De geschiedenis van de 'Nederlandse' Antillen. Historia di Antia

[p. 7]

de indianen worden vervolgd / persiguishon dje indjannan

De Indianen werden vervolgd en tot slavernij gebracht. Wie weerstand bood, werd gedood met een wreedheid, die geen grenzen kende. Men bond stro om hun lichamen en verbrandde hen levend. De Spanjaarden wedijverden met elkaar, wie in één zwaardslag een Indiaan middendoor kon klieven. Zelfs pasgeboren kinderen en zwangere vrouwen werden niet gespaard. De vluchtenden werden door jachthonden achterna gezeten en verscheurd. De Indianen poogden de Spanjaarden te verdrijven, maar met hun pijlen konden ze niets uitrichten tegen de veroveraars, die te paard waren en gewapend met lansen en zwaarden. Española werd het bestuurscentrum van de Spanjaarden. Op dit eiland waren 5 grote Indiaanse rijken. Ze werden alle vernietigd. De bewoners werden als slaven in de goud- en kopermijnen te werk gesteld of als lastdier gebruikt. Deze arbeid was zó onmenselijk zwaar, dat binnen enkele jaren de hele oorspronkelijke bevolking van 100.000 mensen van Española omgekomen was. Het tekort aan slaven voor de mijnen werd aangevuld met bewoners van andere eilanden en van Venezuela, die gevangen werden door zg. indieros (Indianenvangers). Bepaalde gebieden werden door de Spaanse kroon tot ‘jachtterrein’ verklaard, nl. van diè Indianen, die geen christenen wilden worden. Dit waren de Cariben. Ook op de ‘islas inútiles’ (eilanden zonder edele metalen), mochten Indianen geroofd worden. Curaçao, Bonaire en Aruba, die in 1502 onder gezag van Alonso de Ojeda waren gesteld, werden in 1513 tot islas inútiles verklaard, waarop de hele bevolking van 2000 mensen naar Española werd gedeporteerd. Ook de Bovenwindse eilanden waren islas inútiles. Zij werden niet door de Spanjaarden gekoloniseerd, omdat zij slechts bij tijden door Indianen werden bewoond en er daarom geen mensen geroofd konden worden voor arbeid op Española.

[Papiamentu]

Nan a persiguí e Indjannan i hasi nan esklabo. Esun ku protesta ta wòrdu matá masha kruel. Nan tabata mara yerba seko rònt di nan kurpa i kima nan na bibu. E Spañónan tabata pusta ken tabata por a korta un Indjan den dos den un solo biaha. Asta muhénan na estado i muchanan ku a kaba di nase nan tabata mata asina. Nan ta sigui tras di esunnan ku a hui ku kachó i ora nan hañanan, nan ta laga nan na werki. E indjannan a purba di kore ku e Spañónan pero ku solamente nan flecha nan no por a hasi nada kontra e Spañónan ku tabata kore riba kabai i tabata armá ku lansa i spada. Española a bira e sentro di gobernashon di e Spañónan. Riba e isla menshoná tabatin sinku reino di Indjan. E spañónan a distruí tur. Nan a pone e habitantenan traha den mina di oro i koper òf nan a uza nan komo bestia di karga.

E trabou aki tabata asina pisá ku dentro di algun aña ful e poblashon di Española, ku tabata konsistí di 100.000 hende a muri. For di otro islanan i fo'i Benesuela nan a bai buska esklabonan pa traha den mina. E indjannan aki tabata wòrdu kaptá dor di ‘indieros’ (esakinan tabata hendenan speshal pa kapta Indjan). Diferente teritorionan a wòrdu deklará pa Korona Spañó komo ‘teritorio pa yag’. E teritorionan aki tabata esunnan di e Indjannan ku no tabata kier a bira kristian. Esakinan tabata e Karibenan. Tambe riba e islanan inutil (islanan sin metal di balór), nan tabata tin mag di roba indjan. Kòrsou, Boneiru i Aruba, ku na aña 1502 tabata bou mando di Alonso de Ojeda, a wòrdu deklará na aña 1513 komo islanan inutil, i mesora despues nan a deportá tur e poblashon di 2.000 hende pa Española. Tambe Isla Riba tabata islanan inutil. E Spañónan no a kolonisa Isla Riba, pasobra solamente de bes en kuando tabata biba Indjan aya riba i p'esei nan no a haña hende pa roba pa bai traha na Española.