Album Willem Pée

De jubilaris aangeboden bij zijn zeventigste verjaardag

[p. *2]

[p. V]

Ter inleiding

Hoe vliegt de tijd! Hij bezocht mij voor het eerst in 1920, toen ik leraar aan het koninklijk ateneum te Gent was en collega en vriend van zijn vader. Deze had mij geholpen om aan het ateneum te worden benoemd, door bemiddeling van zijn Brugse oud-leerling Fabrice Polderman, docent in de Duitse taal- en letterkunde bij de Gentse Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte.

De jonge Pée zou, misschien mede onder mijn invloed, germanistiek te Gent studeren en promoveerde er in 1927 op de Dialectgeographie der Nederlandsche Diminutiva, bekroond en uitgegeven door de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde (1936-1938).

Men kan zijn beknopte biografie en bibliografie vinden in het Liber Memorialis van de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit te Gent, p. 378-382. Ik wil hier slechts een paar aanvullingen bezorgen die ik put uit mijn persoonlijke herinneringen. Toen vader Pée in 1925 benoemd werd tot studieprefekt van het koninklijk ateneum te Diest en de familie Blancquaert het huis kwam bewonen te Melle, waar zijn ouders hadden verbleven, werd de student W. Pée opgenomen in onze familiekring. Hij was van den huize, Willem voor ons, Nonkel Willem voor de kinderen; voor de kinderen ook wel eens Sinterklaas. Een van de jongens vond toen zelfs dat de Sint een flinke neus had, net zoals die van Nonkel Willem. Deze heeft het maar één keer geprobeerd. Voor de schoonmaakster was hij ‘Mijnheer Willem’. Zij kreeg nogal dikwijls zijn pantalons te persen. Hij was immers een ‘bwana kitoko’, maar kreeg die pantalon wel eens terug zonder dat zij er iets aan deed en zonder dat hij er iets van merkte. In onze tuin hield hij er twee schildpadden op na, Brunhilde en Krimhilde, die blijkbaar een bijzondere genegenheid voor hem koesterden; zij kenden hem en lieten zich aaien. Voor het overige was Willem een lieftallige huisgenoot, en wij stoorden ons niet al te zeer aan de late uurtjes waarin hij soms thuiskwam.

Na voleindigde studie werkte hij een tijdlang bij de Firma Gevaert, was studiemeester te Antwerpen, studiemeester en voorlopig leraar te Gent, en kwam in 1931 in mijn dienst terecht als assistent bij mijn Laboratorium voor Fonetiek en mijn Seminarie voor Dialektologie. Mijn globale leeropdracht was veel te zwaar. Des te kostbaarder was de hulp die mij door mijn ervaren assistent werd geboden. Hij verbleef ook

[p. VI]

enkele maanden in het Kaiser Wilhelm-Institut für Hirnforschung, afdeling fonetiek, te Berlijn en bezocht diverse andere laboratoria. Te Gent was hij zeer bedrijvig en werkte met entousiasme; hij oefende ook een stimulerende invloed uit op de studenten. Uit die tijd dagtekenen de eerste publikaties van ons seminarie, gedeeltelijk gereed gemaakt door onze studenten, en de verdere enquêtes voor zijn diminutiefstudie alsmede voor de atlas van West- en Frans-Vlaanderen.

In 1938 had te Gent het derde Internationaal Congres of Phonetic Sciences plaats. Pée trad op als sekretaris, ondergetekende als voorzitter. De voorbereiding van het kongres vergde een jaar onverpoosde arbeid, vooral van de sekretaris. De publikatie van de Proceedings (1939) geschiedde in rekordtempo. Het gehele kongres was een schitterende meevaller, en het zou vele jaren duren, ook wegens de oorlog, eer nog een nieuw kongres voor fonetische wetenschappen tot stand kwam (Helsinki, 1961). Pée ontpopte zich als een uitstekend organisator en ook als iemand die uitmuntte in de omgang met vakgenoten uit de meest verschillende landen.

Sinds 1939 (docentschap te Luik) is hij zijn eigen gang gegaan. Hij bezit relaties in nagenoeg alle wetenschappelijk bedrijvige landen, en is een echte globe-trotter. Niet alleen bezoekt hij geregeld Nederland, waar hij in de spelling- en woordenlijstcommissies werkzaam is, en waar hij met Prof. Hellinga een wetenschappelijke regeringsopdracht vervult in Suriname, maar hij komt ook in Oost- en West-Duitsland, Denemarken, Finland, Frankrijk, China en wie weet wat nog!

