Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[23 Juli 1803]

ZATURDAG den 23e JULY, zeer verlangende zynde nu de Gouverneur ons verlaten had, ook onze reis zoo veel mogelyk te bespoedigen, vertrokken wy zeer vroegtydig van hier. Tegens den middag belandde wy aan de veeplaats van den Commandant Joh Van der Walt, genaamd de Boelhouwersdraay leggende aan een kronkel der Zeekoey Rivier.⁶⁴⁵ Wy werden vriendelyk ontfangen en namen het middagmaal; het is zonderling te zien, wanneer iemand een talryke kudde zoo runderen als schapen heeft, zulk een wel gezeten man dan met zyne famille in een rampzalige hut van riet⁶⁴⁶ woond en zich dus aller bekrompendst moet behelpen; evenwel zyn deze Lieden aan dit trekkend leven (dat zy jaarlyks om de weide moeten doen) zodanig gewoon, dat zy daar in geene gemissen of last vinden.

Wy lieten by den commandant voornoemd eenige snuysteryen en taback agter, om van tyd tot tyd aan de Boschjesmans uittedeelen. Bedankende hem

645 Van die baken was die reis 17 myl ver, al langs die boloop van Seekoeirivier met sy lang seekoeigate ‘and deep enough to have floated a line-of-battle ship’ (Barrow I, p. 255). Boelhouwersdraai (tans HAN Q 3.9/L 1.29) lê dwarsoor die rivier en grens aan die noordekant aan die plaas Kalkoenkrans waarop die spoorwegstasie Hanoverweg op die spoorlyn Naauwpoort-De Aar lê.

646 Toe George Thompson in 1823 Boelhouwersdraai besoek het, was dit nog steeds 'n hut (Thompson, t.a.p., p. 56).

[p. 178]

voorts voor zyn heusch onthaal⁶⁴⁷ vervorderden wy onze tocht. Zonder veel merkwaardigs te ontmoeten, kwamen wy met zons ondergang aan de veeplaats van Koekemoer,⁶⁴⁸ ook aan de Zeekoeyrivier leggende, dog vernemende dat een uur verder nog een diergelyke veeplaats was, besloten wy om 〈met〉 het mooye schoone weder en de maaneschyn derwaards te ryden, daar wy dan ook behouden by den bewoonder Maarten Coetzé⁶⁴⁹ aankwamen, en ons leger nederzetten.

647 Van der Walt het voortgegaan met sy humane behandeling van die Boesmans en ook nog met genl. Janssens in verbinding gebly. Vgl. in G.R. 8/1(a) Janssens/J.P.v.d. Walt, 17.1.1804 en Janssens/A. Stockenström, 10.8.1804. Verder, Van der Merwe (a), p. 72 en 156, en Moodie V, pp. 1-5.

648 Vermoedelik Abraham Koekemoer, ged. 6.10.1770 en getr. op 11.11.1792 met Hilletje (Heila) Pretorius (G.R. II, A-O, p. 145 en J. 91, Opgaaf Graaff-Reinet, 1804). Die loop van die Seekoeirivier is blykbaar (oos van Hanover) gevolg oor die (teenswoordige) plase Andriesfontein COL 5.53, Elandsgat COL 5.70 (Koekemoer se veeplaas?) en Driefontein, HAN 2.17.

649 Maarten Coetzee, ged. 10.2.1765, getr. op 20.1.1784, met Cornelia Venter en hertr. op 4.10.1795 met Lasija Susanna Kruger. Oorlede voor 21.12.1805. (G.R. I, A-J, p. 159). Hy het onder veldk. Jacob Venter van Agter-Renosterberg geval en sy woonplaas was Wonderheuvel (tans HAN 3.7) vier plase hoër op aan Seekoeirivier. (Vgl. J. 91, Opgaaf Graaff-Reinet, 1804, en M.O.O.C. 7/80 fol. 60: testament Philip Potgieter, 1819). Die oornagting was sonder twyfel op die plaas Driefontein (tans HAN 2.17) sowat 14 myl oos ten suide van Hanover.