De geschiedenis van de 'Nederlandse' Antillen. Historia di Antia

[p. 14]

pieter stuyvesant

In 1646 werden Nieuw Nederland, Curaçao, Bonaire en Aruba een bestuurseenheid onder gezag van Pieter Stuyvesant. Hij organiseerde de handel tussen de Benedenwindse eilanden en Nieuw Nederland. Nieuw Nederland leverde daarbij levensmiddelen aan de Benedenwindse eilanden in ruil voor zout, paarden en slaven. Deze handel ging gepaard met grote misdaden jegens de Indianen en slaven. Het zout werd door negerslaven op Bonaire geraapt in de zoutpannen, die veelzeggend ‘witte hel’ genoemd werden. De paarden werden geleverd door Aruba. Zij liepen los op het eiland rond en moesten door de afgesloofde Indiaanse slaven gevangen worden. Deze paarden dienden voor de ‘expedities’ van Stuyvesant in Nieuw Nederland. Bij deze expedities werden, als strafmaatregel tegen verzet, 11 Indiaanse opperhoofden van Nieuw Nederland voor dwangarbeid naar Bonaire verbannen. Toen Nieuw Nederland in 1667 (van toen af New York) aan de Engelsen verloren ging (Nederland kreeg er Suriname voor in ruil) waren alle Indianen van Nieuw Nederland uitgeroeid! Curaçao tenslotte leverde in de ruil met Nieuw Nederland de slaven. Het was onder Stuyvesant, dat de slavenhandel op Curaçao werd georganiseerd.

[Papiamentu]

Na aña 1646 Nieuw Nederland, Kòrsou, Boneiru i Aruba a kai bou mando di Pieter Stuyvesant. Ela organisá e komersio entre Kòrsou, Boneiru i Aruba i Nieuw Nederland. Nieuw Nederland ta entregá komestibel na Isla Bou i en kambio e ta haña salu, kabaiikatibu. Durante e komersio aki nan a maltratá e Indjannan i e katibunan masha tantu mes. Na Boneiru katibunan pretu ta montoná e salu.

E lugá ei nan tabata yama ‘fiernu blanku’. E kabainan ta bin di Aruba. Nan tabata kana lòs den mondi i e Indjannan katibu mester a koinan ku las. Stuyvesant ta uza e kabainan pa su ekspedishon na Nieuw Nederland. Durante e ekspedishonnan aki nan a transportá 11 kasike di Nieuw Nederland pa Boneiru pa bai traha trabou obligatorio. Esaki tabata nan kastigu pasobra nan a bai kontra Stuyvesant. Na aña 1667 Hulanda a perdè Nieuw Nederland i di e tempu ei e inglesnan a yam'é New-York. Na lugá di Nieuw Nederland Hulanda a haña Sürnam. Na e mesun aña nan a kabu ku tur e Indjannan. Den e komsersio ku Nieuw Nederland Kòrsou tabata entregá katibu. Ta bou Stuyvesant nan a organisá e komersio di katibu na Kòrsou.

[p. 15]

De slaaf werd beschouwd als een waar. De Westeuropese landen leverden wapens aan de Afrikaanse stammen om tussen hen oorlogen aan te wakkeren. Verdeel en heers! De krijgsgevangenen van deze twisten werden naar de slavenmarkt gebracht. Vóór zij op de markt kwamen, werden de slaven met olie ingesmeerd om er beter uit te zien en daardoor meer geld op te brengen. De maatschappij die hen kocht, schroeide hen een brandmerk op de borst. De West-Indische Compagnie had forten aan de Afrikaanse kust. Vanuit de donkere slavenhal onder het fort werden de slaven geboeid via poorten rechtstreeks in de kano's gebracht, die hen naar de schepen voerden, opdat zij niet zouden vluchten. Op de schepen werden zij zwaar geboeid in de nauwe ruimen gesloten. De sterfte door gebrek aan ventilatie, honger, dorst en ziekte was groot. Moedig, maar wanhopig verzet brak soms los tegen het gewapende scheepsvolk. Het werd met de dood bekocht. De slavenladingen werden verzekerd, daarbij werd een sterfte van 15% als normaal beschouwd, schade daaronder werd niet uitgekeerd. Grote winsten werden op de slavenhandel gemaakt. Geld stinkt niet. De Amsterdamse kooplieden, die hun geld in de slavenladingen hadden belegd, haalden soms wel 75% winst. Men kon een hypotheek nemen op zijn slavenbezit.

[Papiamentu]

Un katibu ta wòrdu konsiderá komo merkansia. E paisnan di West-Oropa tabata duna e tribunan di Afrika arma pa fomentá guera entre nan. Dividi i Reina! Nan ta hiba e prisonerionan di guera merkado di katibu. Promé ku nan yega riba e merkado mensioná nan ta hunta nan ku zeta p'asina e katibunan mustrá mihó, pa e kumpradónan paga mas plaka pa nan. E kompania ku kumpru nan ta marka nan ku hero kayente riba nan pechu. E ‘West Indische Compagnie’ tabatin diferente fòrti na kosta afrikano.

Via un porta di un kuarto bou di e fòrti nan ta pone e katibunan den un kanoa ku ta hiba nan na e barkunan. Nan ta transportá e katibunan man mará trei lomba pa nan no hui.

Yegando riba e barku nan ta hinka e katibunan bon mará den un kuarto demasiado chikitu. Hopi di nan ta muri dor di falta di ventilashon, dor di hamber, set i malesa. Varios biaha nan a rebeliá, yen di kurashi perio sin resultado, kontra e marineronan armá. E rebeldenan a wòrdu matá. Tur karga di katibu nan ta sigurá i un 15% di morto ta wòrdu konsiderá komo normal, kiermen bou di 15%, seguro no ta paga. Ta hopi plaka nan tabata gana ku e negoshi di katibu. E komersiantenan di Amsterdam ku a hinka nan plaka den e karganan di katibu, tin bes tabata saka te 75% di ganashi. Tambe un hende por a tuma un hipotek riba e katibunan ku e ta posee.