De geschiedenis van de 'Nederlandse' Antillen. Historia di Antia

[p. 52]

militair vertoon / presentashon militar

Direkt na de volksopstand van '69 werd vanuit de arbeidersbeweging een nieuwe partij opgericht, het ‘Frente Obrero’ (arbeidersfront), die meedeed aan de daaropvolgende verkiezingen in september. Programmapunten waren o.a.: afschaffing van het Statuut, algehele onafhankelijkheid, de produktiemiddelen in eigen handen. Op de kandidatenlijst stonden de vakbondsleiders Godett en Nita en de onderwijzer Brown, die in de staking van mei een belangrijke rol hadden gespeeld. Van overheidswege werd vóór de verkiezingen tegen de bij de opstand gearresteerde Stanley Brown een proces aangespannen wegens opruiïng in zijn blad ‘Vito’, voor artikelen die hij n.b. in het jaar vóór de opstand had geschreven en waarin hij de misstanden op Curaçao aanklaagde. Tijdens zijn proces werd hem het uitspreken van een verdedigingsrede verboden. Hij werd veroordeeld tot 10 maanden gevangenisstraf. Ondanks deze intimidatiepoging van de regering kreeg het Frente Obrero een grote aanhang en verwierf 3 zetels in de Antilliaanse Staten. Intussen hoorde het inzetten van Nederlandse mariniers op de Antillen niet tot het verleden. De arbeidsrust moest tot alle prijs gehandhaafd worden. De eilanden zijn nl. niet alleen van ekonomisch, maar ook van groot strategisch belang voor het westen: door hun ligging, hun olieraffinaderijen, door de Curaçaose Dok Maatschappij (wier aandelen in handen zijn van Nederhorst, Rijn-Schelde-Verolme en de Shell) met één van de grootste droogdokken ter wereld.

[Papiamentu]

Direktamente despues di 30 di mei 1969 a lanta un partido nobo for di seno di movimientu obreril: ‘Frente Obrero’. E partido aki a partisipá na e siguiente elekshon na September. Puntonan riba nan programa tabata e.o. abolishon di statüt, independensha total i tumamentu di medionan di produkshon den propio man. Riba e lista di kandidatonan tabatin e lidernan sindikal Godett i Nita i e mener di skol Brown, ku a hunga un rol importante den e welga na Mei. Prome ku elekshon, nan a hiba Stanley Brown dilanti di hues i akusele di a instigá den su revista ‘Vito’. Den e aña promé ku e rebelion e la skirbi diferente artikulo den kua e tabata akusá e abusonanku tabata tuma lugá na Korsou. Durante e proseso nan no a permitiele pa hiba su propio defensa. Brown a wòrdu kondená na 10 luna di prison... Apesar di e intimidashon aki di parti di gobiernu, Frente Obrero a saka tres asiento den Staten di Antia. Entretanto presensia di marinir ulandes na Antia no ta pertenesé na pasado. Pas laboral mester wòrdu mantené a toda kosta. E islanan tin un interes strategiko hopi grandi pa mundu oksidental: dor di nan posishon geografiko, nan rafinaderianen i Curaçaose Dok Maatschappij ku tin un dje dòknan mas grandi na Mundu. E empresa aki ta den man di Nederhorst, Rijn-Schelde-Verolme i Shell.

[p. 53]

In Willemstad worden oorlogsschepen en -vliegtuigen uit de Navo-landen regelmatig van stookolie en vliegtuigbenzine voorzien. Bij de energiekrisis eind '73 werden de grote raffinaderijen van Shell en Exxon op Curaçao en Aruba dan ook door mariniers bewaakt. Met wapenshows en vlootoefeningen van de Navo-landen in het Caribisch gebied wordt gepoogd de bevolking te intimideren. In aug. '77 vond opnieuw een ingrijpen plaats in binnenlandse aangelegenheden op de Antillen door Nederlandse marine eenheden. Deze maal op Aruba, waar door de vakbonden een algemene staking was uitgeroepen uit protest tegen de arrestatie van twee vakbondsleiders. Zij hadden pamfletten verspreid tegen het feit, dat de grootste partij van het eiland, de M.E.P. (Movimiento Electoral di Pueblo) niet was opgenomen in de nieuwe Antilliaanse regering, waarin wel een andere Arubaanse partij, de P.P.A. kwam. In de Antilliaanse Staten heeft Curaçao 12 zetels, Aruba 8, Bonaire 1 en de Bovenwinden ook 1. De Mep ziet zich door Curaçao overvleugeld en wenst een Aruba, onafhankelijk van de andere eilanden. Terwijl overal in Oranjestad bijeenkomsten en demonstraties plaatsvonden, meende de Nederlandse regering zich in deze binnenlandse aangelegenheid te moeten mengen. Delen van de stad werden door vanuit Curaçao aangevoerde oproerpolitie afgesloten. Nederlandse mariniers werden met vuurwapens tegen de betogers ingezet. Er vielen twee gewonden. De berichtgeving werd gecensureerd. Met de staking werd bereikt dat de M.E.P. met 5 zetels in het parlement kwam, de P.P.A. met 3.

[Papiamentu]

Na Willemstad bapornan di guera i avionnan di paisnan afiliá na OTAN ta bin tuma zeta i gasolin kada bes. Durante e krisis energetiko na fin di 1973 e rafinaderianan di Shell i Exxon na Kòrsou i Aruba tabata wòrdu vigilá dor di marinirnan. Dor di tene show i training ku nan flotanan den Karibe nan ta trata di intimidá e poblashon dje islanan. Na ougùstùs di aña 1977 unidatnan di marina ulandes a bolbe intervení den asuntunan interior di Antia. E biaha aki na Aruba, kaminda sindikatonan a proklamá un welga general pa protestá kontra di arestamentu di dos di nan lidernan. Nan a saka panflètnan pa protestá kontra e hecho ku e partido mas grandi di Aruba, MEP, no tabata representá den e gobiernu antiano nobo den kua un otro partido di Aruba, PPA, si tabata representá. Den Staten di Antia, Kòrsou tin 12 asiento, Aruba 8, Boneiru 1, i Isla Riba 1. MEP ta haña ku Kòrsou ta dominá muchu i ta desea un Aruba, independiente di e otro islanan. Den henter Oranjestad manifestashonnan i demonstrashonnan tabata tuma lugá. Polisnan spesial, ku a bin for di Kòrsou, a sera diferente partinan di e siudat. Marinirnan ulandes armá mester a kontrolá e demonstrantenan. Dos persona a kai heridá.