Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[24 Mei 1804]

DONDERDAG den 24e MEY; deze dag bleven wy op deze plaats vertoeven met voornemen de zeekoeyen optezoeken. Des morgens was het weder te betrokken en wy waren genoodzaakt tot des middags te wachten.

De heer Laubscher liet ons een oude slaaf zien, die zy reeds by erffenis van hun grootvader hadden en die over de honderd en twintig jaren ouderdom had bereikt. Deeze man kwam nog alleen van zyn hutje na het woonhuis en verhaalde ons dat hy te Java geboren was, en reeds by de honderd jaren hier in het land was geweest.⁸¹⁶ Hy was reeds voor het jaar 1700 geboren, en had beleefd dat van de Kaapstad niets bestond als de Kerk, de werff, het Compagnies huis en het Kasteel, welk laatste hy nog heeft zien vergrooten en agteruitzetten.⁸¹⁷ Hy had zelfs de baake van Possessieneming der St. Helena Baay gesteld;⁸¹⁸ en noemde nog verscheide officieren welke hy toen zeide gekend te hebben, zoo als zelfs de oude Kapitein Warneck, vader van de nog levende, dog reeds

816 Lichtenstein (V.R.V. 10, p. 61) het die ou slaaf ook gesien wat meegedeel het dat hy Java verlaat het terwyl mr. Willem van Outhoorn goewerneur-generaal was (1691-1704).

817 Die herinnering slaan moontlik op losstaande vestingwerke wat buite die Kasteel gebou is. Die Kasteel self is na voltooiing nooit ‘vergroot’ of ‘agteruitgeset’ nie.

818 L.M.J. O'H. Degrandpré vermeld (Voyage á la Côte Occidentale d'Afrique fait dans les années 1786 et 1787, deel II, p. 243) dat hy so 'n steen of baken aan die westekant (suid?) van die Bergriviermonding gesien het; dit kom op kaarte van 1788 en 1789 voor en op nr. 28 van die Gordonversameling. Die baken is waarskynlik in 1733 opgerig (Vgl. verwysings by Forbes I, pp. 376-377 en Botha, p. 89).

[p. 210]

gryze, gepensioneerde Kapitein van dien naam;⁸¹⁹ op Batavia had hy reeds twee predecesseuren van de Gouverneurs van Dongen⁸²⁰ en Patras⁸²¹ gekend.

Deze man heeft nog een staal geheugen en geene gebreken hoegenaamd, als een zwak gezicht; hy heeft nog twee zoons waar onder een van byna dertig jaren; zyn vrouw is eene Namacqua hottentottin van circa 50 jaren. Gelukkig dat deze gryzaard by lieden woont, die hem wezentlyk met zorg oppassen: sints de leeftyd van deze lieden heeft hy geen werk meer gedaan, en eet van de tafel der eygenaars. Wy bewonderden hem met vermaak.

Des nademiddags wandelden wy naar de oever der Berg Rivier, zynde een half uur van de woning, daar wy een chaloup vonden met welke wy de rivier oproeyden, met voornemen van zeekoeyen te zoeken, dat ons mislukte. Wy kwamen toen reeds de maan op was, aan de plaats van Fredrik Kersten,⁸²² leggende aan de rechter oever, daar wy een ogenblik vertoefden, en het was reeds laat in de avond toen wy aan ons logement terug kwamen, werwaards wandelende wy wel het spoor vonden, en ook het gebrul van hypopothamussen hoorden, zonder iets te zien.

819 Vermoedelik Johann Conrad Warnecke wat in 1721 aan die Kaap aangekom het en op 30.11.1764 oorlede is. (Vgl. Hoge(a), p. 448). Maar die oudkaptein-militêr was nie sy seun nie; dit was Johann David Warneck(e) (Wernich) uit Spangenberg in Hesse; getr. op 30.9.1770 met Abigael Catharina de Wet en oorl. op 29.6.1818 in die ouderdom van 82 jaar, 9 maande en 22 dae (M.O.O.C. 6/2 en 7/77 fol. 38; ook B.O. 71, Lys van Hollandse amptenare, 1795, waar hy vermeld word as kaptein in De Lille se infanterie-afdeling, en G.R. III, P-Z, p. 577).

820 Blykbaar 'n verskrywing vir mr. Dirk van Cloon, goewerneur-generaal 1732-1735.

821 Abraham Patras, goewerneur-generaal 1735-1737.

822 Johannes Frederik Kirsten, J.F.-seun, ged. 16.12.1759 en oorlede teen 1820; getr. op 24.10.1784 met Isabella Catharina de Wit en hertr. op 7.11.1790 met Anna Elisabeth Kriel, wed. van Marthinus Melck (G.R. II, A-O, p. 120 en Muller, pp. 27-42). Deur sy tweede huwelik het o.a. die plaas Kerssefontein (tans C.Q. 7.52) op die noordelike oewer van die Bergrivier en geleë teenoor Lange Rietvallei, in sy besit gekom.