Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[25 Juli 1803]

MAANDAG den 25e JULY, braken wy tegen half agt uuren ons leger op en namen de cours gelyk gisteren zuid ten westen. Rechts van ons legde op den afstand van circa twee uuren, de plaats genaamd Hoogmoetsfonteyn,⁶⁵⁷ gehorende aan Barend Lubbe;⁶⁵⁸ schuins voor ons hadden wy een fraay berggezicht, die op dit uur door de opgaande zon aller schoonst verligt werden.⁶⁵⁹

Het land werd hier bergachtiger. Tegens tien uren hielden wy eene halte op de plaats van Jan Jacobsen, genoemd de Klipvaley.⁶⁶⁰ De landeryen om het zelve schynen hoe zeer rykelyk van water voorzien, niet zeer vrugtbaar, en

657 Hoogmoedsfontein was van 1795 tot 1801 een van Pieter Ernst Kruger se plase (Mossop, p. 290). Die plaas (tans COL 5.67) lê byna noord van waar op Bokfontein oornag is, halfpad tussen Bokfontein en Hanover. Dis nog een van die bekendste plase van die distrik Hanover.

658 Vermoedelik Barend Lubbe (Willemseun) ged. 14.9.1766, oudste seun van Elisabeth Geertruij van der Merwe (hertr. met Willem Sagener), uit haar eerste huwelik (Vgl. infra voetn. 665 en G.R. II, A-O, p. 278).

659 By die nadering van die Sneeuberge was Klein-Tafelberg (6,263 vt.) regs en Spitskop (5,267 vt.) links van die roete na die plaas Zoetvaley.

660 Die naam Klipvaley kom nie meer voor op die huidige plaaskaarte nie; waarskynlik was die halte op Klein Tafelberg (tans GR 10.2) nog aan die Elandskloofrivier net voor die eintlike bergland begin. Die bewoner was Johannes Jacobs(e), Pieterseun, ged. 3.10. 1751, getr. 13.4.1776 met Jacomina Scholtz en hertr. 13.12.1801 met Lea Boshoff (G.R. I, A-J, p. 369). Hy het van 1792 op sy naam gehad die aanliggende plaas De Buffelshoek gel. agter de Camdebosberg boven aan de Landdros Rivier en De Brakfontein gelegen onder de Sneeuwberg (tans GR 3.11 en GR 3.9 resp., tussen Van Ryneveldspasdam en Oudebergpas, noordwes van Graaff-Reinet). Vgl. G.R. 14/17, Lys van Plase 1792-1805, pp. 22 en 35.

[p. 180]

vry doorzaaid van klippen; den eigenaar zeyde ons pas zederd eenige maanden hier gewoond te hebben. Hy kwam juist te huys hebbende de Gouverneur een eind wegs begeleid. Na hier twee uren doorgebragt te hebben om paarden en ossen nieuwe kragt te geven, reden wy van daar.

Wy haasteden ons zeer daar de lucht regen scheen te voorspellen, en kwamen na nog vyf uuren met de wagens gereden te zyn, aan de Zoete Valey aan Zeekoeygat,⁶⁶¹ bewoond door B. Filloen,⁶⁶² daar wy ons nachtverblyf vestigden. Deze man had maar eene arm; hy verhaalde ons zich zelve in dien staat gebragt te hebben by gelegenheid dat s'avonds een stel zettende om een wolf die veel kwaad aan zyn vee deed te dooden, hy na het geweer gericht en het touw aan de sneller van 't vuurschot te hebben vastgemaakt nog eens by het aan de koort vastgelegde aas was gegaan om het recht goed te leggen, en toen het ongeluk had gehad te hard te trekken en aldus in stede van de wolf zelf het schot lostetrekken, en de kogel zyn arm had verbryzeld.⁶⁶³ Deze burger gaf een brief over van den Gouverneur, uit welke wy tot ons genoegen zagen, dat zyn Edele hier gisteren welvarend gepasseerd was. Des avonds belegden ik met den 2e Lieutenant Gilmer eene informatie over den op eergisteren by ons gekomene deserteur en ontvingen van deze de bekentenis tot de Bataafsche Jagers te gehoren, en uit het camp aan de Wynbergen te zyn gedeserteerd.

661 De Zoetevaleij aan de Zeekoegat gel: op de Sneeuwberg. Die plaas (tans GR 10.33) lê naby die oorsprong van een van die westelike arms van die Seekoeirivier, hoog in die Sneeuberg. Dis in 1789 deur B.J. Burgers, Schalkseun, op ordonnansie geneem en pas op 12.11.1803 op Albertus Viljoen se naam geplaas (G.R. 14/17, p. 65).

662 Albertus (Bart) Viljoen, Henningseun, ged. 31.8.1755 en getr. op 25.5.1777 met Johanna Elisabeth Griesel. (G.R. III, P-Z, p. 490 en V.R.V. 18 (Van Reenen) p. 240).

663 Lichtenstein (V.R.V. 11, p. 21) merk op dat elke plaas hier in die Sneeuberge sy ‘wolvehuis’ het. Die plaas wat suid aan dié van Viljoen gegrens het, was Wolvenhuishoek (tans GR 10.41).