Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[1 Juni 1803]

WOENSDAG den 1e JUNY. Deze morgen werd voornamelyk doorgebragt om onze wagens te laden en tot de reis welke wy op morgen hier uit de baay denken te vervorderen in gereedheid te brengen; de zelve vertrokken tegens een uur na de middag; den dag werd overigens gebezigd om alle nog niet afgedaane zaken ten einde te brengen. De Gouverneur door eene afgeschrevene van gagie Johan Carel Giese genaamd, verzogt zynde om by en omstreeks de baay een koornwatermolen te mogen stichten, reed met de heer van Rheenen derwaards om het locaal in ogenschyn te nemen;³⁷⁵ by deszelfs retour schreef hier over de Generaal een besluit van afstand.

De gouverneur schreef aan den Major van Gilten eene Missive waarby zyn hoogEdele zyne wyze van zien omtrend het handeldryven door Militairen aan den dag legde.³⁷⁶ De missionaris Van der Kemp zond eene Missive aan den

375 Van Reenen meld glad nie hierdie naam nie, hoewel hy volgens die handskrif en die joernaal (G.M. IV, p. 155) self die inspeksie uitgevoer het. Daar kom nêrens so 'n naam voor by G.R. of Hoge nie; dit moes 'n eenlopende persoon gewees het wat g'n nageslag gelaat het nie. By Briggs (p. 91) word hy K. Giesie genoem. Hy kry egter van Janssens die reg om ‘op de Baake Rivier by raming een quartier uur gaans van het Fort Frederick in de Algoabaay, een Koorn Water Molen met de nodige gebouwen te stigten.’ Dit sou ‘Von Gilten-erf’ heet en op die ‘Recognitie Plaats’ van Cornelis Muller lê (B.R. 93, nr. 26, van 1.6.1803). Die plaas was Welbedacht (nou Walmer) van Cornelis Johannes Muller, jonger broer van Hillegert, en vader van bogenoemde veldkornet, Ignatius Muller (G.R. II, A-O, p. 416 en D.F. du T. Malherbe, Müller Stamboom, 1735-1949, Voorgeskiedenis van die Müllers, ongepagineerd).

376 B.R. 93, nr. 27, van 1.6.1803: verbod op handeldryf deur militêre persone.

[p. 98]

Generaal, daar in zynen dank betuigende en in antwoord doende strekken, omtrent het op gisteren ten zyne opzichte genomen besluit.³⁷⁷

377 Reeds op 31.5.1803 opgestel (B.H.D. III, pp. 238-239). Op hierdie laaste dag in Algoabaai het Janssens ‘in alle haast, zoo als het opstel er de kernmerken van dra(a)gt’ 'n proklamasie uitgevaardig as antwoord op klagtes van kinderroof wat hy ontvang het. Die proklamasie het indiensneming van Kaffers verbied; daar is later 'n ‘ampliatie’ bygevoeg wat van die verbod uitsonder ‘de zo danigen die reeds meer dan een rond jaar by de burgers zyn’. (Teks by V.R.V. 18 (Van Reenen) pp. 130-132 met voetn. 110; en B.R. 93, nr. 25). Die proklamasie is op 3.10.1803 as plakkaat uitgevaardig (B.R. 149, p. 11, opgeneem in Kaapse Plakkaatboek VI, pp. 30-31). Dit is in die Kaapstadsche Courant op 15.10.1803 gepubliseer en ook as drukwerk aan landdroste omgestuur (B.R. 40, p. 149).