De geschiedenis van de 'Nederlandse' Antillen. Historia di Antia

[p. 8]

de handel in rode slaven / komersio di katibunan kora

Op de schepen, waarop de geroofde Indianen van de eilanden en Venezuela naar Española (Haïti) vervoerd werden, heersten onmenselijke toestanden. Er was zó'n tekort aan eten en drinken, dat 1/3 van de vervoerde slaven onderweg stierf en overboord werd gegooid. Na de deportatie van alle bewoners van de Benedenwindse eilanden naar de mijnen van Española, kreeg de Spanjaard Juan de Ampués opdracht Curaçao, Bonaire en Aruba opnieuw door Indianen te laten bevolken. Ampués was aangesteld tot ‘encomendero’ over de Benedenwindse eilanden (in 1526), d.w.z. dat hij de Indianen als dwangarbeiders (encomendados) kreeg toegewezen, onder de voorwaarde dat hij hen tot christenen maakte. De encomendados kregen al gauw dezelfde onmenselijk zware arbeid te doen als de in de strijd gevangen Indianen, die volgens het ‘oorlogsrecht’ tot slavernij gebracht werden. Over de rug van de encomendados kreeg Ampués het monopolie van de houtkap en de houtuitvoer voor het hele Caribische gebied. Tevens zette Ampués een slavenmarkt op in Venezuela. Om hiervoor slaven te krijgen sloot hij een verdrag met Manaure, de zeer geziene leider van één van de Indiaanse stammen van Venezuela. Deze Indianen werden al jaren bedreigd door slavenjagers. Hoe vals was het voorstel, dat Ampués aan Manaure deed: zijn volk zou door de Spaanse kroon beschermd worden, als hij de gevangenen uitleverde, die bij veten met andere stammen waren buitgemaakt. Manaure stond voor de keus: krijgsgevangenen te sparen of zijn volk te beschermen. Hij koos het laatste. De krijgsgevangenen werden door Ampués naar de slavenmarkt gevoerd.

[Papiamentu]

Riba e barkunan ku nan tabata transportá e Indjannan di e islanan i Benesuela pa Española (Haiti), tabata reina un situashon inhumano. Tabatin un eskases asina grandi di kuminda i ko'i bebe ku 1/3 di e katubunan tabata muri durante transportashon i nan tabata benta nan na awa. Despues di deportashon di tur e habítantenan di Isla Bou (Kòrsou, Aruba i Boneiru) pa e minanan na Española, e Spañó Juan de Ampués a haña e tarea di laga Indjannan biba atrobe na Kòrsou, Aruba i Boneiru. Nan a nombra Ampués komo ‘encomendero’ riba Isla Bou (na 1526), esaki kiermen ku nan a dun'é e Indjannan komo trahadónan pa hasi trabou forsá (encomendados), basta e kristianisá nan. Pronto e encomendadonan a haña mesun trabou inhumano pa hasi ku e Indjannan ku nan tabata kapta durante guera, ku segun e ‘lei di guera’ nan tabata hasi nan katibu.

Ampués a haña e monopolio pa kap palu i transportá palu pa henter e regio di Karibe. Na mesun tempo Ampués a kuminsá ku un merkado di katibu na Benesuela. P'e haña katibu pa su merkado Ampués a sera un kontrakt ku Manaure. Manaure tabata e lider masha popular di un tribu di Indjan na Benesuela. Ya pa hopi aña kaba e Indjannan tabata wòrdu menasá dor di ‘indieros’ (esakinan tabata hendenan speshal pa kapta Indjan).

E proposishon ku Ampués a hasi Manaure tabata falsu i komo lo siguiente: korona Spañó lo protehá su pueblo, si e entregá e prisoneronan ku nan a gara den guera ku otro tribunan. Manaure por a skohe entre: salba bida di e prisoneronan di guera òf proteha su pueblo. Ela kis esun ultimo. Ampués a transportá e prisoneronan di guera p'e merkado di katibunan.

[p. 9]

Maar aan de slavenhandel van Ampués kwam al gauw een eind. De bevolking van Venezuela viel in handen van nog gewetenlozer schurken. De Spaanse koning Karel V gaf Venezuela in pacht aan het Duitse bankiershuis Welser. De Welsers overtroffen de Spaanse veroveraars, in hun zucht naar goud, nog in wreedheid. Vier tot vijf miljoen Venezolanen werden onder dit bewind in 20 jaar vermoord. Deze vreselijke geschiedenis was ook van invloed op de eilanden. Eén miljoen Indianen werd als slaaf van Venezuela naar Española en andere goudeilanden vervoerd. Velen konden de terreur in Venezuela ontvluchten en weken uit naar de Benedenwindse eilanden. Op deze bittere wijze werden deze 3 eilanden opnieuw door Indianen bevolkt. De vluchtelingen vonden er echter geen vrijheid, maar werden, volgens voorschrift van de Spaanse kroon gekerstend en door Ampués tewerk gesteld bij de houtkap, de zoutwinning, het aandrijven van vee (dat uit Europa geïmporteerd was) en bij de verwerking daarvan tot huiden en leer. Curaçao werd onder de Spanjaarden een doorgangshuis voor de handel in ‘rode’ slaven, zoals het later onder de Nederlanders een centrum voor de handel in ‘zwarte’ slaven zou worden. De Indiaanse slaven, die op Curaçao verscheept werden voor mijnarbeid op Española, kregen een C op het gezicht of de ledematen gebrand, net zoals later de Afrikaanse slaven gebrandmerkt zouden worden.

[Papiamentu]

Pero pronto a bin un fin na e komersio di katibu di Ampués. E poblashon di Benesuela a kai den man di bandidunan mas pió ainda. E rei spañó Karlos V a hür Benesuela ku e bankero aleman Welser. E Welsernan tabata mas kruel ku e konkistadónan spañó. Den 20 aña nan a mata kuater pa sinko mion Benesolano. E historia kruel aki tambe tabatin influensia riba e islanan. Un mion Indjan a wòrdu transportá komo katibu for diBenesuela pa Española i otro islanan na unda tabatin oro. Hopi por a hui pa e teror aki i a bai Isla Bou. Di e manera tristu aki atrobe tabata biba Indjan na Kòrsou, Aruba i Boneiru. E Indjannan ku a hui sinembargo no a haña libertat. Pero segun òrdu di korona Spañó nan a wòrdu kristianisá i mester a traha pa Ampués den kapmentu di palu, den eksplotashon di salu, den kriamentu di bestia (importá for di Oropa) i den trahamentu ku kueru. Bou di e Spañónan Kòrsou a bira un sorto di haf pa transportashon di katibu ‘kòrá’, meskos ku despues elo bira un sentro di komersio di katibu ‘pretu’ pa e Makambanan. E katibunan Indjan ku nan tabata transportá for di Korsou pa traha den mina na Española, tabata wòrdu marká ku un ‘C’ riba nan kara òf otro parti di nan kurpa, na mesun manera ku despues nan lo marka e katibunan afrikano.