoriale Schouwburg⁴; daar volgt op het drama een A anwijzing van eenige fraaiheden in Emilia Galotti, uit een Brief aan den Heer Frederik Willem Gotter, uit het Duits vertaald; hier vinden we de uitspraak, dat ‘de natuur, door een Shakespeare geschilderd’ het theaterpubliek ‘beevende terugjaagt’. Othello, Desdemona en Jago, Richard III, Lear, Hamlet, worden terloops genoemd.

1 Vgl. Werken van de Maetschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leyden IV (Leyden 1779), p. 66 vlg.

2 In Lives of the Poets (1753). Vgl. hierover Lee, o.c., p. 45.

3 In zijn Verhandeling, ed. c., p. 67.

4 V (Amsterdam 1777), p. 143 vlg.; vgl. Prinsen, Handboek⁴, p. 464.