Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[25 Mei 1804]

VRYDAG den 25e MEY, namen wy afscheid van onze vriendelyke hospes⁸²³ en vervolgden onze reis, strekkende een eind langs de Berg Rivier die wy aan onze slinke hand hadden. Wy passeerden op een veeplaats van de heer Van Ryneveld, genaamd Jantjes Kraal.⁸²⁴ Een uur verder reden wy over de plaats van Laubscher, genaamd de Hazekraal,⁸²⁵ leggende aan de Zout Rivier, welke uit de Berg Rivier lopende, de scheiding van het Kaapsche District uitmaakt.⁸²⁶ Wy reden lange tyd langs de zelve, tot wy tegens den middag aan Matjes

823 Paravicini was teen 21.6.1804 weer by Laubscher op sy plaas i.v.m. die oorplasing van die seinman van Patrysberg na Soldaten Post (B.R. 52, pp. 5, 13-15, 17-18 en 21).

824 Jantjes Kraal of Jantjes Fontein (tans die onderverdeelde plaas Jantjesfontein MAL 2.4 en 2.6, waarop die spoorwegstasie Bergrivier lê) het behoort aan Willem Stephanus van Ryneveld (1765-1812) President van die Kommissie vir Veeteelt en Landbou en later Fiskaal (Vgl. V.R.V. 23 (van Ryneveld) pp. 5-31 en B.H.D. III, p. 416).

825 Hazekraal aan die Bergrivier (tans STEL Q. 8.64) het behoort aan Jan Laubschervermoedelik Johannes Tobias, supra voetn. 805. (B.H.D. lll, p. 416).

826 Die (Klein-) Soutrivier wat uit die suide in die Bergrivier loop, was die grens tussen die Kaapse en Stellenbosse distrik.

[p. 211]

Fontyn by den Veld Cornet Theunis van Schalkwyk⁸²⁷ aftraden om te middagmaalen.

Deze man schynd zeer te floreeren, en heeft een fraay gebouw gezet, dat zeer zindelyk word onderhouden. Hier zynde bekwam de Gouverneur van de hoofdplaats eene postbode brengende depèches, welke met s'Lands bricq Den Arend, Kapitein Buyskens, van de Hooge Regering van Neerlands Indien dan 23e ll. in de Tafelbaay waren aangebragt.⁸²⁸

Na den eeten vertrokken wy, rydende langs de plaats van Bester,⁸²⁹ genaamd Portugeesch Fonteyn.⁸³⁰ Op eenige afstand verder passeerde wy over die van Jan Visser,⁸³¹ genaamd de Lange Kuyl,⁸³² en die van de weduwe Smit,⁸³³ genaamd de Koeyraatenberg,⁸³⁴ zonder veel merkwaardigs te ontmoeten, en arriveerden wy met het vallen van den avond weder aan de Theefonteyn van den heer Jan van Reenen.

827 Die roete was al langs Soutrivier op, ongeveer soos die treinspoor van Bergrivierstasie na Hopefield loop, tot by Matjesfontein gel. aan't Zoutrivier (tans STEL Q. 9.6 fol. 628). Dit was die plaas van Theunis Gerhardus van Schalkwyk ‘veldcornet aan en over de Bergrivier’; ged. 21.2.1773 en getr. op 15.10.1797 met Hilletje Aletta Smit (G.R. III, P-Z, p. 219 en J. 198, Opgaaf Stellenbosch, 1803).

828 Vgl. Kaapsche Courant, 26.5.1804 en 16.6.1804; op Woensdag, 23.5.1804, het ‘'s Lands Oorlogs-Brik De Arend, Capt. A.A. Buyskes’ van Batavië in Tafelbaai anker gewerp en op 14.6.1804 weer na Europa vertrek.

829 Die twee broers Johannes Barend Bester (ged. 17.11.1776) en Michiel Christiaan Bester (ged. 14.2.1779). Vgl. B.R. 84, p. 28; B.R. 7, p. 1831 en G.R. I, A-J, p. 55.

830 Portugeesche Fontyn (tans C.Q. 9.9, met onderverdelings) grens suidwaarts aan Hopefield. Dit is reeds in 1721 uitgegee (Botha, p. 105).

831 Johannes Visser, Florisseun, ged. 3.4.1763 en getr. op 24.3.1793 met Susanna Johanna Kotzé (J. 199, Opgaaf Stellenbosch, 1803-1804 en G.R. III, P-Z, p. 502).

832 De Lange Kuyl (nou STEL Q. 9.9) is die plaas waarop Hopefield in 1851 aangelê is.

833 Pieter Smit, ged. 21.8.1718 en op 24.11.1748 getr. met Anna Maria Nel (ged. 5.10.1732). Vgl. G.R. II, A-O, p. 452 en III, p. 280; ook J. 198, Opgaaf Stellenbosch, 1803.

834 Coenradenberg aan de Lange Kuyl (tans Coeratenberg, STEL Q. 9.11), ook aangedui as ‘de zoute Rivier onder de Coenradenberg aan de Lange Kuyl (in 't Zwartland)’. Vgl. R.L.R. 78, p. 2.