In de jaren van mijn rektorschap suppleëerde hij mij te Gent; bij mijn emeritaat werd hij er tot mijn opvolger benoemd. Hij richtte mijn laboratorium en seminarie opnieuw in, hij gaf er een nieuwe stuwkracht aan de wetenschappelijke bedrijvigheid op het gebied van de Nederlandse taalkunde, de fonetiek en de dialektologie. Hij nam mijn werk over in het Interuniversitair Centrum voor Neerlandistiek, waarvan de baanbrekende publikaties, onder zijn impuls, verschijnen in verhoogd tempo: hij nam reeds vroeger, gedurende 14 jaar, het algemeen sekretariaat waar van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie; hij is sedert 1948 voorzitter van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal en sedert 1951 redaktielid van het tijdschrift Nu Nog, aldus een nieuwe stoot gevend aan de belangrijke beweging voor het A.B. in Vlaanderen. Sedert 1948 heeft hij ook de leiding in handen van Taal en Tongval. Men zal nog andere reeksen en publikaties van hem vermeld vinden in het reeds genoemde Liber Memorialis en, met mij, verstomd staan over

[p. VII]

de veelzijdigheid van zijn belangstelling. Ik noemde reeds een paar kommissies waarin hij zitting heeft en spreek niet eens over een aantal andere. Het was er mij inderdaad alleen om te doen een globaal beeld te geven van de persoon en de werkzaamheden van de zestigjarige. Ik wil besluiten met nog even de nadruk te leggen op een enkele van zijn aktiviteiten. Hij heeft in 1948 aanvaard om met mij de leiding te delen van de Reeks Nederlandse Dialektatlassen, waarin hij trouwens zelf West- en Frans-Vlaanderen en Antwerpen publiceerde. Op hem en zijn staf (een geassocieerd docent, een werkleidster en een paar assistenten) berust mijn hoop en mijn vertrouwen om de publikatie van deze atlassen te voltooien.

Moge zijn sterk gestel, zijn werkkracht, zijn entousiasme voor het werk, hem nog vele jaren door zijn bovenmenselijke inspanningen heen helpen. Hij leve lang en gelukkig!

19-2-1963

E. Blancquaert

Dit werd tien jaar geleden geschreven voor een Album Willem Pée, dat toen verschenen zou zijn als de zestigjarige zich niet hardnekkig tegen elke huldiging verzet had. Ook thans blijft het verzet bestaan, maar wij hebben, na lang aarzelen, gemeend daarmee geen rekening meer te mogen houden. Wij doen dat dan, hoe ongewoon het ook moge lijken, met enig schuldgevoel, maar men kan niet ongemerkt de zeventigste verjaardag voorbij laten gaan van iemand die zo veel vrienden heeft en zelf met liefde en toewijding vakgenoten gehuldigd heeft bij een verjaardag, die, zoals een traditie het wil, de gelegenheid biedt het licht te laten vallen op het leven en het werk van de jarige. We voelen ons wat minder schuldig, omdat we weten dat Willem Pée gelukkig is geweest met het speciale nummer van de Driemaandelijkse Bladen, dat wijlen prof. K. Heeroma en vakgenoten voor hem hebben samengesteld.

Voor de bundel opstellen die wij de thans zeventigjarige aanbieden, kennen wij geen betere inleiding dan het stuk van E. Blancquaert, de betreurde leermeester en voorganger van Willem Pée. De wensen die het besluiten, zijn op een gelukkige wijze tot op heden verwezenlijkt. Gedurende de verlopen tien jaren is Willem Pée bovenmenselijke inspanningen blijven leveren. De Reeks Nederlandse Dialektatlassen, het zorgenkind van E. Blancquaert, is bijna voltooid, dank zij het nooit begevende entousiasme en de stimulerende invloed van Willem Pée op de verschillende auteurs, Taal en Tongval is nu bijna vijfentwintig jaar hét tijdschrift op het gebied van de dialektstudie in de Nederlanden, hij blijft

[p. VIII]

hard werken als redaktielid van Nu Nog, het tijdschrift van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal, waarvan hij de zeer aktieve voorzitter is.

In 1957 volgde prof. W. Pée zijn collega en vaderlijke vriend, prof. E. Blancquaert, als hoogleraar op in Gent. Hij stimuleerde er het taalkundig onderzoek, dat hij, misschien onbewust, vooral richtte op dialektonderzoek. Dat nu heel wat Gentse germanisten belangstelling tonen voor Frans-Vlaanderen, is zeker een van de talrijke verdiensten van prof. W. Pée. In 1971 nam hij zijn emeritaat. Dat betekende nochtans niet het einde van zijn wetenschappelijke aktiviteit, want hij slaagde erin een reeds lang gekoesterd plan in uitvoering te brengen: Er wordt in Gent ernstig gewerkt aan de voorbereiding van een nieuw Vlaams Idioticon.

We hebben gedacht dat we met dit hulde-album toch een traditie moesten voortzetten, maar terzelfder tijd breken we met de traditie waar men aan de zeventigjarige nog jaren van rustig werken toewenst. Wie Willem Pée goed kent, weet dat voor de jubilaris de twee begrippen rustig en werken niet met elkaar te verenigen zijn. Wel hopen we dat hij dit album zal willen aanvaarden als een uitdrukkng van de genegenheid en de waardering van zijn vrienden, zijn oud-collega's en zijn (oud-) medewerkers. Zij wensen hem dat hij nog vele jaren, zonder zorgen, intens zal mogen voortwerken en dat zijn werk hem steeds een even groot genoegen moge schenken.

Jo Daan

P.J. Meertens

A. Weijnen

V.F. Vanacker

M. Gysseling

C. Tavernier-Vereecken

J. Van Schoor

J. Leenen

S. d'Ardenne

J. Moors

G. Winnen