De geschiedenis van de 'Nederlandse' Antillen. Historia di Antia

[p. 50]

de volksopstand van 1969 op curaçao / rebelion di pueblo na aña 1969 na kòrsou

In 1922 legden de havenarbeiders, onder leiding van Felix Chacutu, het werk neer om te protesteren tegen de verlaging van hun loon. De staking liep uit op een gewelddadige konfrontatie tussen arbeiders en soldaten. In 1969 zou de geschiedenis zich herhalen.

Op 30 mei '69 brak er een staking uit bij Wescar in Willemstad, die uitgroeide tot een massale opstand van de bevolking. De reden tot staking was, dat arbeiders die ontslagen waren bij de Shell door de onderaannemer Wescar (Werkspoor Caribean) weer werden aangenomen om hetzelfde onderhouds- en konstruktiewerk voor de Shell te doen. Hun loon daalde daarbij echter met 50%. De arbeiders eisten optrekking van de lonen. Uit solidariteit kondigden de werkers van de Shell een staking van 24 uur af. Voor de raffinaderij verzamelden zich duizenden mensen, die in demonstratie naar de stad trokken. De toegangsweg was echter door een groot politiekordon afgezet. De demonstranten wisten de afzetting te doorbreken. Er vielen meerdere gewonden. De voorzitter van de havenbond, Godett, werd door een politiekogel ernstig gewond. In de stad ontlaadde de menigte haar woede op de buitenlandse bedrijven, die als parasieten de bevolking hadden uitgezogen, op Texas Instruments, op de bank Maduro, op de tax-free shops. Dichte rookwolken hingen in de stad, waar 6 grote gebouwen in brand stonden. Nederlandse mariniers werden ingezet, waaronder 300 manschappen, die extra uit Nederland werden overgevlogen. Met vuurwapens gingen zij de menigte te lijf. De Amerikaanse marine voer tot vlak voor de kust, paraat om in te grijpen. Een vijfhonderdtal demonstranten werd gearresteerd, waaronder de vakbondsleiders Stanley Brown en Nita.

[Papiamentu]

Na 1922, trahadornan di haf, bou di guia di Felix Chacutu, a welga kontra bahamentu di nan Sueldu. E welga a kulminá den un konfrontashon violento. Na 1969 historia lo a ripití.

Riba 30 di mei 1969 a kuminsá un welga na Wescar na Willemstad, ku a para bira un rebelion masal di pueblo. Motibo pa e welga tabata lo siguiente; e obreronan ku a haña nan retiro na Shell a wòrdu tumá bèk pa e supkontratista Wescar (Werkspoor Caribean) pa hasi e mesun trabounan di konstrukshon i mantenimento pa Shell, pero nan sueldo sinembargo a baha ku 50%. E oberonan a eksigí hisamentu di e sueldonan. Pa mustra nan solidaridat e trahadónan di Shell a proklamá un welga di 24 ora. Miles di hende a bin hunto dilanti di e rafinaderia i demonstrando nan a sali rumbo pa Willemstad. E kaminda pa drenta stat sinembargo tabata blòkiá pa un kantidat grandi di polis. E demonstratenan a logra kibra esaki. Varios hende a keda heridá.

E presidente di e sindikato di haf, Godett, a keda gravemente heridá pa un bala di skopèt di polis. Den stat e hendenan a baha nan rabia riba e kompanianan stranhero Texas Instruments, banko Maduro, i e shòpnan tax free, ku a chibatiá pueblo. Ta huma so bo por a wak na e parti di Willemstad na unda 6 edifisio grandi tabata kimando. Nan a pone marinirnan hulandes den defensa i di esakinan 300 a wòrdu mandá ku avion fo'i Hulanda. Ku skopèt nan a bai riba e hendenan. E marina merikano tabata nabegá te pegá ku kosta, kla pa intervení. Un sinkushen demonstrante a wòrdu arestá i entre nan Stanley Brown i Nita.

[p. 51]

ERUIT!

De verontwaardiging over het inzetten van Nederlandse mariniers was ook buiten Curaçao groot. In Venezuela hielden de arbeiders van de olieraffinaderijen een solidariteitsstaking. In Nederland trokken Antilliaanse organisaties, gesteund door Surinaamse organisaties in demonstratie door Den Haag. De politie gebruikte grof geweld tegen de betogers. Te Amsterdam werd door een Antilliaanse aktiegroep een druk bezochte protestmeeting gehouden, waarbij de volgende eisen werden gesteld: onmiddellijke terugtrekking van de Nederlandse troepen in Curaçao, aftreden van de Antilliaanse regering en nieuwe verkiezingen, herziening en zo mogelijk opheffing van het Statuut, optrekken van de minimumlonen en betere sociale voorzieningen. Deze eisen werden ondersteund door de op de meeting aanwezige afgevaardigden van Nederlandse progressieve partijen, vakbonden en Surinaamse en Nederlandse organisaties. Het massale volksverzet op Curaçao had tot gevolg dat de looneisen van de Wescararbeiders volledig werden ingewilligd. De Antilliaanse regering zag zich gedwongen af te treden, er kwamen nieuwe verkiezingen.

[Papiamentu]

No na Kòrsou so e indignashon riba e marinirnan hulandes tabata hopi fuerte, pero tambe den otro paisnan. Na Benesuela e obreronan di e rafinaderianan petrolero a tene un welga pa mustra ku nan ta solidario. Na Hulanda e organisashonnan antiano, apoyá pa organisahonnan di Sürnam a demonstrá na Den Haag. Polis a baha ku violensia riba e demonstrantenan. Na Amsterdam un grupo antiano di akshon a tene un protestmeeting ku a wòrdu bishitá pa hopi hende. Durante e meeting aki nan a pone e siguiente eksigensianan: retiro inmediato di e trupanan hulandes na Kòrsou, bahamento di e gobièrno antiano i elekshon nobo, revishon i si ta posibel abolishon si Statüt, hisamentu di e sueldonan mínimo i mihó previshonnan sosial. E eksigensianan aki a wòrdu apoyá dor di e representantenan di e partidonan progresivo hulandes, sindikatonan i organisashonnan sürnam i hulandes. Resultado di e resistensia di pueblo di Kòrsou tabata ku e eksigensianan pa hisamentu di sueldo di e trahadónan di Wescar a wòrdu aseptá. Gobièrno antiano a haña su mes obligá di baha i a bin elekshon nobo.