Beschrijvinge der stad Leyden (fragment)

5. Die van Leyden ordonneren eenige Ruyteren tot binnen wacht: Den Vyandt houdt tot Soeterwoude vergaderinge, om de Stat naerder te benauwen: eenighe uytghesloten Burgheren met hulp van die vander Goude hebben een aenslagh om Leyden te victailieren, maer te vergheefs: De Vrybuyters van Leyden nemen eenighe schepen vande Vyandt opte Haerlemer meyr.

^*Opten vierden Junij is binnen Leyden met advijs vande Burger-Meesteren ende Commissarisen van sijne Excellentie goet ghevonden, datmen binnen der Stadt seeckere Ruyteren ende paerden verkiesen soude, om by tijden van noot, de Burgeren buyten der Stede met den Vyandt schermutserende, te hulpe te komen: ende hebben sulcx in het werck geleydt. Dan overmidts den Vyandt rontomme de Stad by nae tot aende Stads muyren beschanst was, ende datmen daeromme 'tveldt nochte de weghen niet gebruycken en mocht, so was dese resolutie te vergheefs: niet te min, soo werden eenighe tijt gheduyrende dese Ruyters gebruyckt, omme des nachts door de principale straten de wacht te houden.

Ten selven daghe inder nacht omtrent een uyren, is de tijdinge binnen Leyden ghecomen datter in Zeelant tot Vlissingen groote victorie verworven was van 22. Schepen van Oorloge, die vanden Vyant toe gherust waren: dewelcke vande Vlissingers aengetast, eenighe inden gront geschoten, ende andere binnen Vlissingen gebracht waren, ende naedien het Lant seer veel daer aen gelegen was, ende omme de Burgheren door dese victorie te verblijden ende te moedighen, soo hebben die vanden Gherechte inder nacht alle des Stads clocken doen luyen, ende gheordonneert datmen des Sondaeghs daer aen volghende Godt Almachtich voor de victorie dancken soude.

^*Nae dat nu de voornoemden Papisten, die schrijvers vande Brieven ende andere vergaderinge gehouden hadden tot Zoeterwoude, soo hebben sy aldaer als op ander plaetsen de Lantluyden gedwongen, om schepen vol sooden te laden, omme haer tot haer voornemen te mogen dienen: want sy sagen dat sy met alle heur schrijven niet uytgerecht en hadden, dan die vander Stadt hun selven ontdeckt ende moediger gemaeckt, hebben daeromme de Stad seer dicht rondomme met schanssen benaeuwet, te weten, op de Poel-brugge, Meyr-brughge ende anderen Wateringhen, soo dat voortaen qualick yet inde Stad te brengen was

* Die van Leyden ordonneren eenige Ruyteren.

* Leyden vaster besloten.

[p. 465]

sonder groot perijckel, hoe wel het met den eersten eer dat die soo nau beleghert was, wel hadde moghen gheschieden, maer daer nae werdt tselve op den 6. Junij uyt der Stadt vander Goude beproeft op dese wijse.

^*Sommighe Borghers die door het haestich belegghen tegen heuren wille buyten de Stadt ghesloten waren, hebben door bewillinghe van sijne Excellentie met hulpe vanden Gouverneur ende Borger-meesters vander Goude doen laden dertich schuyten, so met tarwe als met rogge, dese schuyten hadden twee Landluyden met eenen Schout hun vermeten ende aengenomen door eenen secreten wech over Coppieren Ka die sy voor henen door souden steken, ende daer na daerblijven om den schuyten den wech te wijsen ende in Leyden te brengen. De schuyten, wel voorsien met Bootsvolck, hebbende elck twee Soldaten, hebben heur reyse des nachts gevordert tot aen Coppieren Ka, die sy wel opgeschoten vonden, dan de Landtman die de leydsman wesen soude, en was daer niet, doch voeren voort, ende inde plaetse vande slincker hand op te slaen, volchden de rechte, ende dwaelden hier door tot aen den dagh, waerom sy vresende dat hem die Landman verraden hadde (die doch besijden den wech door vermoeytheydt lach en sliep) zijn wederom te rugge nae der Goude gekeert, ende is aldus desen aenslagh ghefailleert.

Die van Leyden hier van gewaerschout wesende hebben dit niet versuymt, maer hebben hare Vrybuyters met haer schepen gesonden opten Rhijn, om de voornoemde schepen te assisteren ende binnen te helpen: maer te vergeefs om redenen hier vooren verhaelt.

