Naauwkeurig onderwys in de tooneel-poëzy

[p. 52]

Vyfde hoofdstuk.
Van de Natuur en Eigenschap van het Heldendicht.

Heldendicht is een Gedicht, een Heldendaad beschryvende met meêr uitsteekenheid als eenige andere Gedichten.

Eer wy tot de verdeeling en verklaaring van deze bepaaling des Heldendichts voortgaan, zullen wy vooraf aanmerken, dat wy maar alleen en eenvoudig van een Heldendicht, en geenzins van de weide uitbreiding, die het Epos by Grieken en Latynen heeft, hier zullen spreeken.

In een Heldendicht dan zyn voor eerst drie dingen waar te neemen, de Stof, deszelfs Verhandeling en de Trant.

In de Stof worden wederom drie hoedanigheden vereischt, dat zy naamelyk Enkel zy, zich zelfs gelykende, en waar of waar-

[p. 53]

scbynlyk. De Enltelheid en waarfchynlykheid, als 'teenemaal klaar, zullen wy voorbygaan, en alleen zeggen, dat zy zich zelf moet gelyk zyn; en omtrent de Ingevoerde Perzonaazie, dat hy overal, of door de reden, of Godsdienst, of andere Edelmoedigheid, stantvastig zy, en doorluchtig door daaden en af komft, of een van beiden; omdat dit in den Toehoorder of Leezer de meeste achting en geloof veroorzaakt; en inzonderheid mede omtrent de Daad zelfs, dat die op de eene plaatze niet anders als elders verhaald worde; dat zy verhaalens waardig zy, ('t geen Claudianus niet overal waarneemt,) en geen verkeerde daad, dat is, een schelmstuk, of diergelyke ondaaden als Heldenstukken worden gepreezen.

De Verhandeling van de Stos moet hoogdraavender zyn, om de hoogdraavende stoffe, omdat hier, anders als in Spelen, de Poëet overal zelf spreekt, en omtrent het rym alleen zyn eigen karacter heeft waar te nemen.

Zy moet versierd zyn met Rhetorische sie-

[p. 54]

raaden van Schemata, Gelykenissen, Versieringen, Spreuken enz. al te zaamen doorluchtiger om voorige redenen. Doet hier by de Invoeringen van Goden enz. En ten laatsten de order; in 't begin een aanroeping van Goden en andere waarneemingen by de beste Poëten in gebruik. Zo spreekt Horatius:

Nee gemino bellum Trojanum orditur ab ovo &c.

De Trant zy hoogdraavende, evenwel zedig, niet opgeblaazen, gelyk de windige Vaerzen van Bara⁽¹⁾, Koenerding⁽²⁾, de Graaf⁽³⁾, en diergelyken. Ook niet

(1) Jan Bara, Dichter van Hemel en Hel, of Zegen en Vloek, in het Laatste Oordeel; ook van twee Treurspelen, de Herstelde Vorst, en Galteno en Alimene, als mede van twee wat sterk-dubbelzinnige of eerder vuile Kluchten.

(2) Wegens Jan Koenerding schynt het Kunstgenoorschap zyn Mildaadigen Minnaar, of Kuiscbe Slavin, Blyeindend Treuispel, in't oog te hebben.

(3) Mr. Hendrik de Graaf, erbarmelyk Vertaaler van Agrippa of Valsche Tiberinus, heeft noch in 't licht gebragt vier Tooneelspelen, els Jobanna, Koninginne van Napels, Alcinea, Aurora en Stella, en Dullen Ammiraal, welken, schoon zy zeer winderig en opgeblaazen van styl, duister en slecht van taal zyn, echter meest allen op den Amsteldamschen Schouwburg, toen ze eerst uitkwaamen, vertoond zyn, maar geen stand gehouden hebben. Zie van deezen de Graaf en zyne Vrienden Joan Blasius, P. Dubbels, en diergelyke woeste en onkundige Rymers, des Kunftgenootschaps onderzoek enz. benevens andere Werkjes, die geplaatst zyn achter Dicbtkunst en Scbouwburg, Voerspel, in 't Jaar 1719, voor 't Kunstgenootschap in Oétavo herdrukt.

[p. 55]

wild, zonder slot, gelyk Sibylle van Griethuizen⁽⁴⁾, Cornelia van der Veer⁽⁵⁾ en anderen. Ook pryzen wy, in deeze foort van Dichten, de Alexandrynsche maat, van twaalf en dertien lettergreepen, als de beste en gebruikelykste, en vooral zy ner-

(4) Berymster van zeker Boek in 410, genaamd Hemelscbe Troostborne, in 't Jaar 1651. te Leeuwaarden by Claude Fonteyne gedrukt.

(5) Van haar kan men eenige Vaerzen leezen in den Lauwerstryd tusschen Catharina Questiers en Cornelia van der Veer, in 't Jaar 1665. by Adriaan Veenendaal in 12mo gedrukt.

[p. 56]

gens bezwykende, gelyk Jan Vos⁽⁶⁾. Zy zy ryk en waardig aan zoo doorluchtigen werk; vloeijende zonder lafheid, gelyk Kats, Krul en diergelyken; en ten laatsten Eenpaarig naar den aard van de Stof; want in een beschryvinge van Liefde voegen geen woorden, die een Orkaan en Oorlog passen.

(6) Zie van hem het Zedig en Dichtlievend Onderzoek op Aran en Titus, in 't Jaar 1718. te Amsterdam, by Johannes Oosterwyk in 8vo gedrukt.