Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[5 Augustus 1803]

VRYDAG den 5e AUGUSTUS. Wy hoopte aan deze drift door den Veld Cornet de Beer van schapen en andere levensmiddelen te zullen worden voorzien, dog vonden ons gedeeltelyk teleurgesteld. Hy scheen geen juiste kennis te dragen by welke lieden, men het nodige kon bekomen, wyl over al daar hy gecommandeerd had, het antwoord was dat zy niet in staat waren te voldoen zeggende dat de Veld Cornet wel wist dat zy niets van dien aard bezaten.

Deze man schynd van zyne districtsgenoten niet zeer bemind te zyn, en men geloofd het niet gewaagd te zeggen, dat hy veel praat en weinig doet. Hy had vele klagten en bezwaren en juist tegen lieden gericht, die wy ook gezien hadden, en van welken wy ten minsten niets dan goeds ondervonden. Hy gaf twee groote brieven aan ons over, een aan den Raad van Justitie en een andere voor den Gouverneur en was zoo goed ons te zeggen, dat in deze laatste een menigte klachten stonden die den Gouverneur niet aangenaam zouden zyn. Wanneer deze zoo gewigtig zyn als die welke hy aan ons deed zullen zy niet veel aandagt waardig wezen.

Wy reden tegens acht uuren in den morgen van de Zwarte Riviers Drift, gaande nu vlak westwaards, latende twee uuren links van ons de plaats van

[p. 191]

Matthys de Beer.⁷⁰⁸ Deze zond ons den s'middags aan onze uitspan plaats, het vel en hoofd van een door hem geschoten gemsbok,⁷⁰⁹ daar twee zeer lange recht opgaande hoorns aan zyn: wy namen dit met dankzegging aan, en vervolgde onze weg, aan den voet en tusschen de ruggen van de Zwarte Bergen.⁷¹⁰ Het pad was klipachtig, soms klimmende en dan weder dalende. Na de middag bereikten wy het punt, daar de weg welke hier door van Graaff-Reinet Kaapwaards loopt en die uit de Caroo van het Nieuwe Veld zich te samen vereenigen.⁷¹¹ Men reed nog zes uuren verder alvorens water te zien, zoodat het reeds laat in den avond was, toen wy aan de Jakhalsfonteyn⁷¹² ons nachtleger vestigde.

708 Matthijs Andries de Beer, ged. 8.2.1767, en getr. 12.8.1787 met Anna Magdalena Viljoen. 'n Jonger broer van Samuel de Beer (G.R. I, A-J, p. 35). Sy plaas was Vrisgewaagd is halfgewonnen wat hy op 18.11.1799 op sy naam kry (tans BFW 5.57) aan die Gamka, ongeveer 9 myl suid van die huidige pad na Prins Albertweg en 12 myl wes van Prins Albert. (G.R. 14/17, p. 99.)

709 Gensbok, Oryx gazella, Linnaeus (fam. Bovidae).

710 Van Swartriviersdrif het die roete noord-weswaarts oor die Gamka geloop ongeveer soos die huidige pad van Prins Albert na Prins Albertweg tot op die huidige plaas Elandsberg-Jakkalswater (PA 2.10), 14 myl van Prins Albert. Daar draai die ou pad, die ‘slagterspad’, by die teken Slagterspoort links weg; dit is nog rybaar en loop suid van die nasionale pad, en parallel daarmee. (Ondersoek ter plaatse en navraag 14.12.1959).

711 Waarskynlik dieselfde punt op Jakkalswater waar die Slagterspoortpad uit die huidige pad na Prins Albertweg draai, ongeveer 4 uur per ossewa wes van Swartriviersdrif.

712 Barrow (I, p. 97) beskryf die stuk weg ten weste van die Gamka as 20 myl ‘of the most beautiful road I ever beheld’, en in 1809 skryf Collins die goeie weiveld hierlangs toe aan 'n ou regeringsverordening dat oewers van die riviere nie afgewei moes word nie ‘that the butchers' cattle from Graaff-Reinet may find grass on its way to the Cape’. (Theal, Records VII, p. 119). Die trek van 5 Augustus was oor die Dwykarivier (die skeiding tussen die distrik Graaff-Reinet en Stellenbosch), suid van Kettinghoogte, na Jakkalsfontein aan die Jakkalsrivier. Die nagverblyf was 3¾ uur wes van die Dwyka (volgens die bevinding van Forbes I, p. 184).