^*Opten 7 Junij zijn de voornoemde Vrijbuyters door last ende bevel van die vanden Gherechte ende den Heere Commissaris met een groot getal van plempen ende schouwen, wel gemonteert ende versien wesende van geschut ende andere nootsakelicheden gevaren na de Haerlemer meyr, omme den vyant te verhinderen ende afhandich te maken het toevoeren vanden victualien ende ammonitien van oorloogen, de welcke dagelicx van Amsterdamme en Haerlem in hare schanssen gevoert wierden. Ende desen aenslagh was te goeder uyren begonnen ende vorgenomen, want sy ontmoeten ende recontreerden opten Meyr, verscheyden schepen ende schuyten geladen wesende met veele ende verscheydene waren, als victualie, ammunitie, ende ander kostelicke dinghen hier naer gespecificeert wesende: welcke voornoemde schepen sy aengetast, ende met geweldiger handt ingenomen ende verovert hebben, ende zijn, met de schepen naer de Stadt Leyden ghekomen, door de Caghe, verby het Boter-huys. Fruytiers seyt dat sy een van dees schepen inde gront boorden, ende t'ander verbranden, ende dat dit gheschiede by de Heymans Brugghe. Ende alsoo de Vyanden legghende int Dorp van Leyderdorp, de schepen vernomen ende ghesien hadden, soo zijn sy met eenen geweldighen hoop ghekomen aende Zijl-brugghe, menende onse Vrybuyters den roof te ontjaghen, ende haer de genomen schepen afhandich te maken: maer de Borgheren vande Vrybuyters veradver-

* Beproeving om die van Leyden uyt der Goude te spijsigen.

* Leydtsche Vrybuyters nemen opten meyr eenige schepen met victualie.

[p. 466]

teert zijnde vande inneminghe der voornoemde schepen, ende van haer versocht zijnde tot hulpe ende assistentie om dese Schepen binnen te moghen brengen: soo hebben sy luyden haer van binnen ghewapent ende ghereet gemaeckt, wachtende wanneer dat sy hooren souden dat den Vyandt besich soude wesen om die schepen aen te tasten, tselve verstaende, soo is binnen Leyden alarm gheklept, ende de Borgheren zijn ghelijcker handt eenighe uyt de Zijlpoorte, ende eenighe uyt de Hoochwoertsche poorte uytgetrocken, ende den Vyandt van beyde de zijden dapper aenghevallen. De Vrybuyters dit siende, die hebben haer gheschut, twelck sy op haere schepen hadden, geladen ende op den vyandt ghestelt, ende dapperlicken gheschoten, ende aen weder zijden aenghevallen ende gheslagen: alsoo dat den Vyandt heeft moeten vluchten, ende de buyt verlaten. ^*De Vrybuyters hebben alsoo, door hulp ende bystant vande Burgers de schepen met den roof binnen der Stad Leyden gebracht: de welcke met groote vreuchde ontfangen wierden, vermits die seer rijckelicken gheladen waren, want men seyde datse daer inne bekomen hebben drie hondert hammen, hondert vaten Biers, anderhalf vaten Boters, veel manden ghepackt met alderley victualien ende eetwaren, vijfthien bassen, een groote menichte van koghelen, ende vele andere dinghen te langhe te verhalen. De welcke die van Leyden niet qualicken in haren noot en quamen. De Borgheren noch eenighe tijt naer dat de Vrybuyters inde Stad ghekomen waren, metten Vyandt schermutserende, om eenige beesten die sy haer meenden te ontnemen, zijn daer naer sonder eenich verlies wederomme inde Stad gekomen. ^*Opte voornoemde twee schepen werde gevangen genomen een seecker Verrader van sijn Vaderlicke Stad Pier Quaetgelaet genoemt, de welcke daer naer, naer sijne verdienste by den Commissaris ende Schepenen deser Stede geoordeelt werde, te quartieren, ende de selve quartieren totte vier poorten uyt te hanghen. Welcke sententie terstont volbracht werde. Die vande Gerechte hebben alle dese gheschiedenissen zijn Princelicke Excellentie door brieven bekent ghemaeckt.

* De Vrybuyters brenghen groote buyt in Leyden.

* Pieter Quaetghelaet gevangen ende gevierendeelt.